Theo Thứ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Hồng Trường, việc triển khai hệ thống thu phí tự động không dừng (ETC) và kiểm soát tải trọng xe đồng bộ trên toàn quốc sẽ thực hiện tại cá: trạm Hoàng Mai, trạm Km604+700 QL1 và trạm Km1813+650 QL14 - đường Hồ Chí Minh qua Tây Nguyên. 

Sau khi áp dụng thí điểm, Bộ GTVT sẽ đánh giá rút kinh nghiệm, trước khi áp dụng đại trà tại 35 trạm thu phí trên QL1 đoạn từ Thanh Hóa đến Cần Thơ và QL14 - đường Hồ Chí Minh đoạn qua khu vực Tây Nguyên.

Trong giai đoạn tiếp theo, Bộ sẽ chỉ đạo các cơ quan chức năng lần lượt áp dụng công nghệ thu phí này cho tất cả các tuyến đường bộ trên toàn quốc, bao gồm cả hệ thống đường cao tốc.

Được biết, công nghệ thu phí không dừng (ETC) được thí điểm áp dụng tại 3 trạm thu phí nói trên là công nghệ nhận dạng tần số sóng vô tuyến (RFID) tiêu chuẩn ISO/IEC 18000-6C do Hoa Kỳ phát triển đang được áp dụng rộng rãi trên thế giới, có rất nhiều ưu điểm so với các công nghệ khác như: chi phí đầu tư thấp; thao tác đơn giản; tốc độ nhận diện phương tiện nhanh; kết quả thu phí chính xác lên tới 99,99%, dễ được chủ phương tiện giao thông chấp thuận do thẻ RFID được cấp miễn phí…

"Công nghệ này không những phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế của nước ta mà còn là biện pháp hiệu quả để giải quyết bài toán hiện đại hóa hệ thống giao thông đường bộ ở Việt Nam", Thứ trưởng Trường cho biết.

Để sử dụng dịch vụ thu phí tự động này, chủ phương tiện sẽ được phát một thẻđịnh danh E-tag (cấp miễn phí) để dán lên kính trước xe và kèm theo một tài khoản thu phí để giao dịch. Tài khoản này có thể dễ dàng nạp tiền bằng nhiều kênh khác nhau như: nạp trực tiếp; qua mạng internet; qua ngân hang; qua thẻ cào; gửi tin nhắn bằng điện thoại … Sau khi xe đã được dán thẻ E-tag chạy vào làn thu phí, hệ thống nhận diện xe bằng công nghệ Laser sẽ kích hoạt camera chụp biển số và hệ thống Antena sẽ phát tín hiệu để đọc thẻ E-tag. Hình ảnh và thông tin được chuyển về trung tâm dữ liệu để xử lý và kiểm tra số dư tài khoản thu phí của xe. Nếu tài khoản thu phí của xe đủ điều kiện để qua trạm, các thanh chắn barrier sẽ được mở tự động để xe đi qua, đồng thời một tin nhắn SMS sẽ được gửi về số điện thoại đã đăng ký của chủ phương tiện thông báo xe vừa qua trạm.

Trường hợp tài khoản thu phí của xe không đủ tiền hoặc xe không dán thẻ E-Tag, hệ thống sẽ tự động chuyển sang chế độ thu một dừng MTC. Toàn bộ giao dịch thu phí tại trạm bao gồm ETC, MTC đều được chuyển về và lưu trữ trên trung tâm dữ liệu của hệ thống. Vào cuối mỗi ngày, doanh thu của từng trạm sẽ được đối soát và chuyển về tài khoản của Nhà đầu tư BOT tương ứng thông qua hệ thống thanh toán bù trừ liên ngân hang một cách chính xác, minh bạch. Tại bất kỳ đâu, bất kỳ thời điểm nào, các nhà đầu tư BOT hoặc cơ quan nhà nước có thẩm quyền hoàn toàn có thể được kiểm soát được thông tin dữ liệu này qua mạng internet. 

Cho đến thời điểm này, Ngân hàng BIDV và Nhà đầu tư Tasco đã xây dựng xong hệ thống phần mềm cho toàn bộ nghiệp vụ thanh toán, hệ thống đã được kiểm tra và sẵn sàng cho việc triển khai thực tế.

Bên cạnh hệ thống thu phí không dừng sử dụng công nghệ RFID, Bộ GTVT cũng yêu cầu nghiên cứu để áp dụng công nghệ cân động thay thế cho hệ thống cân tĩnh đang sử dụng trong việc kiểm soát tải trọng xe. Trên thế giới hiện có 04 công nghệ cân động phổ biến gồm: cảm biến thạch anh, Piezo-elcectric, Bending plate và Loadcell. Trong đó, công nghệ cảm biến thạch anh được đánh giá phù hợp với nhiều loại hình thái thời tiết, tốc độ xe có thể dao động từ 1Km/h đến 230Km/h, độ chính xác cao lên tới 98% đang được áp dụng ở nhiều nước trên thế giới.

Đối với công nghệ cân xe cảm biến thạch anh đang được triển khai thử nghiệm,các xe đi qua hệ thống cân tự động, thông tin về tải trọng của phương tiện quá tải sẽ được hiển thị ngay trên bảng điện tử VMS đặt bên lề đường. Ngoài ra tất cả thông tinhình ảnh, dữ liệu chi tiết về tải trọng của mọi phương tiện đi qua trạm cân đều đượcđược chuyển về lưu trữ tại trung tâm dữ liệu. Các xe quá tải theo quy định sẽ được cảnh báo tình trạng và được lập thành danh sách chuyển cho cơ quan chức năng xử lý các bước tiếp theo. Kết quả cân hoàn toàn có thể sử dụng để xử phạt các phương tiện vi phạm, góp phần tiến tới xóa bỏ tình trạng xe quá tải.

Được biết, từ nay đến năm 2016, toàn quốc có khoảng 100 trạm thực hiện thu phí tại các tuyến quốc lộ, ước tính có khoảng 6.000 xe qua trạm/ngày. Theo tính toán, mỗi năm mỗi trạm thu phí tiêu tốn khoảng từ 700 triệu đồng đến 1 tỷ đồng tiền in vé phải trả cho nhà in.

Ông Phạm Quang Dũng - Chủ tịch Hội đồng Quản trị Tasco - cho biết, với giả định áp dụng công nghệ ETC tại 100 trạm thu phí thì mỗi năm sẽ tiết kiệm được khoảng 70 tỷ đồng/năm. ETC sẽ tiết kiệm chi phí nhiên liệu 233 tỷ đồng/năm; tiết kiệm tiền lương lái xe và hành khách tham gia giao thông khoảng 2.800 tỷ đồng/năm; giúp tiết kiệm tiền lương cho Ngân sách nhà nước khi phải chi trả cho hoạt động của trạm cân tải trọng xe lưu động án khoảng 240 tỷ đồng/năm; tiết kiệm chi phí do tinh giản biên chế bộ máy hành chính khoảng 120 tỷ đồng/năm. Tổng cộng lợi ích kinh tế - xã hội hàng năm có thể ước lượng được bằng tiền mà hệ thống thu phí không dừng có thể giúp tiết kiệm được ít nhất khoảng 3.400 tỷ đồng/năm.

Bên cạnh đó, việc ứng dụng công nghệ này cũng đưa đến những lợi ích gián tiếp như giảm thiểu được tình trạng ô nhiễm môi trường; giảm tình trạng giảm tốc độ dừng xe và tăng tốc trở lại nên tăng tuổi thọ động cơ; giúp kiểm soát tải trọng xe quá tải qua đó tiết kiệm được chi phí sửa chữa; rút ngắn thời gian lưu chuyển hàng hóa trên đường và góp phần vào thực hiện chủ trương của Chính phủ về giảm thanh toán bằng tiền mặt.

Đặc biệt, thông qua hệ thống thu phí tự động không dừng có thể giúp cho Nhà nước quản lý được các phương tiện tham giao thông trên cả nước, từ đó có thể thực hiện được nhiều chính sách quản lý hiện đại như quản lý đăng kiểm xe, quản lý đăng ký xe chính chủ, xử phạt nguội giao thông, theo dõi điều tra các xe bị mất trộm hoặc phục vụ điều tra của cơ quan chức năng…

Anh Minh