Xin Thứ trưởng cho biết về tình hình chung của ASEAN trước thềm Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 24 diễn ra vào ngày 11/5 tới tại Myanmar?

Một trong những nhiệm vụ trọng tâm của ASEAN lúc này là xây dựng Cộng đồng ASEAN và các nước ASEAN đang đẩy mạnh nỗ lực thực hiện đúng lộ trình vào ngày 31/12/2015.

Một nhiệm vụ cũng được ASEAN ưu tiên là, luôn cố gắng bảo đảm môi trường hòa bình, ổn định và hợp tác ở khu vực. Cho nên, ASEAN vừa phải ứng phó với những thách thức an ninh phi truyền thống, đồng thời vừa phải bảo đảm được môi trường hòa bình, ổn định và xây dựng lòng tin ở biển Đông.

Trước những nhiệm vụ to lớn đó, ASEAN phải nâng cao hơn nữa năng lực nội tại cũng như xây dựng thể chế có đủ năng lực để vừa đảm bảo xây dựng Cộng đồng ASEAN, vừa gánh vác vai trò trung tâm trong việc xây dựng môi trường hòa bình, ổn định và hợp tác ở khu vực. Hiện tại, các nước ASEAN phải xây dựng được các đối sách, quyết tâm ở tầm quốc gia và khu vực nhằm đạt được mục tiêu đó.

Để phát huy được vai trò trung tâm của mình, các nước ASEAN phải tăng cường đoàn kết, có tiếng nói chung.

Trong bối cảnh đó, nội dung của Hội nghị Cấp cao ASEAN 24 sẽ tập trung thảo luận những vấn đề gì, thưa Thứ trưởng?

ASEAN 24 là hội nghị cấp cao đầu tiên trong năm Myanamar làm Chủ tịch ASEAN. Vì vậy, Hội nghị sẽ phải đề ra được định hướng và trọng tâm ưu tiên của ASEAN cho cả năm 2014. Dự kiến, các nước thành viên sẽ thảo luận để cùng nhau bảo đảm mục tiêu xây dựng Cộng đồng ASEAN vào năm 2015 và phát triển tiếp sau năm 2015. Do đó, các nhà lãnh đạo ASEAN sẽ đưa ra chỉ đạo về xây dựng tầm nhìn ASEAN sau năm 2015.

Tiếp đó là, làm sao mở rộng, làm sâu sắc hơn nữa quan hệ giữa ASEAN với các đối tác để cùng ASEAN xây dựng Cộng đồng và hợp tác ứng phó với những thách thức đặt ra.

Nội dung thảo luận tiếp theo là, bảo đảm được vai trò trung tâm của ASEAN trong hợp tác khu vực và trong cấu trúc khu vực đang định hình. Hội nghị cũng sẽ rà soát các báo cáo của cấp bộ trưởng trên cả 3 trụ cột (chính trị - an ninh, kinh tế, văn hóa - xã hội) và cho ý kiến chỉ đạo về xây dựng Cộng đồng ASEAN trên cả 3 trụ cột đó.

Hội nghị cũng sẽ thông qua Tuyên bố Naypyidaw về xây dựng Cộng đồng ASEAN, nhằm đề ra những định hướng ưu tiên trong năm 2014 để hướng tới Cộng đồng ASEAN vào năm 2015.

Theo thông lệ, Myanmar (là nước chủ tịch) sẽ có tuyên bố về kết quả Hội nghị Cấp cao ASEAN 24.

Tham dự Hội nghị lần này, Việt Nam sẽ có những đóng góp gì để cùng với ASEAN hoàn thành các mục tiêu đề ra?

Đoàn Việt Nam do Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng đứng đầu sẽ tham gia tích cực ở Hội nghị Cấp cao và các hội nghị liên quan, nhằm đóng góp vào những lĩnh vực ưu tiên của ASEAN, theo tinh thần chủ động, tích cực và có trách nhiệm.

Theo đó, Việt Nam sẽ đóng góp ý kiến rất trách nhiệm và xây dựng của mình vào mục tiêu ưu tiên, nhằm thực hiện được Cộng đồng ASEAN vào năm 2015; xây dựng tầm nhìn để ASEAN có thể phát triển dài hạn và nâng việc phát triển ASEAN lên một tầm cao hơn sau năm 2015. Đồng thời, nhấn mạnh việc ASEAN phải chủ động tích cực phát huy tiếng nói của mình trong những vấn đề liên quan sát sườn đến hòa bình, an ninh và hợp tác phát triển.

Ở đây, ASEAN phải có tiếng nói và vai trò chủ động trong khu vực và trong hợp tác với các đối tác về những lĩnh vực ưu tiên này. Việt Nam cũng sẽ thúc đẩy ở các cấp khác nhau để có thể xây dựng được những văn kiện của ASEAN theo các định hướng trọng tâm đó. Trong quá trình diễn ra Hội nghị, Việt Nam sẽ chia sẻ những quan tâm và nguyên tắc liên quan đến việc bảo đảm hòa bình, ổn định, an ninh, an toàn hàng hải ở biển Đông.

Nhiều khu vực trên thế giới cũng đang hướng tới xây dựng cộng đồng, nhưng gặp không ít thách thức. Với ASEAN, cơ sở nào để tin tưởng sẽ thành công trong việc xây dựng Cộng đồng  ASEAN?

Việc xây dựng Cộng đồng ASEAN là quá trình đã có nền móng từ lâu. ASEAN đã có liên kết kinh tế từ những năm 90 của thế kỷ trước; có  định hướng xây dựng cộng đồng chính trị - an ninh từ năm 2000 và đến năm 2009 thì thông qua được lộ trình về xây dựng cộng đồng trên cả 3 trụ cột.

Quá trình thực hiện từ năm 2009 đến nay cho thấy, ASEAN đã có bước phát triển rất có ý nghĩa trong việc thực hiện xây dựng Cộng đồng. Cụ thể, đến nay, ASEAN đã đưa vào thực hiện 80% trên tổng số hơn 800 đầu việc trong 3 kế hoạch tổng thể về chính trị - an ninh, kinh tế và văn hóa - xã hội.

Tuy nhiên, 20% còn lại là những việc khó khăn hơn, thể hiện trình độ liên kết cao hơn ở khu vực. Cho nên, mỗi quốc gia và cả ASEAN phải nỗ lực hơn rất nhiều thì mới có thể đạt được mục tiêu đề ra trong xây dựng Cộng đồng ASEAN vào năm 2015.

Phan Long