Khi điện thoại thông minh xuất hiện

Khi chiếc Iphone 3G đầu tiên xuất hiện trên thế giới này vào tháng 7/2008, người tiêu dùng hồ hởi tiếp nhận một sản phẩm cách mạng mới của dòng điện thoại thông minh, còn với những người làm báo, những cuộc thảo luận bắt đầu.

Câu hỏi lớn nhất được lặp đi, lặp lại trong nhiều cuộc hội thảo, bàn tròn và cả trà dư tửu hậu là “liệu báo điện tử có thể thay thế và bao giờ sẽ thay thế hoàn toàn báo giấy?”.

Báo điện tử có mặt tại Việt Nam từ những năm 2000, trong đó có vir.com.vn của Báo Đầu tư, nhưng trước thời điểm năm 2008, không ai đặt câu chuyện về sự thống lĩnh trong tương lai của nền tảng xuất bản mới này. Chỉ đến khi những chiếc điện thoại thông minh, máy tính bảng xuất hiện cho phép người đọc có thể đọc báo điện tử mọi nơi, mọi lúc, thì tính ưu việt của báo điện tử so với báo giấy mới được khẳng định.

Thực tế sau đó, thị trường báo chí đã cho thấy sự chuyển dịch, nhiều bạn đọc thay vì ra sạp mua báo đã chuyển sang theo dõi tin tức trên điện thoại của mình. Miễn phí!

Với Báo Đầu tư, thời điểm năm 2008, đã có 2 báo điện tử là vir.com.vn và tinnhanhchungkhoan.vn, đang phát triển thêm một ấn phẩm nữa là baodautu.vn, nhưng cũng phải đặt lên bàn câu hỏi trên để giải đáp. Thời điểm đó, Báo Đầu tư đang có tới 4 ấn phẩm báo giấy gồm Vietnam Investment Review, Timeout, Đầu tư, Đầu tư Chứng khoán, nên câu hỏi cụ thể hơn là nên tiếp tục đầu tư cho báo giấy hay dồn lực cho báo điện tử?

Câu trả lời cuối cùng cũng được đưa ra sau đó 2 năm, khi Tổng Biên tập Nguyễn Anh Tuấn khẳng định: “Báo điện tử sẽ là câu chuyện sau năm 2015”.

Với những người được giao phụ trách báo điện tử như chúng tôi, đây là chiến lược tạo những “tâm tư” nhất định. Có một sự lo ngại về việc hệ thống báo điện tử của Đầu tư sẽ chậm chân hơn các báo bạn, dù thành lập khá sớm trong làng báo tại Việt Nam.

Có thể, nhiều bạn đọc sẽ bất ngờ khi biết những sự thật sau: vir.com.vn (báo điện tử tiếng Anh) là một trong rất ít báo điện tử đầu tiên tại Việt Nam, được xây dựng trước năm 2000; tinnhanhchungkhoan.vn là báo điện tử về tài chính - chứng khoán chuyên biệt đầu tiên tại Việt Nam ra mắt ngày 10/5/2007; baodautu.vn cũng là một trong những báo điện tử về kinh tế đầu tiên tại Việt Nam, ra mắt ngày 27/9/2009.

Việc vẫn tập trung cho báo giấy trong khi xu hướng dịch chuyển sang báo điện tử có cơ sở lý luận, chứ không là quyết định duy ý chí. Lịch sử của báo giấy đã chứng tỏ, các nền tảng xuất bản mới ra đời sau như truyền hình, phát thanh đều chỉ là sự bổ sung, chứ không phải thay thế các nền tảng xuất bản trước. Báo giấy với đặc tính có thể lưu trữ, không sửa đổi sau xuất bản vẫn là nền tảng xuất bản được tin cậy với nhiều bạn đọc, dù vị thế có giảm đi. Báo điện tử là nền tảng mới, cần có một quá trình phát triển để định vị chính xác vị trí của mình trong hệ thống truyền thông thế giới.

Quay lại câu chuyện của Báo Đầu tư thời điểm đó, dù xác định mốc thời gian sau năm 2015, nhưng không có nghĩa là đứng im, các báo điện tử vẫn được bổ sung nhân sự, tạo lập bộ máy sản xuất, kỹ thuật riêng của mình.

Bản sắc riêng tạo giá trị

Việc ra đời sớm giúp các xuất bản phẩm điện tử của Báo Đầu tư đã có những bước phát triển vững chắc, lan tỏa tới đông đảo độc giả trong và ngoài nước, tạo dựng được vị thế, cùng với các sản phẩm báo in tạo nên hình ảnh một cơ quan báo chí đa phương tiện, đa ấn phẩm chững chạc, được bạn đọc tin tưởng.

Báo điện tử Đầu tư đã thể hiện vai trò là cơ quan báo chí của Bộ Kế hoạch và Đầu tư; tuyên truyền, phổ biến chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về phát triển kinh tế - xã hội, chính sách mở cửa, hội nhập quốc tế; Báo đã thông tin cập nhật, chính xác tới nhà đầu tư trong và ngoài nước về nỗ lực hoàn thiện môi trường đầu tư - kinh doanh của Chính phủ, các cơ quan quản lý; khẳng định là diễn đàn đầu tư - kinh doanh được cộng đồng doanh nghiệp, nhà đầu tư tin tưởng.

Trong 6 năm trở lại đây, hệ thống 3 báo điện tử đã được đầu tư mạnh mẽ để đạt một tầm cao mới hơn. Nhưng trước khi đề cập câu chuyện này, thì phải quay lại với một bài toán mới, đó là phát triển song trùng báo giấy và báo điện tử thế nào để khỏi giẫm lên chân nhau, nguồn lực được phân bổ thế nào cho hợp lý?

Thực tế cho thấy, không phải không có những tờ báo thất bại khi xây dựng các mô hình tòa soạn hội tụ theo cách mang mô hình thành công khác về áp dụng, có những tòa soạn phải làm lại từ đầu sau khi lập các ban điện tử chuyên biệt…

Chúng tôi, những người làm báo điện tử đã được Ban Biên tập yêu cầu nghiên cứu các mô hình tòa soạn khác và cả kinh nghiệm quốc tế để xây dựng kế hoạch tham mưu cho Ban Biên tập ra quyết định. Định hướng phát triển được hình thành từ câu chuyện như vậy, Ban Biên tập đã phát triển các báo điện tử có bản sắc riêng, nhưng phải nằm chung trong hệ sinh thái của tòa soạn, gồm các báo in, chuyên san, chuyên đề, sự kiện… với yêu cầu “nội dung là cốt lõi, là sống còn của tờ báo”.

Hệ thống 3 báo điện tử của Đầu tư, nếu tách riêng ra, có cách thức phát triển không đặc biệt so với các báo điện tử trên thị trường về công thức làm báo, nhưng khác biệt.

Đầu tiên phải kể đến định hướng phát triển nội dung, tập trung chủ yếu vào các lĩnh vực kinh tế, các bài viết thời sự cập nhật, nhưng vẫn duy trì các tuyến bài chuyên sâu có giá trị phục vụ bạn đọc là nhà đầu tư, cộng đồng doanh nghiệp trong và ngoài nước.

Báo điện tử không phải là toàn năng, mà chỉ là một nền tảng xuất bản có những ưu điểm như nhanh, theo dõi thuận tiện trên máy tính, thiết bị cầm tay, có bạn đọc vượt khỏi biên giới quốc gia, có nhiều hình thức thể hiện tin bài mới do không gian thiết kế không bị giới hạn như báo giấy. Đây là những điều cần được tận dụng để phục vụ bạn đọc, bên cạnh các hệ thống xuất bản khác của Tòa soạn. Việc phân bổ thông tin vào kênh báo giấy, báo điện tử, hay đặc san… sẽ do Ban Biên tập quyết định.

Chất lượng mới quyết định sự sống còn, nên thông tin trên báo điện tử dù xuất bản nhanh, nhưng phải giữ vững truyền thống 30 năm là một tờ báo chững chạc, tin cậy. Nhanh, nhưng phải chính xác, không sa đà vào xu hướng “đánh đấm”, “giật gân câu view”, mà phải tạo ảnh hưởng bằng thông tin chuẩn xác, khả năng phân tích, phản biện các sự kiện kinh tế vĩ mô cũng như kinh tế ngành và hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.

Không ngừng đổi mới

Những năm gần đây, Báo Điện tử Đầu tư (baodautu.vn) không ngừng đổi mới về giao diện, nội dung, xây dựng các chuyên mục, diễn đàn… bám sát đời sống kinh tế - xã hội của đất nước và đáp ứng xu hướng đọc thay đổi nhanh chóng của độc giả, như chuyên mục Special, Chuyển đổi số - Kinh tế số, Đầu tư phát triển bền vững, Diễn đàn khởi nghiệp… Nhiều sản phẩm báo chí dạng đặc biệt được đông đảo độc giả đón nhận, được vinh danh tại các giải báo chí toàn quốc.

Đầu tư chứng khoán Online (tinnhanhchungkhoan.vn) trong 5 năm trở lại đây đã xây dựng và chuẩn hóa một loạt sản phẩm mới đặc trưng của báo điện tử như eMagazine, longform, tin timeline, hệ thống giao lưu trực tuyến, tọa đàm trực tuyến, livestream… Các sản phẩm này đã hỗ trợ Tòa soạn tổ chức sự kiện hiệu quả do mở rộng bạn đọc hơn so với hình thức tổ chức truyền thống. Nhiều chương trình đã sử dụng hệ thống tọa đàm trực tuyến này, như giao lưu trực tuyến xúc tiến đầu tư tại Phú Yên (2020), Tọa đàm trực tuyến Bất động sản biển (2020), Diễn đàn Bất động sản công nghiệp (2020), Tọa đàm trực tuyến Cơ hội đầu tư chứng khoán nửa cuối năm 2021 (7/2021)…

Bên cạnh đó, Đầu tư chứng khoán Online đã phát triển thêm các chuyên mục “đặc trưng”, đi sâu vào lĩnh vực tài chính - chứng khoán như trái phiếu, chứng khoán phái sinh, Fintech, dịch vụ tài chính, tư vấn tài chính... giúp tờ báo hướng tới cung cấp đủ hệ sinh thái phục vụ nhu cầu đa dạng thông tin trong lĩnh vực tài chính, gồm: tài chính vĩ mô, tài chính doanh nghiệp và tài chính cá nhân…

Vietnam Investment Review Online (vir.com.vn) với những chuyên mục được thiết kế phù hợp nhằm phản ánh, thông tin kịp thời về hoạt động của các doanh nghiệp nước ngoài tại Việt Nam và các doanh nghiệp Việt Nam đang tìm kiếm cơ hội kết nối giao thương với thế giới, muốn quảng bá hình ảnh ra thị trường thế giới. Gần đây, trên nguyên tắc thông tin nhanh, chính xác và tin cậy, Báo có nền tảng giao diện thân thiện và tương tác tốt với bạn đọc.

Vietnam Investment Review Onine có các chuyên mục chính như Corporate (Doanh nghiệp), Investing (Đầu tư), cùng với những chuyên mục theo xu hướng hiện nay như Green Growth (Phát triển xanh và bền vững) và Digital Transformation (Chuyển đổi số), đáp ứng những nhu cầu thông tin về chính sách, về cơ hội kinh doanh cũng như những thách thức cho doanh nghiệp/nhà đầu tư.

Vừa qua, Vietnam Investment Review Onine đã cải tiến giao diện với phương thức hoạt động thân thiện hơn, chuẩn bị tốt nền tảng CMS tích hợp giữa báo in và điện tử, để tiến tới làm việc chuyên nghiệp trên nền tảng số tổng hợp.

Vietnam Investment Review Onine đang nỗ lực hướng tới mục tiêu thu hút 20% dân số thế giới nói tiếng Anh có nhu cầu thông tin về Việt Nam.

Những đổi mới trên không phải quá ghê gớm so với nhiều tờ báo khác, nhưng đổi mới vẫn giữ được giá trị truyền thống của Tòa soạn trong 30 năm qua là một thách thức. Khát vọng phục vụ cộng đồng doanh nhân, nhà đầu tư về một sản phẩm đặc biệt - sản phẩm thông tin chất lượng cao vẫn đang thực hiện hàng ngày bởi những người làm báo tại Báo Đầu tư.