Nợ đọng kéo dài

“Chúng tôi thực sự mệt mỏi sau gần 8 năm ròng rã gõ cửa các cơ quan chức năng để được thanh toán tiền thi công xây dựng cầu Hoà Trung mà chưa thu được bất kỳ kết quả cụ thể nào. Trong bối cảnh tình hình tài chính của doanh nghiệp đang rất khó khăn, người lao động 20 tháng nay không có lương, buộc Tổng công ty một lần nữa phải kêu cứu tới Quốc hội, Chính phủ mong sớm được tháo gỡ khó khăn, vướng mắc”, ông Đinh Ngọc Đàn, Tổng giám đốc Tổng công ty Xây dựng công trình giao thông 1 (Cienco1) cho biết.

Trước đó, vào giữa tháng 11/2023, Cienco1 đã có Văn bản số 415/TCT- TCKT gửi Quốc hội, Chính phủ; các bộ Giao thông - Vận tải (GTVT), Tài chính, Kế hoạch và Đầu tư, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đề nghị các cơ quan chức năng cân đối nguồn vốn thanh toán nợ gốc và lãi vay trong quá trình thi công gói thầu số 6, Dự án Đầu tư xây dựng cầu Hoà Trung (tỉnh Cà Mau).

Dự án xây dựng cầu Hòa Trung được Bộ GTVT phê duyệt tại Quyết định số 1350/QĐ- BGTVT ngày 15/4/2015 với tổng mức đầu tư khoảng 383,135 tỷ đồng, trong đó Liên danh Cienco 1- Cienco 4 được chỉ định là nhà thầu thực hiện thi công xây dựng gói thầu số 6 - xây dựng cầu Hòa Trung với giá trị 235,592 tỷ đồng (trong đó, riêng Cienco1 thực hiện giá trị khoảng 150 tỷ đồng).

Đây là công trình cầu vượt sông Gành Hào, được xây dựng theo kết cấu bê tông cốt thép và bê tông cốt thép dự ứng lực với tổng chiều dài 1.286 m. Mặc dù điều kiện thi công rất phức tạp, nguồn vốn ngân sách chưa kịp bố trí, nhưng thời gian thi công xây dựng cầu Hoà Trung được Bộ GTVT ấn định là phải hoàn thành trong vòng 6 tháng.

Theo lãnh đạo tỉnh Cà Mau, cầu Hoà Trung và tuyến đường Hồ Chí Minh, đoạn Năm Căn - Đất Mũi có ý nghĩa quan trọng, xóa thế “ốc đảo” biệt lập của huyện Đầm Dơi, Ngọc Hiển (Cà Mau) - điểm cuối cùng của đất nước chưa có đường ô tô đến.

Do tiến độ thi công gấp (phải kết thúc vào ngày 31/12/2015), nên ngoài việc huy động một lượng lớn nhân lực, thiết bị, các nhà thầu đã phải ứng trước 235 tỷ đồng thông qua các khoản vay nóng từ ngân hàng để có kinh phí triển khai công trình.

Sau nửa năm “vượt nắng, thắng mưa”, đến cuối tháng 12/2015, cầu Hoà Trung đã được liên danh Cienco1 - Cienco4 hoàn thành đúng tiến độ, đảm bảo chất lượng, mỹ thuật. Đến tháng 2/2016, công trình được Bộ GTVT đưa vào bàn giao sử dụng đúng vào dịp Tết Nguyên đán 2016, góp phần phát triển kinh tế - xã hội, an ninh, quốc phòng của tỉnh Cà Mau nói riêng và cả nước nói chung.

Theo chỉ đạo của lãnh đạo Chính phủ, Dự án được đầu tư xây dựng trên cơ sở bố trí vốn ngân sách chi trả hàng năm (từ 2015 đến 2023), nhưng tính đến tháng 11/2021, tức là sau 8 năm hoàn thành, Dự án vẫn chưa được phê duyệt nguồn vốn để thanh toán cho đơn vị thi công.

Lỗi không thuộc về nhà thầu

Theo ông Trần Văn Xuân, Trưởng phòng Kế hoạch (Ban Quản lý dự án đường Hồ Chí Minh), đơn vị được Bộ GTVT giao nhiệm vụ đại diện chủ đầu tư Dự án Đầu tư xây dựng cầu Hoà Trung, kiến nghị của Cienco1 là thực tế có thật, kéo dài từ nhiều năm nay.

Cụ thể, Dự án Đầu tư xây dựng cầu Hòa Trung được nhà thầu ứng trước vốn để thi công theo Thông báo số 55/TB-VPCP ngày 14/2/2015 của Văn phòng Chính phủ và đã hoàn thành và bàn giao đưa vào sử dụng từ tháng 2/2016.

Trong đó, gói thầu số 6 được thực hiện trên cơ sở Hợp đồng thi công xây dựng số 175/2015/HĐTC ngày 3/8/2015 giữa Ban Quản lý dự án đường Hồ Chí Minh là đại diện chủ đầu tư và liên danh Cienco1 - Cienco4, trong đó quy định nhà thầu ứng vốn trước để thi công do Gói thầu số 6, sử dụng vốn ngân sách Nhà nước chi trả hàng năm.

Đại diện Ban Quản lý dự án đường Hồ Chí Minh cho biết, trong quá trình triển khai Dự án, chủ đầu tư đã có nhiều văn bản gửi Bộ GTVT đề nghị bố trí vốn cho Dự án để tháo gỡ khó khăn cho nhà thầu phải vay vốn để ứng trước thi công mà không được tính lãi.

Bộ GTVT cũng đã có nhiều văn bản gửi Thủ tướng Chính phủ kiến nghị bố trí vốn cho Dự án để thanh toán cho các nhà thầu, trong đó kiến nghị gần nhất là ngày 17/1/2020 (Công văn số 561/BGTVT-KHĐT), nhưng đến nay công trình này vẫn chưa được bố trí vốn.

“Về quyết toán chi phí xây lắp, vào tháng 6/2022, đại diện chủ đầu tư đã có tờ trình đề nghi Bộ GTVT phê duyệt quyết toán vốn đầu tư với tổng chi phí là 248,664 tỷ đồng, nhưng do Dự án chưa được bố trí vốn nên công tác quyết toán chưa được xem xét, giải quyết”, đại diện Ban quản lý dự án đường Hồ Chí Minh thông tin.

Được biết, khúc mắc lớn nhất tại Dự án đầu tư xây dựng cầu Hoà Trung là công trình này được Bộ GTVT phê duyệt quyết định đầu tư Dự án khi chưa có quyết định chủ trương đầu tư và chỉ đạo các nhà thầu ứng vốn thi công khi dự án chưa được bố trí vốn kế hoạch. Điều này là không phù hợp với quy định pháp lý quy định tại Điều 16, Luật Đầu tư công năm 2015.

Mặc dù vậy, theo các chuyên gia, những vướng mắc trên không phải lỗi của doanh nghiệp mà do các cơ quan quản lý nhà nước chưa hoàn thiện các thủ tục đầu tư theo quy định, nên việc xem xét, xử lý bố trí kinh phí để hoàn trả nhà thầu giá trị khối lượng đã thực hiện là cần thiết, tránh gây thêm thiệt hại cho các nhà thầu.

Theo lãnh đạo Cienco1, số tiền 250 tỷ đồng đã bằng 1/4 vốn điều lệ của họ và với những biến động, xáo trộn rất lớn trên thị trường, sự thiếu hụt dòng tiền từ các dự án chưa được thanh toán đã khiến Tổng công ty rơi vào tình trạng rất đáng báo động.

“Nếu các cơ quan chức năng cho rằng, việc đầu tư cầu Hoà Trung là sai quy định dẫn tới việc không thể thanh toán cho nhà thầu thì cũng cần xác nhận sớm và cho phép chúng tôi thanh thải cầu để lấy phế liệu, có tiền thanh toán một phần công nợ cho ngân hàng”, lãnh đạo Cienco bức xúc.