Số liệu thống kê về Chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tháng 9/2023, mà Tổng cục Thống kê vừa công bố, khiến dư luận không khỏi bất ngờ. Bởi sau các mức tăng thấp kể từ đầu năm tới nay, tháng 9/2023, CPI tăng tới 1,08% so với tháng trước.

Đây là mức tăng cao nhất của CPI các tháng 9 kể từ năm 2019 tới nay. Cụ thể, tháng 9 các năm từ 2019 trở lại đây, CPI tăng lần lượt 0,32%; 0,12%; -0,62%; 0,4% và 1,08%. Diễn biến này rất đáng chú ý, nhất là khi xu hướng gần đây, CPI tính theo tháng đang có xu hướng tăng lên.

Theo lý giải của Tổng cục Thống kê, việc một số địa phương thực hiện tăng học phí theo lộ trình của Nghị định số 81/2021/NĐ-CP, rồi giá gạo, xăng dầu, gas trong nước tăng theo giá thế giới, giá thuê nhà ở tăng là những nguyên nhân chính làm cho CPI tháng 9/2023 so với tháng trước tăng mạnh như vậy.

Trong khi đó, so với tháng 12/2023, mức tăng tăng 3,12%. Còn so với cùng kỳ năm trước, tăng 3,66%. Nếu tính bình quân, thì CPI 9 tháng năm nay tăng 3,16% so với cùng kỳ. Điều này cho thấy, lạm phát năm nay nhiều khả năng sẽ ở mức dưới 4%.

Quay trở lại với diễn biến giá cả thị trường tháng 9/2023, Tổng cục Thống kê cho biết, trong kỳ có 10 nhóm hàng hóa tăng giá, riêng bưu chính - viễn thông giảm 0,23%.

Trong các nhóm hàng tăng giá, nhóm giao thông tăng tới 1,21%, tác động làm CPI chung tăng 0,12 điểm phần trăm. Các đợt điều chỉnh giá xăng dầu trong nước vào ngày 5/9/2023, 11/9/2023 và 21/9/2023 làm cho giá xăng tăng 3,54%; giá dầu diezen tăng 5,96%..., ảnh hưởng tới tốc độ tăng giá của nhóm hàng này.

Nhóm nhà ở và vật liệu xây dựng cũng tăng giá tới 1,12%, chủ yếu do giá gas trong nước điều chỉnh tăng theo giá thế giới. Giá nhà ở thuê tăng, giá nước, giá điện sinh hoạt tăng cũng làm nhóm hàng này tăng giá.

Trong khi đó, nhóm hàng ăn và dịch vụ ăn uống tăng 0,73%, tác động làm CPI chung tăng 0,24 điểm phần trăm; nhóm may mặc, mũ nón, giày dép tăng 0,19%; nhóm hàng hóa và dịch vụ khác tăng 0,17%; nhóm thiết bị và đồ dùng gia đình tăng 0,12%; nhóm đồ uống và thuốc lá tăng 0,11%; nhóm thuốc và dịch vụ y tế tăng 0,07%...

Nhưng trong tháng 9/2023, nhóm giáo dục mới là nhóm có chỉ số giá tăng cao nhất, lên tới 8,06% so với tháng trước. Trong đó, dịch vụ giáo dục tăng 8,99%, do một số địa phương thực hiện tăng học phí đối với các cơ sở giáo dục mầm non, giáo dục phổ thông trên địa bàn theo nghị quyết của Hội đồng nhân dân cấp tỉnh.

Một số trường đại học công lập, dân lập, tư thục cũng tăng học phí năm học 2023-2024 để đảm bảo thu chi thường xuyên.

Ở góc độ khác, Tổng cục Thống kê cho biết, lạm phát cơ bản tháng 8/2023 tăng 0,26% so với tháng trước, tăng 3,8% so với cùng kỳ năm trước. Bình quân 9 tháng năm 2023, lạm phát cơ bản tăng 4,49% so với cùng kỳ năm 2022, cao hơn mức tăng CPI bình quân chung (tăng 3,16%).

Nguyên nhân chủ yếu do bình quân giá xăng dầu trong nước 9 tháng năm 2023 giảm 15,26% so với cùng kỳ năm trước, giá dầu hỏa giảm 11,26%, giá gas giảm 10,21%. Đây là yếu tố kiềm chế tốc độ tăng của CPI nhưng thuộc nhóm hàng được loại trừ trong danh mục tính lạm phát cơ bản.

Trong khi đó, chỉ số giá vàng tháng 9/2023 tăng 0,94% so với tháng trước; tăng 4,91% so với tháng 12/2022; tăng 7,83% so với cùng kỳ năm trước. Bình quân 9 tháng năm 2023 tăng 2,22% so với cùng kỳ năm trước.

Chỉ số giá USD tháng 9/2023 tăng 1,53% so với tháng trước; tăng 0,35% so với tháng 12/2022; tăng 2,43% so với cùng kỳ năm trước; bình quân 9 tháng năm 2023 tăng 2,29% so với cùng kỳ năm trước.