Theo thông tin của Báo điện tử Đầu tư - baodautu.vn, Bộ Giao thông vận tải (GTVT) vừa có công văn số 9245/BGTVT – QLXD báo cáo Thủ tướng Chính phủ về việc tổ chức lựa chọn nhà thầu xây lắp Dự án xây dựng công trình đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2021 - 2025.

Có hai nội dung rất quan trọng tại văn bản này là điều kiện năng lực kinh nghiệm nhà thầu và quy mô gói thầu xây lắp tại Dự án xây dựng công trình đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2021 - 2025.

Đây là những vấn đề rất quan trọng mà Bộ GTVT cần được Thủ tướng thông qua để có thể kích hoạt tiến trình chọn nhà thầu xây lắp cho Dự án xây dựng công trình đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2021 - 2025 vốn yêu cầu rất ngặt nghèo về tiến độ và chất lượng.

Tại công văn số 9245, Bộ GTVT kiến nghị Chính phủ thông qua 5 tiêu chí đánh giá kinh nghiệm, năng lực để chọn nhà thầu cho các gói thầu xây lắp tại Dự án xây dựng công trình đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2021 - 2025.

Theo Bộ GTVT, các dự án thành phần thuộc Dự án xây dựng công trình đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2021 - 2025 đều là công trình đường bộ cấp I, công trình hầm đường bộ và cầu đường bộ từ cấp III trở lên.

Để được xem xét chỉ định thầu, các nhà thầu xây lắp phải đáp ứng 5 điều kiện: có chứng chỉ năng lực hạng I đối với công trình đường bộ, chứng chỉ năng lực phù hợp cấp công trình cầu, hầm của gói thầu đang xét (tương ứng với cấp công trình cầu, hầm…); phải có kinh nghiệm thực hiện hợp đồng tương tự về mặt kỹ thuật với tư cách là nhà thầu (có cùng loại và cấp công trình) và có giá trị hợp đồng tương tự tối thiểu 50% giá gói thầu đang xét; nguồn lực tài chính phải đáp ứng yêu cầu; doanh thu bình quân từ hoạt động xây dựng 3 năm gần nhất phải tương đương với giá gói thầu đang xét.

Ngoài ra, Bộ GTVT dự kiến yêu cầu nhà thầu phải huy động nhân sự, máy móc, thiết bị phù hợp với quy mô gói thầu để triển khai đảm bảo chất lượng, tiến độ; trường hợp nhà thầu tham gia nhiều gói thầu thì phải đảm bảo không có sự trùng lặp về nhân sự, máy móc, thiết bị giữa các gói thầu và đáp ứng nguồn lực tài chính bố trí cho từng gói thầu.

“Trường hợp liên danh để tham gia gói thầu, từng thành viên phải đáp ứng điều kiện năng lực, kinh nghiệm tương ứng nội dung, phạm vi công việc đảm nhận theo thỏa thuận liên danh (theo các tiêu chí nêu trên)”, lãnh đạo Bộ GTVT đề xuất.

Nếu chiểu theo bộ tiêu chí nói trên, trong 10 năm qua có khoảng 48 nhà thầu đã tham gia thi công xây dựng công trình giao thông cấp II trở lên có tính chất kỹ thuật tương tự và có giá trị hợp đồng ≥ 350 tỷ đồng, trong đó có 18 nhà thầu đã tham gia thi công xây dựng có giá trị hợp đồng từ 350 - 500 tỷ đồng, 16 nhà thầu đã tham gia thi công xây dựng có giá trị hợp đồng từ 500 - 1.000 tỷ đồng; 7 nhà thầu đã tham gia thi công xây dựng có giá trị hợp đồng từ 1.000 - 1.500 tỷ đồng; 7 nhà thầu đã tham gia thi công xây dựng có giá trị hợp đồng từ 1.500 tỷ đồng trở lên.

Ông Trần Chủng, nguyên Cục trưởng Cục Giám định Nhà nước về chất lượng công trình xây dựng cho biết cho rằng, đây là bộ lọc cần thiết để chủ đầu tư có thể chọn được nhà thầu có năng lực, kinh nghiệm thật sự thay vì chọn phải nhà thầu “lông gà, lông vịt.

Liên quan đến việc phân chia gói thầu xây lắp, Bộ GTVT cho biết, theo dự án đầu tư được duyệt, tổng mức đầu tư các dự án thành phần có giá trị khoảng 7.643 đến 20.500 tỷ đồng, trong đó chi phí xây lắp để lựa chọn nhà thầu tương ứng khoảng 5.932 đến 15.131 tỷ đồng (gồm công trình đường bộ cấp I, công trình hầm đường bộ và cầu đường bộ từ cấp III trở lên).

Yêu cầu đặt ra đối với việc chỉ định thầu đã được Thủ tướng làm rõ tại Thông báo số 46/TB-VPCP ngày 19/2/2022: chọn nhà thầu có năng lực, kinh nghiệm và không chia nhỏ gói thầu, đảm bảo tính đồng bộ.

Từ thực tiễn triển khai Dự án xây dựng đường cao tốc Bắc - Nam giai đoạn 2017 - 2020, Bộ GTVT cho rằng, nếu phân chia với phạm vi khoảng 20 - 40km/1 gói thầu thì bình quân mỗi gói sẽ có giá trị dự kiến khoảng 3.000 - 5.000 tỷ đồng. Khi đó 1 gói thầu thi công xây dựng khoảng 3 nhà thầu trong 1 liên danh. Số lượng nhà thầu trong 1 liên danh như trên sẽ thuận lợi cho công tác chỉ đạo, điều hành, phối hợp trong quá trình tổ chức triển khai thi công và quản lý chi phí đối với các nhà thầu trong liên danh cũng như của chủ đầu tư.

Trường hợp phân chia gói thầu có quy mô từ 5.000 - 15.000 tỷ đồng thì cả nước chỉ có 1 nhà thầu đã thực hiện hợp đồng thi công xây dựng với giá trị 3.642 tỷ đồng, là có đủ điều kiện năng lực thực hiện gói thầu có giá trị xây lắp khoảng 7.284 tỷ đồng. Quy mô này cũng khiến các nhà thầu xây lắp phải thành lập tổ hợp (liên danh khoảng 5 - 10 nhà thầu) mới đáp ứng các yêu cầu tối thiểu để tham gia gói thầu.

“Tuy nhiên, thực tế cho thấy nhiều nhà thầu chính tham gia 1 gói thầu thi công xây dựng sẽ khiến việc quản lý thực hiện hợp đồng sẽ gặp nhiều khó khăn, vướng mắc: bộ máy quản lý, năng lực tổ chức điều hành trong liên danh khó đảm bảo tính đồng bộ, thống nhất; khó phân định trách nhiệm giữa các nhà thầu nếu có vi phạm chất lượng, tiến độ”, Bộ GTVT lo ngại.

Ở chiều ngược lại,  trường hợp phân chia gói thầu có quy mô nhỏ sẽ có nhiều nhà thầu tham gia thực hiện dự án, khó đảm bảo tính đồng bộ, chất lượng, tiến độ; không thu hút được các nhà thầu mạnh có năng lực, kinh nghiệm tham gia.

Chính vì vậy, tại công văn số 9245, Bộ GTVT kiến nghị phân chia gói thầu các gói thầu xây lắp tại Dự án với phạm vi khoảng 20 - 40km/1 gói thầu và có giá trị dự kiến khoảng 3.000 - 5.000 tỷ đồng.

Như vậy, 12 dự án thành phần thuộc Dự án xây dựng công trình đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2021 – 2025 với chiều dài khoảng 729 km, dự kiến được chia khoảng 30 gói thầu. Số lượng nhà thầu trong 1 liên danh khoảng 1 nhà thầu/1 gói thầu.

Nếu chiểu theo quy mô công trình tương tự được cập nhật theo Thông tư số 08 thì cả nước có khoảng 50 nhà thầu xây lắp thỏa mãn tiêu chí để có thể được xem xét chỉ định thầu. Với số lượng nhà thầu đáp ứng quy mô gói thầu có giá trị 1.500 tỷ đồng trở lên không nhiều, do đó một nhà thầu có thể được chỉ định thầu nhiều hơn 1 gói thầu (nếu đáp ứng năng lực thực hiện.

Theo ông Trần Chủng, bằng kinh nghiệm thực tế triển khai các dự án cao tốc lớn trong 10 năm vừa qua, Bộ GTVT là người hiểu rõ nhất năng lực của các nhà thầu Việt Nam nên việc đề xuất các tiêu chí như trên cũng như việc phân chia quy mô gói thầu từ 3.000 tỷ đồng đến 4.500 tỷ đồng là phù hợp.

“Ngoài việc chỉ định thầu các gói thầu xây lắp, Bộ GTVT có thể mạnh dạn trao hẳn 1 vài dự án thành phần do một số đơn vị có năng lực tổ chức đóng vai tổng thầu đảm trách, sau đó trao quyền cho đơn vị này tổ chức huy động các đơn vị thi công”, ông Chủng đề xuất.