Hàng loạt khiếm khuyết, vi phạm

Sau 2 tháng tiến hành thanh tra, Bộ Giao thông - Vận tải (GTVT) vừa hoàn tất Kết luận thanh tra số 13579/KL-BGTVT về việc chấp hành quy định của pháp luật trong hoạt động kiểm định an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường xe cơ giới đường bộ tại 26 trung tâm đăng kiểm và phương tiện thủy nội địa trên địa bàn 10 tỉnh: Cao Bằng, Bắc Kạn, Hà Giang, Hà Nam, Nghệ An, Hà Tĩnh, Bình Dương, Hậu Giang, Cà Mau, Kiên Giang.

Đây là đợt thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực đăng kiểm xe cơ giới đường bộ và phương tiện thủy nội địa duy nhất được Bộ GTVT triển khai trong năm 2020. Thời gian thanh tra được giới hạn từ ngày 1/1/2020 đến thời điểm đoàn Thanh tra bắt đầu vào cuộc (tháng 11/2020).

Trong đợt thanh tra này, Bộ GTVT tập trung “soi” rất kỹ các nội dung như: điều kiện cơ sở vật chất và nhân lực của đơn vị đăng kiểm; thực hiện nội dung kiểm định xe cơ giới đường bộ; công tác nghiệm thu, cấp giấy chứng nhận chất lượng an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường xe cơ giới cải tạo, cấp giấy chứng nhận cải tạo; thực hiện chế độ báo cáo, lưu trữ hồ sơ, dữ liệu kiểm định... Đây là những khâu được đánh giá là “nhạy cảm”, dễ xảy ra sai sót, ảnh hưởng đến chất lượng kiểm định phương tiện.

Theo Kết luận thanh tra số 13579, các trung tâm đăng kiểm được thanh tra đã cơ bản chấp hành quy định của pháp luật về kiểm định an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường đối với xe cơ giới đường bộ và phương tiện thủy nội địa. Tuy nhiên, một số trung tâm đăng kiểm vẫn bị Đoàn Thanh tra bắt lỗi với hàng loạt khiếm khuyết, vi phạm liên quan đến việc chấp hành quy định của pháp luật về kiểm định an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường phương tiện giao thông cơ giới đường bộ.

Cụ thể, các trung tâm: 1101S, 1102D, 3701S, 3702S, 3705D, 3801D, 3803D, 3804D, 6101S, 6103S, 6103D, 6104D, 6105D, 6801S, 9001S, 9501S, 9502 có camera giám sát hoạt động kiểm định không quan sát được đầy đủ các vị trí kiểm tra trên dây chuyền kiểm định hoặc hình ảnh giám sát không rõ nét. Trung tâm 3703D thực hiện kiểm tra phương tiện khi camera giám sát vị trí kiểm tra khí thải động cơ diesel bị hỏng một số ngày trong tháng 10/2020.

Các trung tâm: 3703D, 3803D, 3804D, 6101S, 6102S, 6103S, 6103D, 6104D, 6105D, 9501S, 9502D có sổ phân công nhiệm vụ kiểm định một số ngày có tẩy xóa, nhưng không được đơn vị xác nhận (đóng dấu xác nhận); hoặc sổ phân công nhiệm vụ không được lãnh đạo đơn vị hay phụ trách dây chuyền kiểm định ký, ghi họ tên; hoặc sổ phân công nhiệm vụ kiểm định một số ngày chưa đúng mẫu theo quy định.

Đặc biệt, Đoàn Thanh tra  phát hiện nhiều đăng kiểm viên kiểm tra công đoạn đối với phương tiện không đúng quy định. Đó là các đăng kiểm viên: Mai Thế Phụng (Trung tâm 9701D) kiểm tra công đoạn 2 đối với các phương tiện 97A-026.07, 89C-025.38, 97C-001.10, 97H-0733 trong ngày 15/10/2020; Trần Chí Hiếu (Trung tâm 9501S) kiểm tra công đoạn 1 và 2 đối với các phương tiện 65C-117.08, 63C-044.53 trong ngày 5/10/2020 và 27/10/2020; Phạm Thanh Sơn (Trung tâm 9001S) kiểm tra công đoạn 5 đối với các phương tiện 28B-008.19, 29A-990.98, 90C-059.97, 29C-292.39 trong ngày 14/10/2020; Phạm Đức Minh (Trung tâm 6103D) kiểm tra công đoạn 1 đối với các phương tiện 72N-7069, 61C-039.87, 93H-9837, 61A-644.67 trong ngày 10/10/2020 và 15/10/2020; Phạm Văn Huy (Trung tâm 3706D) kiểm tra công đoạn 1 đối với các phương tiện 37C-036.29, 29U-0841, 37C-159.69 trong ngày 5/10/2020 và 7/10/2020; Đinh Trọng Hùng (Trung tâm 3705D) kiểm tra công đoạn 1 đối với phương tiện 37KT-000.26 trong ngày 19/10/2020.

Bộ GTVT đã yêu cầu Đoàn Thanh tra chuyển hồ sơ vụ việc vi phạm của các đăng kiểm viên nói trên đến Thanh tra Sở GTVT địa phương để xử phạt vi phạm hành chính đối với các đăng kiểm viên về lỗi “không tuân thủ đúng quy định tại các quy trình, quy chuẩn kỹ thuật có liên quan trong kiểm định” theo quy định tại Nghị định số 100/2019/NĐ-CP ngày 30/12/2019 của Chính phủ.

Lo ngại những góc khuất mới

Mặc dù Bộ GTVT không kết luận những tồn tại nói trên có dẫn tới vi phạm, tiêu cực hay không, nhưng trên thực tế, đã xuất hiện không ít vụ đăng kiểm viên lợi dụng những “góc khuất” tương tự để nhận tiền của các chủ xe, làm sai lệch kết quả kiểm định.

Theo ông Lê Đình Thọ, Thứ trưởng Bộ GTVT, nguyên nhân của các tồn tại, hạn chế nêu trên là do một số trung tâm đăng kiểm chưa quan tâm đến công tác tự kiểm tra, giám sát hoạt động kiểm định; một số đăng kiểm viên, đăng kiểm viên thực tập không thực hiện đúng nội dung, phương pháp kiểm tra phương tiện, thực tập kiểm tra phương tiện.

“Để xảy ra các tồn tại nêu trên, trách nhiệm thuộc về giám đốc, người đứng đầu đơn vị đăng kiểm, phụ trách dây chuyền kiểm định có sai phạm”, Thứ trưởng Lê Đình Thọ đánh giá.

Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng, đây hầu hết là những lỗi vi phạm được lặp lại với tần suất khá cao trong hoạt động kiểm định xe cơ giới, cho thấy công tác kiểm tra, giám sát của cơ quan quản lý nhà nước trong lĩnh vực này là Cục Đăng kiểm Việt Nam đã không được thực hiện quyết liệt và rốt ráo, nhất là tại một số trung tâm đăng kiểm tư nhân hoặc các trung tâm được cổ phần hóa.

Theo quy định tại Nghị định số 139/2018/NĐ-CP của Chính phủ về kinh doanh dịch vụ kiểm định xe cơ giới, tổ chức đáp ứng điều kiện về cơ sở vật chất, dây chuyền kiểm định, nhân lực theo quy định tại nghị định này và Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về đơn vị đăng kiểm do Bộ GTVT ban hành, thì được cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện hoạt động kiểm định xe cơ giới.

Điều này đã tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp, nhà đầu tư tư nhân tham gia vào lĩnh vực dịch vụ vốn xưa nay chỉ do các đơn vị trực thuộc Cục Đăng kiểm Việt Nam cung cấp.

Theo đánh giá của các chuyên gia giao thông và bản thân các doanh nghiệp đăng kiểm, Nghị định số 139/2018/NĐ-CP đã tạo điều kiện thuận lợi và thúc đẩy hoạt động đăng kiểm phát triển sôi động trong thời gian qua. Để có thể cạnh tranh, các đơn vị đăng kiểm đã tập trung đầu tư cơ sở vật chất, dây chuyền công nghệ hiện đại; tuyển dụng, đào tạo, bồi dưỡng nâng cao chất lượng nguồn nhân lực; đổi mới tinh thần, thái độ, phong cách phục vụ hướng đến khách hàng. Nhờ vậy, hoạt động đăng kiểm mang tính cạnh tranh, chất lượng dịch vụ cũng được nâng lên.

Ở chiều ngược lại, một số chuyên gia lo ngại, việc có quá nhiều trung tâm đăng kiểm thành lập trên cùng địa bàn mà không tính toán đến tổng lượng phương tiện đăng kiểm đã khiến nhiều đơn vị đăng kiểm rơi vào tình cảnh “ngồi chơi xơi nước” dù đã đầu tư khá nhiều tiền của. Điều này dễ dẫn đến việc các đơn vị đăng kiểm sẽ cạnh tranh không lành mạnh, bỏ qua các tiêu chuẩn kỹ thuật để giữ chân khách hàng nhằm tăng doanh thu và lợi nhuận, tiềm ẩn nhiều nguy hiểm cho người và phương tiện khi tham gia giao thông.

Ông Nguyễn Mạnh Thắng, Giám đốc Trung tâm Đăng kiểm 2902V (Hà Nội) cho biết, hiện nay, khu vực huyện Gia Lâm đã “mọc” lên nhiều trung tâm đăng kiểm xã hội hóa, khiến lượt xe cơ giới qua Trung tâm Đăng kiểm 2902V thăm khám giảm mạnh. Ngoài ra, đã xuất hiện một số hiện tượng cạnh tranh không lành mạnh. Minh chứng cho điều này là biển chỉ dẫn vào Trung tâm Đăng kiểm 2902V thường xuyên bị phun sơn...

Trước đó, vào tháng 4/2019, Cục Đăng kiểm Việt Nam phải đã ban hành quyết định thu hồi giấy chứng nhận đủ điều kiện hoạt động kiểm định xe cơ giới đối với Trung tâm Đăng kiểm 98-03D (Cụm công nghiệp Phi Mô - Tân Dĩnh, huyện Lạng Giang, Bắc Giang) sau khi phát hiện đăng kiểm viên của trung tâm này liên tục bị đình chỉ và cấp khống giấy chứng nhận.

Ông Nguyễn Văn Thanh, nguyên Chủ tịch Hiệp hội Vận tải ô tô Việt Nam khẳng định, xã hội hóa đăng kiểm là một chủ trương đúng đắn. Tuy nhiên, để chủ trương này phát huy hiệu quả như kỳ vọng ban đầu và khắc phục được những bất cập, tồn tại phát sinh, đòi hỏi các cơ quan quản lý nhà nước trong lĩnh vực đăng kiểm phải thật sự có trách nhiệm, nghiêm minh và cương quyết trong thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm.