Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên phát biểu tại tổ. |
Theo Bộ trưởng Bộ Công Thương, "vừa qua cơn lốc chứng khoán, bất động sản có tác động nhất định đến nguồn cung xăng dầu. Thông thường những doanh nghiệp làm xăng dầu đều có tham gia ít nhiều bất động sản, chứng khoán, nên nguồn tiền bị vơi đi. Đến kỳ nhập hàng, bối cảnh nhập cao, bán thấp thì họ không có nguồn tiền nhập, là đương nhiên".
Sáng 22/10, Quốc hội thảo luận tại tổ về tình hình kinh tế, xã hội, ngân sách.
Phát biểu tại tổ 12, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên, sau khi nêu khá nhiều điểm sáng của nền kinh tế đã nói sâu hơn về tình hình xăng dầu.
Trong phiên khai mạc kỳ họp, cả báo cáo tổng hợp ý kiến cử tri gửi đến Quốc hội và báo cáo thẩm tra của Uỷ ban Kinh tế đều bày tỏ quan ngại trong điều hành giá xăng dầu, đã ảnh hưởng đến cuộc sống vốn đang nhiều khó khăn của người dân.
Bộ trưởng Diên khẳng định, về nguồn cung xăng dầu, Việt Nam chưa bao giờ thiếu. Cho đến thời điểm này, dư luận cho rằng thiếu nguồn cung trong nước là hoàn toàn không chính xác.
"Chúng tôi có những cơ sở, số liệu, kiểm tra, đánh giá một cách rất chi tiết. Hàng ngày, chúng tôi có lực lượng quản lý thị trường, Vụ Thị trường trong nước kết hợp với Sở Công Thương kiểm soát từng địa bàn, nắm lượng hàng".
Cụ thể, Bộ trưởng cho biết, tới ngày 30/9, còn hàng dự trữ thương mại là hơn 1,25 triệu m3 xăng dầu; năng lực sản xuất của 2 nhà máy lọc dầu trong tháng 10 đảm bảo 80% nguồn cung trong nước (1,7 - 1,75 triệu m3), tương đương 1,36 triệu m3. Tức là có khoảng 2,6 triệu m3 xăng dầu.
Ngoài ra, 34 doanh nghiệp đầu mối nhập khẩu trong tháng 10 khoảng 500.000 m3 xăng dầu. Tổng chung có khoảng 3 triệu m3 xăng dầu trong thời điểm cuối tháng 9, giữa tháng 10.
Với lượng dự trữ này, ông Diên khẳng định hoàn toàn đáp ứng nguồn cung trong nước tới gần hết tháng 11. Sang tháng 11 các doanh nghiệp tiếp tục sản xuất, nhập khẩu.
Giải thích về nguồn cung không thiếu, nhưng bán ra thị trường có khó khăn, Bộ trưởng nói khó khăn này là trên cả nước. Doanh nghiệp phải mua giá cao, nhập giá cao kỳ trước, bán trong kỳ với giá thấp thì lỗ, "mà đã lỗ thì ai dám làm".
Bên cạnh đó, theo Bộ trưởng, hàng loạt chi phí đã lỗi thời, từ lợi nhuận định mức, chi phí định mức, chi phí đưa xăng dầu từ nước ngoài về cảng; chi phí đưa xăng dầu từ nhà máy lọc dầu trong nước về các kho bãi… đều bất cập, lạc hậu.
Vậy tại sao ko xảy ra việc đóng cửa cửa hàng xăng dầu trên phạm vi cả nước, mà chỉ tập trung ở TP HCM, miền Tây? Bộ trưởng nói rõ, quản lý mặt hàng xăng dầu, dư luận đặt vấn đề trách nhiệm thuộc ngành Công Thương.
"Đúng là chúng tôi được giao quản lý mặt hàng này. Nhưng xin thưa là quản lý xăng dầu gồm 7 bộ, ngành và địa phương cùng chịu trách nhiệm quản lý và bảo đảm nguồn cung xăng dầu. Bộ Công Thương chỉ được giao làm sao đảm bảo nguồn cung xăng dầu ra thị trường, quản lý hệ thống phân phối từ doanh nghiệp đầu mối cho tới thương nhân phân phối. Trong hệ thống kinh doanh xăng dầu hiện có 4 tầng nấc: doanh nghiệp đầu mối, thương nhân phân phối (đơn vị nhận hàng từ doanh nghiệp đầu mối), đại lý/tổng đại lý và cửa hàng bán lẻ.
Theo Bộ trưởng, tổng đại lý/đại lý và cửa hàng bán lẻ có khoảng 17.000 cửa hàng, đây là hệ thống do chính quyền các tỉnh, thành phố cấp, quản lý trực tiếp.
"Trong phân phối, chúng tôi có nguồn, nhưng để phân phối được, ngoài kiểm soát, điều phối doanh nghiệp đầu mối, thương nhân phân phối, thì cần sự vào cuộc của chính quyền địa phương quản lý, kiểm soát và xử lý hệ thống đại lý/tổng đại lý. Có như vậy mới đồng bộ", Bộ trưởng cho biết.
Còn thuế, chi phí định mức, chi phí kinh doanh xăng dầu… trong giá xăng dầu là Bộ Tài chính. Bộ Giao thông vận tải đảm bảo lưu thông mặt hàng này. Quản lý chất lượng xăng dầu là Bộ Khoa học Công nghệ, quản lý môi trường là Bộ Tài nguyên môi trường, ông Diên cho biết thêm.
Vậy thì làm sao chỉ xảy ra thiếu hụt xăng dầu ở phía Nam? Nhắc lại câu hỏi này, ông Diên khẳng định, khu vực này có lượng đáng kể xăng dầu trôi nổi, kể cả xăng dầu lậu, giả. Tháng 8 vừa qua bắt được vụ sản xuất, buôn xăng dầu lậu hàng trăm triệu lít. Có lượng xăng trôi nổi như vậy, người kinh doanh không quan tâm tới chi phí định mức, chiết khấu cũng như không quan tâm chuyện mua của ai một cách ổn định.
Giờ siết chặt xăng dầu lậu, chỉ còn xăng dầu chính thống. Mà xăng dầu chính thống, nguồn cung thế giới thiếu, giá biến động nên khó khăn, chiết khấu thấp. Đang kiếm được nhiều tiền, giờ ít hơn, thậm chí lỗ, thì không ai làm.
Thực tế nữa cũng được Bộ trưởng nhìn nhận, bên cạnh nhiều doanh nghiệp "vơi tiền" vì tham gia bất động sản, chứng khoán, thì còn có lý do về tín dụng.
"Doanh nghiệp đầu mối, thương nhân phân phối hay đại lý khi kinh doanh lĩnh vực này đều được ngân hàng mở một khoản để vay. Hạn mức này quy định từ trước khi giá xăng dầu trước chỉ 50-60 USD/thùng, nhưng giá hiện giờ tăng 2 lần, nhưng hạn mức tín dụng chỉ có thế. Thì những doanh nghiệp làm ăn đứng đắn, không làm ngoài ngành, cũng không có tiền để nhập, chưa kể có anh làm tay trái nọ kia", Bộ trưởng phát biểu.
Nguyên nhân nữa, theo Bộ trưởng, thông thường trước đây các doanh nghiệp trong hệ thống kinh doanh khu vực này có nhiều nguồn nhiều lấy, cùng lúc ký với nhiều doanh nghiệp đầu mối nhưng ký rồi lại không nhập, không mua trong thời gian dài nên doanh nghiệp đầu mối có quyền từ chối.
"Lúc bình thường anh không cần người ta do có nguồn để mua, còn lúc khó lại nhao đến. Doanh nghiệp đầu mối, như Petrolimex không thiếu hàng, nhưng họ phải đảm bảo trong hệ thống và cho thương nhân", Bộ trưởng giải thích.
Bộ trưởng cũng kiên trì quan điểm là doanh nghiệp nào sai thì kiên quyết xử lý theo luật.
"Nghị định 95 sửa đổi Nghị định 83 về kinh doanh xăng dầu đã có hiệu lực, tất nhiên cơn lốc vừa qua bộc lộ nhiều khuyếm khuyết, và sẽ nghiên cứu sửa đổi", ông Diên cho biết.
Theo ông Diên, nếu rút giấy phép thương nhân phân phối, đồng nghĩa chặt đứt nguồn cung cửa hàng bán lẻ, đại lý. Vì thế "không thể có chuyện quýt làm cam chịu. Sau này chúng tôi sẽ làm theo hướng, anh vi phạm thì lần 1 phạt tiền; lần 2 phạt tiền cao hơn và lần 3 thu hồi giấy phép. Anh đi thì người khác sẽ đến, trăm người bán, vạn người mua.", Bộ trưởng nêu quan điểm.
Bộ trưởng cũng chia sẻ rằng, OPEC tuyên bố giảm 2 triệu thùng một ngày. Nga sẽ cắt giảm sản lượng tương đương 2 triệu thùng một ngày. Châu Âu đang phải đổ tiền mặt ra nhập xăng dầu. Dự báo thị trường năng lượng, xăng dầu thế giới thời gian tới còn tồi tệ hơn, nếu tình hình địa chính trị thế giới không thay đổi.