“Đây là lần đầu tiên một công trình kết cấu hạ tầng cảng biển do Nhà nước bỏ vốn đầu tư sẽ tiến hành cho thuê khai thác trong thời gian 30 năm”, ông Lê Tuấn Anh, Trưởng phòng Hợp tác quốc tế (Cục Hàng hải Việt Nam) cho biết.

Trên thực tế, Cục Hàng hải Việt Nam đã được “bật đèn xanh” khi vào đầu tuần này, Thứ trưởng Bộ Giao thông - Vận tải Nguyễn Văn Công đã ký Quyết định 2007/QĐ - BGTVT về việc phê duyệt kế hoạch đấu thầu các gói thầu lựa chọn bên thuê quản lý khai thác bến cảng container quốc tế Cái Mép và bến cảng tổng hợp Thị Vải thuộc Dự án Phát triển Cảng quốc tế Cái Mép - Thị Vải.

Cụ thể, Gói thầu số 1 - lựa chọn bên thuê khai thác bến cảng container quốc tế Cái Mép sẽ có giá gói thầu bao gồm hai khoản thanh toán: giá cố định 219,5 triệu USD và giá thu thay đổi hàng năm.

Gói thầu số 2 - lựa chọn bên thuê khai thác bến cảng tổng hợp Thị Vải có giá gói thầu gồm giá thu cố định là 130,5 triệu USD và giá thu thay đổi hàng năm.

Đại diện Cục Hàng hải Việt Nam cho biết, đây là mức giá tối thiểu mà nhà đầu tư phải trả này để giành quyền khai thác hai công trình trong vòng 30 năm.

Đây là những hạng mục chính thuộc Dự án Phát triển cảng container quốc tế Cái Mép - Thị Vải được đặt ở huyện Tân Thành (tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu) có tổng mức đầu tư 13.900 tỷ đồng, sử dụng vốn ODA của Nhật Bản đã được khánh thành vào đầu năm 2013, sau 4 năm thi công.

Để giảm áp lực vốn, các nhà đầu tư được Bộ Tài chính cho phép thanh toán chi phí thuê theo vòng đời khai thác gói thầu. Bên cạnh đó, do giá thu thay đổi hàng năm được dựa trên khoản lợi nhuận trước thuế, nên khoản thanh toán “mềm” này hoàn toàn có thể tăng/giảm phụ thuộc vào kết quả kinh doanh khai thác cảng của nhà đầu tư.

Theo ông Nguyễn Nhật, Cục trưởng Cục Hàng hải Việt Nam, mặc dù áp dụng hình thức lựa chọn nhà thầu thông qua đấu thầu rộng rãi trong nước, nhưng các doanh nghiệp FDI khai thác cảng biển vẫn có thể dự thầu do tỷ lệ vốn ngoại tại các liên doanh này hiện vẫn ở mức dưới 49%.

Cần phải nói thêm rằng, sau nhiều năm mở cửa, Việt Nam đã thu hút được những tên tuổi hàng đầu thế giới trong lĩnh vực khai thác, vận hành cảng biển như SP- PSA (Singapore), SSA/Carrix (Hoa Kỳ), CMIT (Đan Mạch)… tham gia đầu tư.

“Cho thuê cảng biển là biện pháp nhằm nhanh chóng thu hồi vốn đầu tư, giảm gánh nặng ngân sách cho Nhà nước. Quyền khai thác cảng quốc tế Cái Mép - Thị Vải sẽ được trao cho ứng thầu trả giá cao nhất, có phương án khai thác tối ưu nhất cho phía Việt Nam”, ông Nhật cho biết.

Cần phải nói thêm rằng, bán quyền khai thác công trình hạ tầng không phải là điều mới trong lĩnh vực giao thông. Trên thực tế, thông qua các đợt đấu thầu chuyển giao quyền thu phí đường bộ, ngân sách nhà nước không những thu ngay được một khoản tiền rất lớn, mà còn chứng tỏ hiệu quả hơn rất nhiều so với phương án tự khai thác, vận hành.

Bên cạnh đó, việc lựa chọn nhà khai thác Cảng quốc tế Cái Mép - Thị Vải thông qua đấu thầu là tiền đề nhằm phá bỏ dần sự độc quyền, tăng tính cạnh, nâng cao chất lượng dịch vụ và tạo bước đột phá cho các cảng biển của Việt Nam.

Theo Nguyễn Mạnh Ứng, Phó tổng giám đốc Công ty Tư vấn thiết kế Cảng biển Việt Nam, Cảng quốc tế Cái Mép - Thị Vải phải thu hút được các chủ hàng, các hãng tàu biển quốc tế để trở thành điểm trung chuyển hàng hóa lớn của khu vực thông qua chất lượng, giá thành dịch vụ. “Đây mới là là mục tiêu chính mà Bộ Giao thông - Vận tải cần hướng đến tại cuộc đấu thầu này”, ông Ứng đề xuất.

Hiện chưa thể khẳng định tính khả thi của đợt đấu thầu này bởi trước đó, Bộ Giao thông - Vận tải đã từng thất bại trong việc “chào” Dự án cho các nhà đầu tư Nhật Bản. Tình hình dư thừa công suất quá lớn tại nhóm cảng biển ở cùng khu vực Cái Mép - Thị Vải là rào cản lớn nhất đe dọa thành công của cuộc đấu thầu dự kiến diễn ra trong quý III - IV/2013.

Anh Minh