Jesse Peterson, một giáo viên tiếng Anh vừa gửi đến VnE bài viết này:

Trước hết, tôi muốn nói về một số những sai lầm lớn mà tôi “mắt thấy tai nghe”, và một số dấu hiệu cho biết bạn có một lớp học tiếng Anh tốt và có hiệu quả hay không.

Giáo viên cần phải nói ít hơn so với học viên. Tôi tham gia khóa học tiếng Việt ở Đại học Khoa học Xã  hội và Nhân văn khoảng 3 tháng. Nhưng tôi thấy rằng,  hầu hết giáo viên đã nói nhiều hơn so với học viên. Tôi đến đó để học nói chứ không phải là giáo viên học “thuyết trình”. Vì thế, nên cần để học viên nói nhiều hơn và nhiệm vụ của giáo viên là góp ý.

Tôi thấy rằng một số học viên thực sự rất thích cách dạy này của giáo viên vì cách họ nói rất thu hút, nhưng không nhận ra rằng mình đang đi học, chứ không phải là xem tấu hài. Học viên càng có cơ hội giao tiếp bằng ngôn ngữ mình đang học sẽ càng tiến bộ. Giáo viên chỉ là để hướng dẫn các học viên.

Giáo viên có những hoạt động “lãng phí” thời gian… như việc giáo viên photocopy bài tập và đưa cho học viên làm trên lớp. Đây hoàn toàn là một cách lãng phí thời gian. Cái học viên cần ở đây là kỹ năng trau dồi ngôn ngữ giao tiếp ngay trên lớp học, còn bài tập ư? “Cô ơi, cô cho con về nhà làm bài cũng được mà”.

Giáo viên mở các bài hát cho học viên nghe và điền vào chỗ trống. Tôi biết rằng một số, một số lượng lớn các giáo viên, đến lớp học tiếng Anh của mình và bật một bài hát cho học viên nghe. Các bạn học viên lắng nghe và điền vào chỗ trống trên một tờ giấy. Đây chỉ là một cách khác để “ném tiền học viên qua cửa sổ”. Nghe bài hát không giống nghe lời nói bình thường. Ngoài ra, việc học như thế này nên được thực hiện tại nhà, học viên có khả năng sử dụng máy nghe nhạc của riêng mình. Chúng ta đang ở kỷ nguyên nào vậy nhỉ?

Trò chơi được sử dụng quá thường xuyên trong lớp học. Học viên không phải đi học để chơi trò chơi, họ có thể chơi game ở nhà. Trò chơi thường làm họ phân tâm khi học các  kỹ năng thực tế. Hoạt động “thư giãn quá mức” như thế này  làm cho học viên chỉ cảm thấy thích thú với trò chơi và sau đó họ không muốn tham gia vào bất kỳ hoạt động nào trong lớp ngoài chơi  trò chơi.

Học sinh không đến lớp đúng giờ. Điều này làm cho các giáo viên cảm thấy thiếu tôn trọng và ảnh hưởng không khí của lớp học. Theo quan điểm của tôi, học viên không đến đúng giờ nên lặng lẽ bước vào lớp và không nên lớn tiếng ảnh hưởng đến mọi người xung quanh. Ngoài ra để học có hiệu quả thì không nên sử dụng điện thoại di động quá nhiều...

Vài tháng trước, tôi chuyển từ Thái Bình đến Hà Nội và tiếp nhận một lớp học tiếng Anh giao tiếp. Khi tôi gặp các học viên của tôi, tôi đã nói với họ rằng tôi muốn làm cho họ có một lớp học hiệu quả, cho họ và cả cho chính tôi. Chúng tôi đã thảo luận để tìm ra cách học tập hiệu quả nhất cho tất cả mọi người. Vì  một số sinh viên đã được học tiếng Anh trong mười năm hoặc lâu hơn, họ đã có nhiều kinh nghiệm học tiếng Anh  cũng như những kinh nghiệm mà tôi có được trong thời gian mà tôi giảng dạy.

Và trong quá trình đó, tôi đã tìm hiểu sâu cách dạy của các lớp học ngôn ngữ . Một lớp học tiếng Anh tốt khi cả giáo viên và học sinh làm việc cùng nhau. Đây là không còn là thời mà giáo viên chỉ đâm đầu vào thuyết giảng, còn học viên lặng lẽ lắng nghe.

Tôi muốn học viên chăm chỉ làm việc. Tôi muốn họ bước vào lớp học với một bài thuyết trình đã chuẩn bị sẵn, và sau đó tất cả mọi người chỉ nói tiếng Anh liên tục trong toàn bộ thời gian ở lớp.

Trong lớp, các học viên về cơ bản sẽ chủ động các hoạt động. Chúng tôi được chỉ định soạn những bài tập để chuẩn bị cho mỗi lớp học. Mỗi học viên được giao một bài tập nhất định và phải hoàn thành trước khi đến lớp. Ngoài ra, khi các sinh viên đã có  trách nhiệm với việc học tập của mình, nó sẽ khuyến khích họ đến lớp đúng giờ.

Các lớp học bắt đầu với mười lăm phút khởi động phát âm. Sau đó, hầu hết công việc trong lớp là dành cho các học viên. Tôi lúc đó chỉ đóng vai trò khuyến khích, hỗ trợ, và ghi lại quá trình tiếp thu của các học viên học đối với các phần học trên lớp. Lớp được thiết kế với những điều kiện sau đây:

Các hoạt động trong lớp tập trung vào các khía cạnh khác nhau của lời nói.

Thứ nhất, chuẩn bị bài phát biểu dưới dạng văn bản (viết).

Thứ hai, bài phát biểu ngẫu hứng.

Thứ ba, phản ứng nhanh với câu hỏi được chuẩn bị sẵn/ câu hỏi bất ngờ trong nhiều tình huống khác nhau.

Thứ tư, trình bày trước lớp.

Kỹ năng lãnh đạo. Các học viên phải tự dẫn dắt nhóm của mình. Trong đó, giáo viên sẽ cung cấp kỹ năng giúp học viên thực hiện các hoạt động mà các học viên tự thiết kế. Đôi khi họ được chỉ định để lựa chọn từ vựng, cụm động từ, và các thành ngữ để dạy cho cả lớp học.

Tranh luận. Học cách làm thế nào để đồng ý và không đồng ý, tìm kiếm giải pháp, và phản ứng nhanh.

Sáng tạo. Học viên có trách nhiệm làm các trò chơi nhỏ của riêng mình và các hội thoại.

Trách nhiệm. Các sinh viên đã được học làm thế nào để quản lý một lớp học, làm thế nào để có trách nhiệm với việc học của mình, và tầm quan trọng của việc đến đúng giờ. Ngoài ra giáo viên phải lắng nghe, kiểm tra lỗi ngữ pháp và phát âm trong bài phát biểu của các học viên của mình để cung cấp cho họ thông tin phản hồi vào cuối giờ  học.

Quả là một phương pháp với nhiều công đoạn. Lúc đầu học viên rất hứng thú với khóa học. Và rồi thời gian trôi đi, họ thấy đó như là một công việc khó khăn, và bắt đầu không đến lớp, hoặc chán nản, mệt mỏi vào cuối khóa học. Tôi đã nghĩ rằng liệu mình có sai lầm khi đặt ra mục tiêu quá cao hay không hoặc học viên đã làm việc không đủ chăm chỉ hoặc không thể thích ứng với các hệ thống giảng dạy mới.

Nhưng may mắn thay, tôi đã sai. Tôi đã nói chuyện với các học viên, tôi gọi điện và gửi email cho họ. Và tôi đã bị sốc khi nhìn thấy sự trở lại của họ, họ hoàn thành tốt các bài tập và thậm chí đến lớp đúng giờ. Kết thúc khóa học, kỹ năng tiếng Anh của họ trở nên tốt hơn.

Các hoạt động và bài tập về nhà trở nên phức tạp và sáng tạo hơn. Nếu học viên không thể làm bài tập trước khi đến lớp hoặc đến trễ thì họ luôn gọi điện hoặc gửi email trước cho tôi. Chúng tôi tất cả đều rất háo hức khi đến lớp để xem những gì mà mọi người đã chuẩn bị.

Phải mất nhiều năm để có thể thành thạo một ngôn ngữ, và chỉ có một cách là liên tục nghiên cứu và có thói quen học tập tốt. Mặc dù trong khoảng thời gian ngắn mà tôi đứng lớp, tuy kỹ năng của học viên không thể đạt được như những gì tôi mong muốn. Nhưng tôi tự tin rằng tôi đã cho họ những công cụ để các em tự tiếp tục nghiên cứu và ngày càng hoàn thiện kỷ năng tiếng Anh của mình. Điều quan trọng nhất về nghiên cứu ngôn ngữ là phải có một phương pháp hiệu quả để học ngôn ngữ đó.

Dạy và học ngoại ngữ ở Việt Nam nói chung và tiếng Anh nói riêng, đa phần không đạt hiệu quả cao. Tại sao thì có lẽ ai cũng hiểu, từ sách giáo khoa, phương pháp nghiên cứu giảng dạy không chính xác và sự phát triển nhanh như nấm của các trung tâm ngoại ngữ cấp tốc thiếu trách nhiệm.

Tuy có nhiều nghiên cứu rộng rãi về các phương thức dạy và học ngoại ngữ tại Việt Nam nhưng trên thực tế, có vẻ như không có nhiều người “mặn mà” cải thiện cách dạy tiếng Anh cho người Việt Nam và cả cách học tiếng Anh làm sao cho hiệu quả.

Mọi người cần phải nhận thức được rằng, kết quả cuối cùng của việc học ngoại ngữ và tiến bộ là do chính bản thân mình, chứ không phụ thuộc vào một trung tâm danh tiếng hay số tiền mình bỏ ra. Với tất cả mọi thứ trong cuộc sống, mọi người cần phải chịu trách nhiệm và làm việc chăm chỉ nếu muốn nhìn thấy sự hoàn thiện của bản thân.

Jesse Peterson (Vnexpress)