Phân cấp, phân quyền mạnh mẽ cho Hà Nội

Tại hội nghị, Phó chủ tịch HĐND Thành phố Hà Nội Phạm Quí Tiên đã quán triệt những điểm mới, nội dung trọng tâm Luật Thủ đô và các Luật, Nghị quyết được Quốc hội thông qua tại Kỳ họp thứ 7 Quốc hội khóa XV.

Theo đó, cho phép Thường trực HĐND Thành phố trong thời gian HĐND Thành phố không họp được quyết định một số nhiệm vụ và báo cáo HĐND Thành phố tại kỳ họp gần nhất nhằm bảo đảm tính linh hoạt, kịp thời trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành của Thành phố.

Luật quy định 1 điều riêng về phân cấp, ủy quyền của UBND, Chủ tịch UBND và cơ quan chuyên môn, tổ chức hành chính khác thuộc UBND. Bổ sung một số quy định nhằm làm rõ hơn chủ thể, đối tượng, phạm vi được phân cấp, ủy quyền so với các quy định của Luật Tổ chức chính quyền địa phương; giao UBND Thành phố quy định việc điều chỉnh trình tự, thủ tục, thẩm quyền của các cơ quan có liên quan khi thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn được phân cấp ủy quyền (Điều 14).

Trước đó, tại Kỳ họp thứ 7 diễn ra hồi tháng 5/2024, Quốc hội đã thông qua 11 luật, 21 nghị quyết; cho ý kiến lần đầu về 11 dự án luật, xem xét nhiều báo cáo quan trọng khác. Các nội dung được xem xét, quyết định thuộc nhiều lĩnh vực với nhiều vấn đề quan trọng, góp phần xây dựng hệ thống pháp luật đầy đủ, toàn diện, giải quyết căn cơ những điểm nghẽn, bất cập, vướng mắc trong thực tiễn; tạo động lực thúc đẩy sự phục hồi và phát triển kinh tế, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ của đất nước trong thời kỳ phát triển mới.

Trong số 11 luật có 1 luật có hiệu lực thi hành từ ngày 1/8/2024; có 7 luật và 2 nghị quyết có hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2025; có 3 luật có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2025.

Tại Kỳ họp thứ 7 Quốc hội khóa XV, ngày 28/6/2024, Luật Thủ đô đã được Quốc hội chính thức thông qua gồm 7 Chương, 54 Điều (tăng 3 Chương, 27 Điều so với Luật Thủ đô 2012), trong đó có những nội dung trọng tâm, nổi bật như: tổ chức chính quyền ở Hà Nội được tổ chức theo hướng tinh gọn, chuyên nghiệp, hiện đại, hoạt động hiệu lực, hiệu quả.

Theo đó, chính quyền địa phương ở Thành phố Hà Nội, huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc thành phố, xã, thị trấn là cấp chính quyền địa phương gồm HĐND và UBND; chính quyền địa phương ở phường tại Hà Nội là UBND phường.

Các quy định được xây dựng theo hướng phân quyền mạnh mẽ từ Trung ương về Thành phố (về đầu tư, quy hoạch xây dựng, văn hóa, y tế, giáo dục, khoa học công nghệ…), đổi mới mô hình quản trị, nâng cao tính tự chủ, tự chịu trách nhiệm của chính quyền Thủ đô đối với hoạt động quản lý điều hành các mặt của đời sống kinh tế - xã hội của Thủ đô.

Luật quy định HĐND Thành phố được bầu 125 đại biểu (tăng 30 đại biểu so với hiện tại), trong đó có ít nhất 25% hoạt động chuyên trách. Thường trực HĐND Thành phố Hà Nội hoạt động chuyên trách có không quá 11 thành viên, gồm chủ tịch, không quá 3 phó chủ tịch (tăng 1 phó chủ tịch và 4 thành viên thường trực HĐND Thành phố); các ban của HĐND Thành phố được thành lập không quá 6 ban (tăng tối đa 2 ban so với nhiệm kỳ này).

HĐND quận, thị xã có 2 phó chủ tịch HĐND (tăng 1 phó chủ tịch; tổng số đại biểu HĐND hoạt động chuyên trách không quá 9 người do HĐND quận, thị xã, thành phố thuộc Thành phố quyết định. (tăng 3 người so với số tối đa theo quy định của Luật Tổ chức chính quyền địa phương); được thành lập không quá 3 ban để tham mưu về các lĩnh vực cụ thể (tăng 1 ban so với Luật hiện nay). Ban có thể có Ủy viên hoạt động chuyên trách do HĐND quận, thị xã, thành phố thuộc Thành phố quyết định (hiện nay chưa có quy định này).

Đặc biệt, Luật Thủ đô (sửa đổi) phân quyền mạnh mẽ cho Thành phố. Hà Nội, giúp chính quyền Thành phố chủ động hơn về tổ chức bộ máy, biên chế để có thể đảm đương hiệu quả vai trò, nhiệm vụ hết sức đặc thù là Thủ đô của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.

Trong đó, có quy định một số nội dung đặc thù như: HĐND Thành phố được chủ động trong việc quyết định thành lập, giải thể cơ quan chuyên môn, tổ chức hành chính khác thuộc UBND Thành phố, xác định số lượng biên chế cán bộ, công chức, viên chức khi đáp ứng một số điều kiện được quy định tại Luật này.

Bà Lê Thị Thu Hằng, Bí thư Quận ủy, Chủ tịch HĐND quận Tây Hồ nhấn mạnh: "Luật Thủ đô 2024 được ban hành, điểm phấn khởi là việc đẩy mạnh phân cấp, ủy quyền. Đặc biệt, Luật Thủ đô đã giao HĐND Thành phố cơ chế kiểm tra, giám sát, kiểm soát quyền lực trong thực hiện nhiệm vụ được phân cấp, ủy quyền, để tránh lạm dụng ủy quyền tràn lan".

Sớm đưa Luật vào cuộc sống

Tham luận tại hội nghị, bà Nguyễn Thị Thủy, Phó chủ tịch HĐND quận Bắc Từ Liêm cho biết, từ ngày Luật thủ đô (sửa đổi) được thông qua, cán bộ và nhân dân quận Bắc Từ Liêm mong chờ luật được thực hiện hóa và tạo ra những đặc thù để đáp ứng yêu cầu quản lý đô thị đặc thù.

Phó chủ tịch HĐND quận Bắc Từ Liêm bày tỏ, để luật sớm phát huy hiệu quả các cơ quan đơn vị mong muốn các cơ quan của HĐND Thành phố sớm có quy định cụ thể hóa các quy định của luật (Khoản 6, Điều 14; Điều 15, 17, 18, 19). Đặc biệt khi không còn HĐND phường, chức năng giám sát của HĐND phường do HĐND quận thực hiện.

Cũng tại hội nghị, bà Lê Thị Thu Hằng, Bí thư Quận ủy, Chủ tịch HĐND quận Tây Hồ Lê Thị Thu Hằng cho biết, quận đã ý thức được trách nhiệm trong thời gian tới để triển khai Luật Thủ đô 2024 vào cuộc sống. Luật có điểm phấn khởi là cơ chế đẩy mạnh phân cấp, ủy quyền; đồng thời cũng có nội dung quy định sử dụng đất nổi ở các tuyến sông, tuyến đê (sông Hồng, sông Đuống).

Luật có nêu về tăng số lượng đại biểu chuyên trách các cấp HĐND Thành phố, quận, huyện, Chủ tịch HĐND quận Tây Hồ kiến nghị: để Luật đi vào đời sống, mong muốn HĐND Thành phố có hướng tham mưu với Thành ủy để có hướng dẫn triển khai thực hiện bố trí cán bộ, tăng biên chế, vị trí việc làm cũng như định hướng nhân sự tham gia cấp ủy trong nhiệm kỳ tới.