Huy động vốn cải thiện, thanh khoản hệ thống được hỗ trợ

Thị trường chứng khoán giảm sốc phiên đầu tuần này, trong khi kênh đầu tư tài sản rủi ro khác là tiền ảo cũng cắm đầu lao dốc. Trong nước, thị trường bất động sản, trái phiếu doanh nghiệp chưa khởi sắc. Ngược lại, tiền gửi ngân hàng liên tục tăng trong 4 tháng qua đã kích thích dòng tiền chảy trở lại vào hệ thống ngân hàng.

Tháng 1/2024, tiền gửi dân cư vào hệ thống ngân hàng tăng trưởng âm. Tuy nhiên, tình trạng này dần được cải thiện theo tốc độ tăng của lãi suất huy động. Nếu như trong tháng 2/2024, tiền gửi dân cư vào hệ thống ngân hàng tăng trưởng 1,6%, thì tháng 5/2024 đã tăng lên mức 2,8%.

Chỉ trong 6 ngày đầu tháng 8/2024, đã có 6 ngân hàng tiếp tục tăng lãi suất huy động, gồm Agribank, Eximbank, Sacombank, Saigonbank, HDBank và TPBank. Riêng Sacombank đã có 2 lần tăng lãi suất trong vỏn vẹn chưa đầy một tuần.

Trước đó, trong tháng 7/2024, có 19 ngân hàng tăng lãi suất huy động.

Tính đến đầu tuần này, lãi suất huy động kỳ hạn 12 tháng đã chạm mốc 6%/năm, kỳ hạn 18 tháng chạm mốc 6,1%/năm. Tuần qua (từ ngày 29/7 đến 2/8), Ngân hàng Nhà nước (NHNN) hút ròng 48.279,24 tỷ đồng bằng kênh thị trường mở. Khối lượng lưu hành trên kênh cầm cố ở mức 23.965,73 tỷ đồng, khối lượng tín phiếu lưu hành ở mức 77.500 tỷ đồng. Hiện lãi suất liên ngân hàng vẫn duy trì ở mức cao.

Trao đổi với Báo Đầu tư, TS. Lê Xuân Nghĩa, chuyên gia kinh tế cho rằng, dù lãi suất tăng là trái với mong muốn của Chính phủ, song là xu hướng tất yếu của thị trường trong bối cảnh tín dụng tăng gấp 3 - 4 lần tốc độ tăng của huy động vốn. Theo chuyên gia này, lãi suất tăng với tốc độ như hiện nay là “có lợi cho nền kinh tế”, giúp cân bằng các kênh đầu tư, hỗ trợ thanh khoản hệ thống ngân hàng.

Được biết, tính đến cuối tháng 6/2024, tín dụng toàn hệ thống tăng 6%, trong khi huy động vốn chỉ tăng 1,5%. Tình trạng này kéo dài sẽ gây rủi ro cho thanh khoản hệ thống. Vì vậy, các chuyên gia nhận định, lãi suất tăng là cần thiết, việc lãi suất tiền gửi bị “ép” giảm quá sâu sẽ khiến “bẫy thanh khoản” cũng như rủi ro bong bóng tài sản xảy ra.

Lãi suất cho vay khó biến động mạnh

Trong báo cáo cập nhật kinh tế Việt Nam, Công ty Chứng khoán Shinhan dự báo, rất có khả năng tỷ giá, lạm phát hạ nhiệt vào cuối năm. Nhờ vậy, NHNN sẽ có nhiều dư địa hơn để nới lỏng, duy trì lãi suất ở mức hợp lý nhằm hỗ trợ các doanh nghiệp trong nước tiếp tục đà phục hồi.

Thực tế, trong phiên giao dịch đầu tuần này (5/8), NHNN đã đồng loạt giảm lãi suất cho vay cầm cố giấy tờ có giá (OMO) và lãi suất tín phiếu từ 4,5% xuống 4,25%. Đồng thời, tăng quy mô cho vay trên thị trường mở so với phiên trước đó. Việc điều chỉnh hai loại lãi suất điều hành này cho thấy, NHNN đang hỗ trợ thanh khoản cho các ngân hàng, qua đó làm dịu bớt áp lực lãi suất trên thị trường dân cư. Tỷ giá bớt căng thẳng là nguyên nhân khiến NHNN dễ quyết định hơn trong việc hạ lãi suất điều hành.

Riêng trần lãi suất huy động và cho vay vẫn được NHNN giữ nguyên. Theo nhận định của các chuyên gia, lãi suất cho vay sẽ khó tăng mạnh, do Chính phủ kiên trì các giải pháp hỗ trợ nền kinh tế phục hồi.

TS. Châu Đình Linh (Trường đại học Ngân hàng TP.HCM) nhìn nhận, lãi suất huy động tăng trong thời gian vừa qua, nhất là giai đoạn gần đây, phản ánh đúng diễn biến thị trường, vì 3 lý do. Thứ nhất, lãi suất tăng phù hợp với tương quan lạm phát kỳ vọng. Thứ hai, cầu tín dụng dự báo phục hồi rõ rệt hơn trong nửa cuối năm, buộc các ngân hàng phải tăng lãi suất huy động để thu hút vốn đầu vào. Thứ ba, lãi suất huy động tăng để cạnh tranh với các kênh đầu tư khác như chứng khoán, bất động sản…

Theo các chuyên gia kinh tế, lãi suất huy động tiền đồng thời gian tới không thể hạ nhiệt, một phần vì cầu tín dụng tăng, một phần vì NHNN sẽ duy trì lãi suất liên ngân hàng ở nền cao (4 - 5%) nhằm hạn chế găm giữ, đầu cơ tỷ giá. Lãi suất liên ngân hàng cao sẽ tác động đến thanh khoản hệ thống, làm tăng lãi suất huy động trên thị trường dân cư.

Trước đó, chuyên gia phân tích của hàng loạt công ty chứng khoán như MBS, KBSV… cũng cho rằng, lãi suất sẽ tiếp tục tăng trong nửa cuối năm 2024 với mức tăng khoảng 50 điểm cơ bản. Riêng với lãi suất cho vay, Công ty Chứng khoán MBS nhận định: “Lãi suất đầu ra sẽ vẫn duy trì ở mặt bằng hiện tại trong bối cảnh các cơ quan quản lý và các ngân hàng thương mại đang nỗ lực hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận nguồn vốn”.

Nhiều chuyên gia dự báo, lãi suất cho vay có thể nhích nhẹ, song trong bối cảnh tín dụng tăng chậm, đa phần ngân hàng sẽ giữ mặt bằng lãi suất hiện tại để cạnh tranh. Những ngân hàng có CASA (tiền gửi không kỳ hạn) tốt, chất lượng tín dụng và quản trị rủi ro tốt sẽ giữ được nền lãi vay tốt, ngược lại những ngân hàng nào có nợ xấu lớn, CASA nhỏ sẽ có nguy cơ tăng lãi suất cho vay, cũng sẽ làm giảm sức cạnh tranh của chính mình. 

Về cơ bản, với khả năng điều tiết của NHNN hiện nay, thanh khoản của hệ thống sẽ không gặp trở ngại nào. Tính tới cuối tháng 5/2024, hơn 13,4 triệu tỷ đồng tiền gửi vẫn nằm trong hệ thống ngân hàng. Do đó, sẽ không có cú sốc nào trên thị trường lãi suất. Khả năng NHNN điều chỉnh lãi suất điều hành nửa cuối năm khó xảy ra. Các chuyên gia cũng cho rằng, đà tăng lãi suất sẽ chậm lại trong thời gian tới.