PGS.TS Trần Cao Bính, Giám đốc Bệnh viện Răng Hàm Mặt Trung ương (Hà Nội) cho biết, tại nước ta, cứ 500 trẻ em sinh ra thì có 1 em mắc các dị tật khe hở môi - vòm miệng. 

Dị tật hở môi và hở hàm ếch là khiếm khuyết bẩm sinh phổ biến nhất xảy ra tại vùng mặt và miệng. Tuy nhiên, nhiều trẻ điều trị muộn, ảnh hưởng đến thẩm mỹ và phát âm của trẻ.

Để một bệnh nhi bị khe hở môi - vòm miệng được can thiệp toàn diện, người bệnh sẽ phải theo đuổi việc điều trị khoảng 20 năm, tức là từ lúc phẫu thuật, can thiệp ngữ âm, nắn chỉnh hàm, thẩm mỹ.

“Tuy nhiên, phần lớn bệnh nhân mới chỉ được phẫu thuật điều trị bệnh lý, phục hồi chức năng bú, nhai - cắn, mà chưa được điều trị ngữ âm. Điều này ảnh rất lớn tới tâm lý, học tập, hòa nhập của trẻ bị khe hở môi - vòm miệng", PGS.TS Bính thông tin.

Để lấp khoảng trống về điều trị ngữ âm, hiện các cơ sở chuyên khoa về răng hàm mặt đang đẩy mạnh lĩnh vực này với mục đích sau phẫu thuật trẻ có cơ hội điều trị toàn diện, trở thành những trẻ bình thường.

Do vậy Tháng hành động vì bệnh nhân khe hở môi-vòm miệng có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao nhận thức và khuyến khích các gia đình tới những cơ sở uy tín, chất lượng tại Việt Nam để được tư vấn, khám và chữa một cách toàn diện nhất.

Bà Trần Huyền Trang, Giám đốc Smile Train tại Việt Nam cho biết, với mô hình hỗ trợ tại chỗ cho các bệnh viện đối tác, Smile Train không chỉ lấy mục tiêu thực hiện nhiều ca phẫu thuật, mà phải cam kết đồng hành cùng các bệnh viện nâng cao năng lực điều trị, bảo đảm an toàn và mang tới chất lượng chữa bệnh cao nhất, bao gồm cả công tác chăm sóc trước và sau khi mổ.

Theo bà Trang, ba bệnh viện đối tác với Smile Train là Bệnh viện Răng Hàm Mặt Trung ương, Bệnh viện Nhi Trung ương, Bệnh viện Đa khoa Hà Đông thực hiện phẫu thuật khoảng 100-200 ca/tháng. Tuy nhiên, đây mới là số lượng rất ít ỏi và chúng tôi rất mong có nhiều gia đình mang con khe hở môi-vòm họng đến để phẫu thuật.

"Bên cạnh điều trị phẫu thuật, Smile Traine đang kết hợp với các bệnh viện xây dựng quy trình chuẩn, đưa ra truyền thông đúng đắn để giúp các bé ngoài phẫu thuật sẽ được điều trị chỉnh nha, ngữ âm trị liệu để phục hồi hoàn toàn chức năng thẩm mỹ", bà Trang nói.

Được biết, mới đây, Bệnh viện Răng Hàm Mặt trung ương Hà Nội đã phẫu thuật thành công ca bệnh hở hàm ếch rất phức tạp. Bệnh nhi 13 tháng tuổi (ở Lào Cai), sinh ra với khe hở chéo mặt bên trái và khe hở môi, vòm miệng toàn bộ hai bên. 

Do có khe hở chéo mặt cộng với khe hở môi và vòm miệng lớn nên bệnh nhi ăn uống rất khó khăn. Hơn nữa, khiếm khuyết này còn khiến bệnh nhi bị lộn kết mạc, nhắm mắt không kín, gây nguy cơ viêm, khô giác - kết mạc.

Ca phẫu thuật được tiến hành với mục tiêu đóng kín khe hở chéo mặt, che kín mắt trái giúp bảo tồn mắt trái, tạo hình môi hai bên giúp việc ăn uống dễ dàng hơn.

Sau 4 giờ thực hiện, ê kíp phẫu thuật đã tạo hình được môi hai bên, cánh mũi trái, đưa được mí dưới trái về đúng vị trí giải phẫu, nhắm mở được mắt trái. Mọi chi phí phẫu thuật và chăm sóc hậu phẫu cho ca bệnh này đều được miễn phí.

Trong khuôn khổ chương trình, Bệnh viện Răng Hàm Mặt trung ương Hà Nội phối hợp với Tổ chức Smile Train triển khai khám và phẫu thuật miễn phí cho trẻ khe hở môi - vòm miệng. 

Chương trình cũng cung cấp kiến thức về việc điều trị toàn diện, đó là chăm sóc, bảo vệ và phục hồi cho trẻ không may mắc phải dị tật bẩm sinh này từ lúc thai nhi đến tuổi trưởng thành, giúp trẻ sinh ra và lớn lên hoàn toàn lành lặn như bao trẻ khác, có thể đến trường cùng bè bạn mà không bị mặc cảm hay tự ti về thẩm mỹ khuôn mặt, ăn nhai và phát âm.

Theo các chuyên gia y tế hở môi - vòm miệng là dị tật bẩm sinh vùng mặt làm biến dạng khuôn mặt của trẻ. Nguyên nhân có thể do khi mang thai, người mẹ đã dùng thuốc không đúng chỉ định trong thời gian đầu của thai kỳ, nhiễm chất độc hóa học, do nhiễm tia X hoặc nhiễm siêu vi, bị cảm cúm...

Ngoài ra, người mẹ khi mang thai bị stress, khủng hoảng về tâm lý, điều kiện sống thấp, thiếu thốn, suy dinh dưỡng có thể khiến con bị sứt môi - hở hàm ếch. Những yếu tố về di truyền hay cha mẹ sinh con lúc lớn tuổi cũng là nguyên nhân dị tật này.

Dị tật khe hở môi, vòm miệng làm thay đổi cấu trúc giải phẫu, hình thể thẩm mỹ của mặt, gây ra những rối loạn chức năng về ăn uống, hô hấp, phát âm của trẻ, đồng thời tác động nặng nề đến tâm lý của bệnh nhi và gia đình. 

Với trẻ bị khe hở môi ngoài ảnh hưởng về thẩm mỹ, còn tùy thuộc vào mức độ có thể gây các rối loạn về chức năng: Bú, phát âm các âm môi (m, p, b). Trường hợp tổn khuyết đến xương ổ răng có thể gây ảnh hưởng đến quá trình mọc răng, răng mọc sai vị trí hoặc không mọc được. 

Trẻ bị khe hở vòm miệng thường gặp khó khăn trong ăn uống (thức ăn lên mũi, sặc, dễ trớ) và phát âm sai (nói ngọng, giọng mũi hở).

Ngoài ra, trẻ còn thường bị các bệnh tai mũi họng như viêm mũi họng, viêm tai giữa, viêm amidan,… lâu ngày sẽ ảnh hưởng đến sự phát triển chung, và có tác động xấu lên thính giác của trẻ. Những trẻ nghe kém do viêm tai giữa mạn tính kéo dài cũng gặp khó khăn trong phát triển ngôn ngữ.