Nguyên Tổng bí thư Đỗ Mười từ trần đêm 1/10 sau thời gian dài điều trị bệnh, hưởng thọ 101 tuổi.

Tang lễ ông tổ chức theo nghi thức quốc tang trong hai ngày, thứ bảy và chủ nhật. Lễ viếng ông đã diễn ra cả ngày hôm qua tại Nhà tang lễ quốc gia Trần Thánh Tông (Hà Nội) và Hội trường Thống Nhất (TP HCM). Hàng trăm đoàn đại biểu, lãnh đạo Trung ương, các bộ ngành, lão thành cách mạng và đại sứ quán các nước đã dâng vòng hoa tỏ lòng thành kính.

Cố Tổng bí thư tham gia hoạt động cách mạng năm 1936; vào Đảng cộng sản Việt Nam tháng 6/1939.

Ông nguyên là Ủy viên dự khuyết Trung ương khóa II; Ủy viên Trung ương các khóa III, IV, V, VI, VII, VIII; Ủy viên dự khuyết Bộ Chính trị khóa IV; Ủy viên Bộ Chính trị các khóa V, VI, VII, VIII; Thường trực Ban Bí thư khóa VI; Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng (nay là Thủ tướng) từ tháng 6/1988 đến tháng 6/1991; Tổng bí thư từ tháng 6/1991 đến tháng 12/1997; cố vấn Ban chấp hành Trung ương từ năm 1997 đến năm 2000; đại biểu Quốc hội các khóa II, IV, V, VI, VII, VIII và IX. 

Trước cổng nhà tang lễ Quốc gia, đoàn linh xa xếp thành hai hàng ngay ngắn trước cổng. Hai bên đường là hai hàng sinh viên tình nguyện ôm những bức ảnh kỷ niệm của cố Tổng bí thư lúc sinh thời. Đó là những khoảnh khắc ông đang cười rạng rỡ với thiếu nhi, là khi ông chăm chú ngắm nhìn một trẻ sơ sinh, hoặc say sưa diễn thuyết trước thanh niên... Bức ảnh nào cũng thể hiện sự tập trung cao độ của ông với con người, sự kiện thời điểm đó.

Hàng chục cụ già tóc bạc trắng đi bộ tới cổng nhà tang lễ chờ từ 7h sáng.

Những tuyến phố sẽ di quan nguyên Tổng Bí thư Đỗ Mười đều có lực lượng an ninh cắm chốt. Dọc phố Lê Duẩn, dây thừng nối dài qua các gốc cây, ngăn cách vỉa hè và lòng đường. 

Bà Trần Tiếp Thuỷ, tóc bạc như cước, bắt xe buýt từ Bắc Giang đến Long Biên lúc 5h sáng nay. 6h30, bà đã đứng trước cổng nhà tang lễ. Bà chia sẻ lòng kính trọng các thế hệ lãnh đạo xưa như ông Đỗ Mười. Vì vậy bà muốn đến tiễn đưa người quá cố về tận nơi an nghỉ cuối cùng, cầu kinh niệm phật cho vong hồn ông được siêu thoát.

Ông Nguyễn Xuân Hùng (90 tuổi, ở thị trấn Vân Đình, Ứng Hòa, Hà Nội) gắn bó với nguyên Tổng bí thư trong thời gian trốn khỏi nhà tù Hỏa Lò. Gia đình nuôi giấu cán bộ cách mạng, ông Hùng khi ấy mới hơn 10 tuổi, làm hoa tiêu dẫn đường cho ông Đỗ Mười khắp vùng Ứng Hòa (nay thuộc tỉnh Hà Nam).

"Anh ấy luôn xưng hô thân mật với tôi là mày - tao. Mỗi lần tôi dẫn đi hoạt động bí mật, anh thường đùa tao mà bị bắt thì mày cũng tiêu. Mới ra tù, anh gầy và xanh xao lắm. Mẹ tôi lúc nào cũng xót xa", ông Hùng kể lại. 

Trong sân nhà tang lễ, các lãnh đạo Đảng, Nhà nước đã có mặt từ sớm. Đội tiêu binh tỉ mỉ lau dọn bát hương và linh xa.

Hội trường Thống Nhất, TP HCM

Lãnh đạo Thành ủy, UBND, HĐND, UB MTTQ Việt Nam TP HCM và các đơn vị, cơ quan ban ngành... đứng trang nghiêm, theo dõi buổi lễ truy điệu nguyên Tổng bí thư Đỗ Mười được truyền hình trực tiếp từ Nhà tang lễ quốc gia Trần Thánh Tông, Hà Nội.

Phó thủ tướng Trương Hoà Bình tuyên bố bắt đầu lễ truy điệu, nhấn mạnh, hơn 80 năm hoạt động cách mạng, cố Tổng bí thư Đỗ Mười có nhiều đóng góp to lớn với sự nghiệp cách mạng của Đảng và dân tộc. Ông được tặng thưởng huân chương sao vàng, huy hiệu 80 năm tuổi đảng. Ông mất đi là tổn thất to lớn với sự nghiệp cách mạng của nhân dân ta.

Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng đọc lời điếu, nêu bật "cố Tổng bí thư Đỗ Mười là nhà lãnh đạo xuất sắc, có uy tín lớn của Đảng, Nhà nước và nhân dân, người đảng viên cộng sản kiên trung cống hiến, hy sinh vì lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, vì hạnh phúc của nhân dân".

Tổng bí thư ôn lại quá trình tham gia cách mạng và những đóng góp to lớn của cố Tổng bí thư Đỗ Mười với sự nghiệp cách mạng và xây dựng đất nước.

Cố Tổng bí thư Đỗ Mười tên khai sinh là Nguyễn Duy Cống, sinh ngày 2/2/1917 trong một gia đình nông dân nghèo tại xã Đông Mỹ, huyện Thanh Trì, TP Hà Nội. Ông sớm giác ngộ cách mạng, 19 tuổi đã tích cực tham gia phong trào bình dân, tổ chức ái hữu thợ mỏ Hòn Gai.

Tháng 6/1939, ông được kết nạp vào Đảng Cộng sản Đông Dương. Năm 1940, ông bị thực dân Pháp bắt kết án 10 năm tù. Dù bị tra tấn dã man nhưng ông hết mực kiên trung với cách mạng, giữ vững khí tiết của người cộng sản, không chịu khuất phục. Ông cùng các chiến sĩ trong tù bí mật tìm cách vươt ngục, bắt liên lạc với Đảng để tiếp tục hoạt động cách mạng.

Trong hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ, ông Đỗ Mười đã vào sinh ra tử, giữ nhiều trọng trách như Bí thư các tỉnh Hà Đông, Hà Nam, Nam Định, Ninh Bình, Hoà Bình; Phó Bí thư kiêm phó chủ tịch uỷ ban kháng chiến Liên khu III; Chính uỷ quân khu, Bí thư khu uỷ, chủ tịch uỷ ban kháng chiến khu tả ngạn sông Hồng; Bí thư thành uỷ, chủ tịch Uỷ ban quân chính TP Hải Phòng; trưởng ban chỉ đạo khu 300 ngày; phó chủ tịch hội đồng chi viện tiền tuyến Trung ương và chống phong toả cảng Hải Phòng.

Sau phút mặc niệm, con trai nguyên Tổng bí thư Đỗ Mười - ông Nguyễn Duy Trung thay mặt gia đình bày tỏ lòng cảm ơn tới các lãnh đạo Đảng, Nhà nước, những người bạn quốc tế đã dành tình cảm, tới chia buồn cùng gia đình.

Lễ truy điệu kết thúc, lãnh đạo cùng gia đình đi vòng quanh linh cữu trong tiếng nhạc Hồn tử sĩ, nhiều người rơi nước mắt ngậm ngùi. Trong đoàn người dự lễ truy điệu có nguyên Tổng bí thư Lê Khả Phiêu, Nông Đức Mạnh; nguyên Chủ tịch nước Trần Đức Lương, Trương Tấn Sang; nguyên Chủ tịch Quôc hội Nguyễn Văn An, Nguyễn Sinh Hùng; nguyên Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng...

Linh cữu cố Tổng bí thư bắt đầu được đưa khỏi nhà tang lễ. Trong tiếng quân nhạc, di ảnh, huân huy chương và linh cữu nguyên Tổng bí thư được di chuyển chậm theo từng nhịp chân bước đều của đội tiêu binh. Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng đi đầu, chở phía cuối linh cữu là ông Trần Quốc Vượng và bà Đặng Thị Ngọc Thịnh.

Đoàn lãnh đạo, gia quyến xếp hàng theo phía sau, tay chắp trước ngực. 

Không khí xúc động tại TP HCM

Theo dõi qua màn hình, tất cả những người có mặt tại Hội trường Thống Nhất đều không giấu được vẻ xúc động, khi linh cữu cố Tổng bí thư Đỗ Mười được đưa khỏi Nhà tang lễ quốc gia Trần Thánh Tông, Hà Nội.

Lễ truy điệu nguyên Tổng bí thư Đỗ Mười tại TP HCM kết thúc lúc 10h.

Đoàn xe tang bắt đầu đưa thi hài nguyên Tổng bí thư Đỗ Mười rời nhà tang lễ quốc gia, hướng về nơi an táng tại quê ông ở thôn 1, xã Đông Mỹ, huyện Thanh Trì.

Hàng trăm người dân đứng hai bên đường Trần Thánh Tông tiễn đưa ông, trong đó có nhiều sinh viên, thanh niên mang trên tay di ảnh vị cựu lãnh đạo.

Đoàn linh xa gồm 12 chiếc, đi đầu là xe chở di ảnh nguyên Tổng Bí thư, phía sau là các xe chở đoàn quân danh dự, chở 127 người lính đại diện các lực lượng lục quân, hải quân, không quân mang ý nghĩa biểu tượng đất, trời, biển.

Linh xa đi qua đường Phạm Đình Hổ (Hoàn Kiếm), dừng lại trước cửa nhà cố Tổng Bí thư khoảng 5 phút để làm các nghi lễ truyền thống. Hàng chục sinh viên Viện Dệt may cầm di ảnh của cố Tổng bí thư đứng hai bên đường Phạm Đình Hổ.

Đoàn xe tang đi qua Hàng Khay - Tràng Tiền bên bờ hồ Hoàn Kiếm.

Linh cữu nguyên Tổng bí thư qua Quảng trường Ba Đình, phố Hoàng Diệu, Nguyễn Thái Học - ngang qua Văn Miếu - Quốc Tử Giám...