Nhiều doanh nghiệp phi tài chính hưởng lợi nhờ đứt gãy chuỗi cung ứng

Trong số các doanh nghiệp đã công bố báo cáo tài chính quý II/2021 có 16 ngân hàng (chiếm 59,2% vốn hóa ngành) và 347 doanh nghiệp (chiếm 21,3% vốn hóa khối phi tài chính).

Báo cáo cập nhật kết quả kinh doanh của FiinGroup cho thấy, quý II/2021, doanh thu thuần của 347 doanh nghiệp phi tài chính tăng 35,4% so với cùng kỳ năm 2020, trong khi lợi nhuận sau thuế của nhóm này tăng cao hơn (tăng 86,2% so với cùng kỳ). Nguyên nhân phần lớn là nhờ biên lợi nhuận cải thiện tại các ngành hưởng lợi từ giá cả hàng hóa tăng cao do “đứt gãy” chuỗi cung ứng tạm thời.

So với quý I, doanh thu thuần và lợi nhuận quý II tăng trưởng với tốc độ không quá chênh lệch, lần lượt là 14,7% và 20%.

Đóng góp gần 40% doanh thu và lợi nhuận của 347 doanh nghiệp phi tài chính này, nhóm phân phối xăng dầu - khí đốt và thép duy trì tăng trưởng lợi nhuận mạnh mẽ trong quý II, lần lượt là 4243% và 592% so với cùng kỳ nhờ giá dầu, khí và thép tăng cao hơn là nhờ gia tăng sản lượng bán.

Trong lĩnh vực xăng dầu và khí đốt, động lực tăng trưởng đến từ PV Gas (GAS) và Lọc hóa dầu Bình Sơn (BSR). Với PV Gas, sản lượng sản xuất và tiêu thụ khí của GAS giảm 10% YoY, nhưng giá LPG tăng đã giúp lợi nhuận sau thuế của PV Gas tăng 22,8%. Trong khi đó, BSR ghi nhận lãi gần 1.500 tỷ đồng trong quý II (so với mức lỗ 1.900 tỷ đồng cùng kỳ năm 2020) nhờ giá dầu tăng (giúp tránh trích lập dự phòng giảm giá hàng tồn kho) và tiêu thụ trong nước hồi phục.

Với ngành thép, doanh thu của 13/48 doanh nghiệp đã công bố báo cáo tài chính (chiếm 12,4% vốn hóa ngành) tăng 85% so với cùng kỳ nhưng lợi nhuận sau thuế tăng mạnh hơn (+592%) nhờ biên lợi nhuận tăng gấp 3 lần, đạt 12%.

Đáng chú ý là Thép Nam Kim (NKG) với lợi nhuận sau thuế tăng gần 50 lần so với cùng kỳ dù doanh thu chỉ tăng 3 lần. Các ông lớn như Hòa Phát (HPG) và Thép Việt Nam (TVN) chưa công bố báo cáo tài chính quý II, nhưng đây là xu hướng chung đối với các doanh nghiệp ngành thép và là yếu tố giúp cổ phiếu thép thăng hoa trong quý 2 vừa qua với mức tăng giá gần 46%.

Tuy nhiên, các yếu tố hỗ trợ tăng trưởng cho doanh nghiệp ngành thép hiện không còn mạnh mẽ như giai đoạn nửa đầu năm khi mà giá thép trong nước dần hạ nhiệt kể từ cuối tháng 5, sản lượng thép tiêu thụ giảm do quý III là quý thấp điểm đối với hoạt động xây dựng và dịch Covid-19 đang bùng phát trên diện rộng. Điều này khiến cổ phiếu thép không còn nhiều hấp dẫn về triển vọng lợi nhuận trong giai đoạn hiện nay.

So với nhóm doanh nghiệp phi tài chính, nhóm ngân hàng tăng trưởng doanh thu thuần và lợi nhuận sau thuế khiêm tốn hơn, lần lượt 46,7% và 40.3%. Như vậy, so với quý I/2021, doanh thu của các ngân hàng tiếp tục tăng mạnh nhưng đà tăng lợi nhuận đã giảm đi.

P/E thị trường đang rẻ

Nhờ mức tăng trưởng lợi nhuận sau thuế ấn tượng, cộng với thị trường chứng khoán đang trải qua nhiều phiên điều chỉnh, các chuyên gia của FiinGroup cho rằng, định giá VN-Index về vùng khá hấp dẫn. P/E toàn thị trường hiện ở mức 16,8x, nằm trong vùng +/-1 lần độ lệch chuẩn so với mức trung bình 3 năm.

Tuy nhiên, định giá P/E toàn thị trường bị chi phối bởi nhóm ngân hàng (hiện chiếm khoảng 40% tổng lợi nhuận toàn thị trường). Vì vậy, việc xem xét định giá trong tương quan với triển vọng tăng trưởng lợi nhuận của từng nhóm ngành hay cổ phiếu cụ thể là điều quan trọng với nhà đầu tư tại thời điểm này.

Những ngành “phòng thủ” và những ngành hưởng lợi khi nền kinh tế tái mở cửa

Đóng góp 22% vào tổng lợi nhuận sau thế của 347 doanh nghiệp, nhưng các nhóm ngành mang tính “phòng thủ” (bao gồm CNTT, điện, nước, dược phẩm). Tuy nhiên, nhóm ngành này đang có sự phân hóa mạnh về lợi nhuận quý II/2021.

Cụ thể, nhóm ngành công nghệ thông tin có lợi nhuận sau thuế tăng gần 17% so với cùng kỳ năm 2020, chủ yếu nhờ doanh nghiệp đầu ngành FPT. Ngoài triển vọng kinh doanh tích cực, câu chuyện về kế hoạch thoái vốn nhà nước tại FPT đã giúp cổ phiếu FPT có mức tăng 6,5% kể từ đầu tháng 7, trong khi VN-Index và VN30 giảm lần lượt là 8,2% và 9,6%. Riêng ngành điện lại có doanh thu và lợi nhuận sau thuế giảm 5,9-5,7%, nhất là nhiệt điện. 

Về các nhóm ngành hưởng lợi từ tái mở cửa nền kinh tế sau Covid-19, các chuyên gia FiinGroup dự báo là thủy sản, gỗ và cảng biển. Kết quả kinh doanh quý 2/2021 của các doanh nghiệp ngành này khá tốt.

Cụ thể, doanh thu của 11/41 doanh nghiệp thủy  (chiếm 43,8% vốn hóa ngành) tăng 36,6% cùng kỳ nhờ nhu cầu về tôm và cá tra phục hồi sau khi các thị trường xuất khẩu chủ lực (bao gồm Mỹ và vhâu Âu) tái mở cửa nền kinh tế sau Covid-19, nhưng lợi nhuận sau thuế tăng mạnh hơn (tăng 70%).  

Hiện cổ phiếu thủy sản chiếm tỷ trọng lớn trong danh mục “Cá chép trông trăng” của FiinTrade, với triển vọng doanh thu tốt nhưng gặp trở ngại ngắn hạn về tăng trưởng lợi nhuận. Chỉ số FiinTrade Money Flow Index cho thấy dòng tiền đang tích cực tại nhóm cổ phiếu này trong hơn 1 tuần qua.

Riêng với ngành cảng biển, dù các doanh nghiệp đầu ngành như GMD, PHP và SGP chưa công bố báo cáo tài chính quý II, nhưng kết quả kinh doanh của 11 doanh nghiệp quy mô nhỏ hơn (chiếm 20% vốn hóa ngành) cho thấy lợi nhuận nhóm này rất tích cực được hỗ trợ bởi tăng trưởng mạnh mẽ về sản lượng hàng hóa qua các cảng và giá cước biển ở mức cao.

Cụ thể, doanh thu và lợi nhuận sua thuế của 11 doanh nghiệp này tăng lần lượt là 82,7% và 11,5%, dẫn đầu là Cảng Quảng Ninh (CQN) với lợi nhuận sau thuế tăng 50,9% và Cảng Đồng Nai (PDN) với mức tăng 45,2%. Cổ phiếu Cảng biền gần đây đã được thị trường chú ý đến với nhiều cổ phiếu tăng khá mạnh trong 2 tuần qua, bao gồm SGP (+10,2%), ILB (+15,6%) và HAH (+9,7%).

Mặc dù vậy, do số lượng DN công bố báo cáo tài chính quý II/2021 chưa đủ lớn, các chuyên gia của Fiin khuyến cáo, những phân tích về lợi nhuận trong lần cập nhật này chưa mang tính đại diện cho toàn ngành hay toàn thị trường.