Lợi thế từ hệ sinh thái đa dạng

"Malaysia có cơ sở hạ tầng được thiết lập tốt với khoảng 5 thập kỷ kinh nghiệm trong lĩnh vực 'phụ trợ' cho quy trình sản xuất chất bán dẫn, đặc biệt là lắp ráp, thử nghiệm và đóng gói", ông Kenddrick Chan, người đứng đầu dự án quan hệ quốc tế kỹ thuật số tại LSE IDEAS, một tổ chức nghiên cứu chính sách đối ngoại của Trường Kinh tế và Khoa học Chính trị London, đánh giá.

Chất bán dẫn - thành phần quan trọng được tìm thấy trong nhiều sản phẩm thông dụng hiện nay, từ điện thoại thông minh đến ô tô - là trung tâm của cuộc chiến công nghệ Mỹ - Trung.

"Gã khổng lồ" chip Mỹ Intel vào tháng 12 năm 2021 cho biết họ sẽ đầu tư hơn 7 tỷ USD để xây dựng một nhà máy đóng gói và thử nghiệm chip ở Malaysia. Nhà máy này dự kiến bắt đầu sản xuất trong năm nay.

Bà Aik Kean Chong, giám đốc điều hành Intel Malaysia, nói với đài CNBC rằng: "Quyết định đầu tư vào Malaysia của chúng tôi bắt nguồn từ nguồn nhân tài đa dạng, cơ sở hạ tầng vững chắc và chuỗi cung ứng mạnh mẽ".

Cơ sở sản xuất ở nước ngoài đầu tiên của Intel là cơ sở lắp ráp ở Penang được thành lập vào năm 1972 với khoản đầu tư 1,6 triệu USD. Hãng chip Mỹ tiếp tục đầu tư thêm một cơ sở thử nghiệm hoàn chỉnh cũng như một trung tâm thiết kế và phát triển bán dẫn ở Malaysia.

Một "gã khổng lồ" sản xuất chip khác của Mỹ, GlobalFoundries, vào tháng 9 năm ngoái đã thành lập một cơ sở ở Penang để "hỗ trợ các hoạt động sản xuất toàn cầu" cùng với các nhà máy của họ ở Singapore, Mỹ và châu Âu.

Ông Tan Yew Kong, phó chủ tịch cấp cao kiêm tổng giám đốc GlobalFoundries Singapore cho biết: "Các chính sách có tư duy tiến bộ và sự hỗ trợ mạnh mẽ từ chính quyền khu vực cùng với các đối tác như InvestPenang (một tổ chức phi lợi nhuận cung cấp thông tin đầu tư của chính quyền bang Penang, Malaysia - BTV) đã tạo dựng một hệ sinh thái mạnh mẽ để ngành công nghiệp bán dẫn phát triển mạnh mẽ".

Tháng 7/2022, nhà sản xuất chip hàng đầu của Đức, Infineon, cho biết họ sẽ xây dựng mô-đun chế tạo tấm bán dẫn thứ ba ở huyện Kulim (thuộc bang Kedah của Malaysia) trong khi Neways, nhà cung cấp chính cho hãng sản xuất thiết bị chip Hà Lan ASML, cho biết vào tháng trước rằng họ sẽ xây dựng một cơ sở sản xuất mới ở thành phố Klang, bang Selangor.

Ông Yinglan Tan, đối tác sáng lập của quỹ đầu tư mạo hiểm Insignia Ventures Partners (Singapore), nhận xét: “Lợi thế của Malaysia luôn là nguồn lao động lành nghề trong đóng gói, lắp ráp và thử nghiệm chip bán dẫn cũng như chi phí vận hành tương đối thấp, giúp việc xuất khẩu trở nên cạnh tranh hơn trên toàn cầu”.

Ông Tan cũng cho biết vị thế hiện tại của đồng ringgit khiến Malaysia trở thành một “địa điểm hấp dẫn đối với nhà đầu tư nước ngoài”.

Cơ quan Phát triển Đầu tư Malaysia nêu trong một báo cáo ngày 18/2 rằng Malaysia nắm giữ 13% thị phần toàn cầu về mảng dịch vụ đóng gói, lắp ráp và thử nghiệm chip bán dẫn. Xuất khẩu thiết bị bán dẫn và mạch tích hợp của Malaysia vẫn tăng 0,03% lên 387,45 tỷ ringgit Malaysia (tương đương 81,4 tỷ USD) vào năm 2023, bất luận nhu cầu chip toàn cầu suy yếu.

Chủ tịch Hiệp hội Công nghiệp Bán dẫn Malaysia Datuk Seri Wong Siew Hai cho biết nhiều công ty Trung Quốc đã đa dạng hóa hoạt động sản xuất sang Malaysia và gọi đây là chiến lược Trung Quốc "cộng 1".

Ông Zafrul Aziz, Bộ trưởng Đầu tư, Thương mại và Công nghiệp Malaysia, cho biết nước này đặt mục tiêu tập trung vào "mặt trước" của quy trình sản xuất chip, thay vì chỉ "mặt sau". Các quy trình mặt trước liên quan đến chế tạo tấm bán dẫn và quang khắc, trong khi các quy trình mặt sau tập trung vào việc đóng gói và lắp ráp.

Trong nỗ lực phát triển hệ sinh thái bán dẫn và thu hút đầu tư, vào tháng 1/2024 Malaysia đã thành lập một "lực lượng đặc nhiệm" chiến lược bán dẫn quốc gia, theo truyền thông địa phương.

Hưởng lợi từ căng thẳng Mỹ - Trung

Các quốc gia châu Á khác như Ấn Độ và Nhật Bản cũng nỗ lực thu hút các công ty bán dẫn nước ngoài đặt cơ sở sản xuất tại nước mình, bởi họ đặt mục tiêu trở thành trung tâm chip lớn cùng với Mỹ, Đài Loan và Hàn Quốc.

Tháng 2 vừa qua, Ấn Độ đã phê duyệt xây dựng ba nhà máy bán dẫn với khoản đầu tư hơn 15 tỷ USD. Tháng 6 năm ngoái, quốc gia này cũng đã phê duyệt kế hoạch thành lập một đơn vị bán dẫn của "gã khổng lồ" chip nhớ Micron của Mỹ. Cùng tháng đó, hãng sản xuất chip theo hợp đồng lớn nhất thế giới - TSMC - đã thành lập nhà máy đầu tiên ở Nhật Bản khi tập đoàn này tìm cách đa dạng hóa hoạt động ngoài Đài Loan trong bối cảnh căng thẳng Mỹ - Trung.

Mỹ đưa ra các quy định nghiêm ngặt vào tháng 10/2022 nhằm hạn chế Trung Quốc tiếp cận công nghệ chip tiên tiến trong bối cảnh lo ngại rằng Bắc Kinh có thể sử dụng chúng cho mục đích quân sự. Năm ngoái, Mỹ đã công bố các quy định mới ngăn chặn hãng thiết kế chip Nvidia của nước này bán chip trí tuệ nhân tạo (AI) tiên tiến cho Trung Quốc.

"Malaysia và châu Á nói chung có thể hưởng lợi từ cuộc chiến công nghệ Trung - Mỹ khi mà khả năng tiếp cận các chip bán dẫn tiên tiến được vũ khí hóa như một công cụ để thiết lập ưu thế công nghệ toàn cầu", bà May-Ann Lim, giám đốc thực hành quản trị dữ liệu tại công ty tư vấn chính sách công Access Partnership, cho biết.

Mặc dù Malaysia được hưởng lợi từ cuộc chiến chip bán dẫn Mỹ - Trung, nhưng quốc gia này đang đối mặt với tình trạng chảy máu chất xám khi người lao động có xu hướng rời đi để tìm kiếm việc làm tốt hơn và mức lương cao hơn.

"Điều này có thể xảy ra nếu các công ty đầu tư vào việc nâng cao tay nghề cho lực lượng lao động ở Malaysia, nhưng lại để mất họ vào tay các đối thủ khác trong khu vực khi họ có đủ kỹ năng", bà Lim lo ngại.

Một nghiên cứu chính thức được thực hiện vào năm 2022 đã tiết lộ rằng 3 trong số 4 người lao động Malaysia ở Singapore là người có tay nghề hoặc bán tay nghề, điều này nêu bật vấn đề chảy máu chất xám của nước này.

Trong khi đó, ông Yinglan Tan, đối tác sáng lập của quỹ đầu tư mạo hiểm Insignia Ventures Partners, nhận xét: "Liệu nhu cầu do đa dạng hóa chuỗi cung ứng tạo ra có được đáp ứng với đủ nguồn cung nhân tài lành nghề trong nước hay không vẫn là một thách thức đang diễn ra".

Thủ tướng Malaysia Anwar Ibrahim hồi tháng 9 năm ngoái cho biết chính phủ nước này đang tìm cách thu hút những người Malaysia có tay nghề cao hồi hương và đóng góp cho đất nước.