Dấu ấn từ công tác tham mưu chính sách

Nhìn lại năm 2025, có thể thấy ngành Nội vụ bước vào một giai đoạn đặc biệt, khi các nhiệm vụ mang tính nền tảng của hệ thống hành chính nhà nước được triển khai trong bối cảnh yêu cầu cải cách ngày càng quyết liệt, áp lực về tiến độ lớn và phạm vi tác động rộng chưa từng có. 

Từ tinh gọn tổ chức bộ máy, sắp xếp tỉnh, thành phố, vận hành chính quyền địa phương hai cấp đến đẩy mạnh phân cấp, phân quyền và cải cách hành chính, hầu hết các nội dung cốt lõi đều được đặt trên bàn nghị sự và chuyển hóa thành hành động cụ thể.

Trong tổng thể các nhiệm vụ được giao, xây dựng thể chế tiếp tục được Bộ Nội vụ xác định là trụ cột xuyên suốt. Năm 2025 ghi nhận khối lượng văn bản được tham mưu trình cấp có thẩm quyền ở mức cao nhất từ trước tới nay, phản ánh yêu cầu cấp bách của thực tiễn và vai trò trung tâm của ngành Nội vụ trong kiến tạo khung khổ pháp lý cho cải cách bộ máy.

Cụ thể, trong năm, Bộ đã tham mưu trình các cấp có thẩm quyền thông qua 237 văn bản, đề án, luật, nghị quyết, nghị định; riêng Bộ trưởng Bộ Nội vụ ban hành 34 thông tư và văn bản hướng dẫn. Con số này không đơn thuần là thống kê hành chính, mà cho thấy cường độ làm việc liên tục trong bối cảnh nhiều chủ trương lớn được triển khai cùng lúc.

Ngay sau khi có chủ trương về sắp xếp tỉnh, thành phố và tổ chức chính quyền địa phương hai cấp, Bộ Nội vụ đã khẩn trương xây dựng các đề án, dự thảo văn bản quy phạm pháp luật, tạo cơ sở pháp lý cho việc tổ chức lại đơn vị hành chính và vận hành mô hình mới. Quá trình này đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các bộ, ngành, địa phương, đồng thời đặt ra yêu cầu cao về tính thống nhất và khả năng triển khai trên thực tế.

Một trong những nội dung lớn của năm 2025 là việc tổng kết và triển khai các giải pháp sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy theo tinh thần Nghị quyết số 18-NQ/TW. Bộ Nội vụ đã chủ động tham mưu Ban Chỉ đạo của Chính phủ, đồng thời ban hành nhiều văn bản chỉ đạo, hướng dẫn, đôn đốc các bộ, ngành, địa phương thực hiện.

Trên cơ sở đó, Chính phủ trình Quốc hội thông qua Nghị quyết về cơ cấu tổ chức của Chính phủ và cơ cấu số lượng thành viên Chính phủ nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV, qua đó kiện toàn bộ máy theo hướng tinh gọn, rõ chức năng, giảm chồng chéo.

Sau sắp xếp, bộ máy Chính phủ còn 14 bộ, 3 cơ quan ngang bộ và 5 cơ quan thuộc Chính phủ, giảm đáng kể so với trước. Ở cấp bên trong, việc cắt giảm đầu mối được triển khai mạnh mẽ, với toàn bộ 13 tổng cục và tổ chức tương đương được sắp xếp lại; hàng trăm cục, vụ và hàng nghìn chi cục được tinh giản; nhiều đơn vị sự nghiệp công lập được tổ chức lại theo hướng phù hợp hơn với chức năng quản lý nhà nước.

Song song với tinh gọn bộ máy, nhiệm vụ phân cấp, phân quyền được đẩy mạnh nhằm bảo đảm mô hình chính quyền địa phương hai cấp vận hành thông suốt. Bộ Nội vụ đã phối hợp với các bộ, ngành tham mưu Chính phủ ban hành 30 nghị định chuyên đề về phân cấp, phân quyền và phân định thẩm quyền.

Trên cơ sở đó, các bộ trưởng, thủ trưởng cơ quan ngang bộ ban hành 66 thông tư theo thẩm quyền, qua đó phân cấp 1.377 nhiệm vụ và phân định rõ thẩm quyền đối với 1.164 nhiệm vụ. 

Ở cấp địa phương, hệ thống cơ quan chuyên môn thuộc UBND các cấp được tổ chức lại phù hợp với mô hình mới. Cả nước hiện có 467 cơ quan chuyên môn thuộc UBND tỉnh và gần 10.000 phòng chuyên môn cấp xã được thành lập tại các xã, phường và đặc khu.

Sắp xếp đơn vị hành chính và vận hành chính quyền mới

Thực hiện các kết luận của Trung ương và Nghị quyết số 60-NQ/TW, Bộ Nội vụ đã chủ trì xây dựng Đề án sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính các cấp và mô hình chính quyền địa phương hai cấp, trình các cấp có thẩm quyền xem xét, quyết định.

Kết quả sau sắp xếp, cả nước còn 34 tỉnh, thành phố, giảm 29 đơn vị cấp tỉnh; số đơn vị hành chính cấp xã giảm hơn 6.700 đơn vị. Quy mô thay đổi lớn này kéo theo nhiều vấn đề phát sinh trong tổ chức bộ máy, quản lý cán bộ, tài sản công và cung cấp dịch vụ công tại cơ sở.

Để bảo đảm vận hành ổn định, Bộ Nội vụ đã tham mưu ban hành nhiều văn bản hướng dẫn, đồng thời xây dựng Cẩm nang chính quyền địa phương cấp xã theo hướng cụ thể, dễ áp dụng. Tại các địa phương, tổ công tác do lãnh đạo chủ chốt trực tiếp phụ trách được thành lập để theo dõi, kiểm tra và kịp thời tháo gỡ vướng mắc trong quá trình triển khai.

Nội dung có tác động trực tiếp đến đội ngũ là việc ban hành và triển khai các chính sách đối với cán bộ, công chức, viên chức và người lao động trong quá trình sắp xếp tổ chức bộ máy. Đến giữa tháng 10, cả nước đã có gần 147.000 người nghỉ việc hưởng chế độ theo quy định, phản ánh quy mô lớn của quá trình tái cơ cấu nhân sự.

Song song đó, Bộ Nội vụ đã báo cáo kết quả quản lý biên chế giai đoạn 2022 - 2026 và đề xuất phương án biên chế cho giai đoạn 2026 - 2031, nhằm bảo đảm sự chủ động cho các bộ, ngành, địa phương trong tổ chức bộ máy thời gian tới.

Ngoài các lĩnh vực trọng tâm nêu trên, công tác cải cách hành chính, tiền lương, bảo hiểm xã hội, việc làm, quản lý lao động ngoài nước, người có công, thi đua - khen thưởng, văn thư - lưu trữ tiếp tục được triển khai đồng bộ và đạt nhiều kết quả tích cực.

Tuy nhiên, thực tiễn triển khai cũng cho thấy không ít thách thức do áp lực công việc tăng cao ở cấp cơ sở, yêu cầu nâng cao năng lực cán bộ trong mô hình mới, sự cần thiết của việc hoàn thiện tiếp các quy định chi tiết để bảo đảm thống nhất trong tổ chức thực hiện.

Bước sang năm 2026, khi mô hình tổ chức mới đi vào giai đoạn vận hành đầy đủ, ngành Nội vụ đứng trước yêu cầu chuyển từ “sắp xếp” sang “vận hành hiệu quả”, từ ban hành chính sách sang giám sát, đánh giá chất lượng thực thi. Đây sẽ là thước đo quan trọng cho những quyết sách lớn đã được hình thành trong năm 2025.