Đây là nhóm não mô cầu nguy hiểm và phổ biến hàng đầu tại Việt Nam, hiện đã có vắc-xin phòng sớm cho trẻ từ 2 tháng tuổi. 

Thông tin từ Bệnh viện Nhi đồng Thành phố (TP.HCM) cho biết bé gái đã qua nguy kịch, cai được máy thở sau gần 2 tuần điều trị tích cực tình trạng nhiễm khuẩn huyết do vi khuẩn não mô cầu.

Trước đó, bé gái nhập viện sau 2 ngày sốt cao, than đau nhức khắp người, đau bụng, nổi tử ban rải rác toàn thân. Bác sĩ xác định bé bị sốc nhiễm trùng, nhiễm khuẩn huyết do não mô cầu, cách ly điều trị tích cực bằng thở máy, chống sốc, phối hợp nhiều kháng sinh…

Kết quả xét nghiệm PCR mới đây cho thấy, bệnh nhi dương tính với vi khuẩn não mô cầu nhóm B, bé chưa từng tiêm vắc-xin.

Bác sĩ Trương Hữu Khanh, Phó chủ tịch Liên chi hội truyền nhiễm TP.HCM cho biết vi khuẩn não mô cầu nhóm B là tác nhân gây bệnh phổ biến nhất tại Việt Nam trong vòng 15 năm qua, gây ra các bệnh cảnh như viêm màng não, nhiễm khuẩn huyết, viêm phổi và để lại nhiều di chứng nặng nề như liệt, điếc, cắt cụt chi, thiểu năng trí tuệ…

Hệ thống giám sát trọng điểm viêm màng não do Viện Vệ sinh Dịch tễ Trung ương điều hành thu thập dữ liệu từ Bệnh viện Nhi đồng 1 và 2 (TP.HCM) và Bệnh viện Nhi Trung ương (Hà Nội) từ năm 2012 cho thấy, hầu hết các trường hợp viêm màng não mô cầu xâm lấn đều do não mô cầu nhóm B gây ra. Báo cáo 15 trường hợp có biến chứng nặng tại Bệnh viện Nhi Trung ương từ 2016-2020 đều do nhóm huyết thanh B. (1)

Đặc biệt đáng chú ý, tỷ lệ người lành mang vi khuẩn não mô cầu nhóm B, nhất là nhóm thanh, thiếu niên chiếm đa số. Kết quả theo dõi tại Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 phát hiện, khoảng 25% tân binh ở độ tuổi 18-25 mang vi khuẩn não mô cầu không có triệu chứng, chiếm 53,19% trường hợp (từ năm 2012-2014). (2)

Theo dữ liệu giám sát của Bộ Y tế Công cộng Anh, khoảng 9/10 trẻ em và thanh thiếu niên tử vong do bệnh viêm màng não mô cầu xâm lấn không qua khỏi trong khung 24 giờ, kể từ khi được chẩn đoán. (3)

Trẻ mắc não mô cầu vẫn có thể tử vong trước cả 24 giờ khiến người nhà rất sốc vì buổi sáng trẻ còn đến trường khỏe mạnh nhưng tối đã rơi vào nguy kịch. Chi phí điều trị một ca bệnh do não mô cầu rất tốn kém, có khi lên đến hàng trăm triệu đồng, phải huy động nhiều thiết bị, nhân lực, chưa kể gánh nặng chăm sóc người tàn tật về sau.

Bác sĩ Bạch Thị Chính, Giám đốc Y khoa Hệ thống tiêm chủng VNVC cho biết dữ liệu báo cáo về số ca não mô cầu ở Việt Nam có thể thấp hơn thực tế do tình trạng lạm dụng kháng sinh gây ảnh hưởng kết quả xét nghiệm; thiếu kinh nghiệm trong chẩn đoán não mô cầu và thiếu hệ thống giám sát dẫn đến bỏ sót ca bệnh. Vi khuẩn não mô cầu có 13 nhóm huyết thanh gây bệnh, trong đó 5 nhóm thường gặp ở Việt Nam là A, B, C, Y, W-135.

Theo bác sĩ Chính, trẻ dưới 1 tuổi, đặc biệt là trẻ dưới 5 tháng tuổi có nguy cơ mắc não mô cầu nhóm B cao nhất. Bác sĩ Chính dẫn chứng các nghiên cứu được đăng tải trên Thư viện Y khoa quốc gia Mỹ vào tháng 3/2022, bệnh viêm màng não mô cầu ở trẻ dưới 1 tuổi do nhóm huyết thanh B chiếm khoảng 60% trường hợp. (4)

Một nghiên cứu khác được tiến hành tại Italia từ năm 2007 đến năm 2017 cho thấy 81% trường hợp viêm màng não xảy ra ở trẻ trong năm đầu đời là do nhóm huyết thanh B và hơn một nửa xảy ra ở trẻ 4-8 tháng tuổi.

Ở trẻ dưới 1 tuổi, tỷ lệ mắc viêm màng não mô cầu xâm lấn cao gấp 10 lần (3,6/100.000) so với tỷ lệ dân số (0,28/100.000) và nhóm huyết thanh B chiếm 65% số trường hợp. (5)

Tại Việt Nam, vào năm 2016 và 2022, Bệnh viện Nhi đồng 1 và Bệnh nhiệt đới TP.HCM từng ghi nhận 2 ca mắc não mô cầu B ở bé trai 4,5 tháng tuổi (Tiền Giang) và bé gái 5 tháng tuổi (quận 11, TP.HCM).

Cả hai bệnh nhi đều nhập viện trong tình trạng nguy kịch, tử ban lan rộng trên da và sốc nhiễm khuẩn huyết. Sau đó, bé trai được cứu sống nhưng phải chịu di chứng cắt cụt chi còn bé gái đã tử vong chỉ sau hơn 8 giờ nhập viện. 

Theo các bác sĩ, việc phòng bệnh viêm màng não mô cầu nhóm B cho trẻ từ sớm là rất quan trọng. Ngoài ra, người dân cần tiêm đầy đủ, đúng lịch các loại vắc-xin phòng bệnh về não khác như vắc-xin phế cầu, vắc-xin sởi, thuỷ đậu, viêm não Nhật Bản… tránh nguy cơ bệnh chồng bệnh hoặc sức khỏe suy yếu, dễ bị vi khuẩn não mô cầu tấn công trong bối cảnh thời tiết phức tạp và nhiều bệnh dịch có nguy cơ bùng phát như hiện nay.