Tín dụng không tăng, nợ xấu tăng mạnh 

Sáng nay (29/10), Hiệp hội ngân hàng sơ kết hoạt động 9 tháng của nhóm công ty tài chính. Ông Nguyễn Quốc Hùng, Tổng thư ký Hiệp hội ngân hàng cho hay, tính đến cuối tháng 9/2021, tổng vốn điều lệ của 12 công ty tài chính hội viên của Hiệp hội ngân hàng đạt: 22.195 tỷ, tăng trên 21% so với tổng vốn điều lệ năm 2020 và chiếm khoảng gần 80% tổng vốn điều lệ của toàn khối các công ty tài chính, trong đó công ty đứng đầu về vốn điều lệ là: Fe Credit (10,928 tỷ).

Tổng tài sản các công ty tài chính hội viên (ngoại trừ công ty tài chính Handico (HAFIC) đang diện kiểm soát đặc biệt và Công ty tài chính bưu điện PTFinance chưa cung cấp số liệu) tính đến cuối tháng 9/2021 đạt khoảng 151.000 tỷ tăng nhẹ khoảng 2% so với cuối năm 2020.

Mặc dù vốn và tài sản được cải thiện, song tổng dư nợ tín dụng 9 tháng đầu năm nay của khối coogn ty tài chính gần như không tăng trưởng so với cuối năm 2020, đạt 129.000 tỷ đồng. Trong khi đó, tỷ lệ nợ xấu bình quân tăng lên 9-10%, cao hơn nhiều con số 6% cuối năm 2020 và có nguy cơ sẽ tiếp tục tăng cuối năm 2021.

Do đối tượng khách hàng chính là người lao động có thu nhập thấp, công nhân viên, tiểu thương – đây cũng chính là nhóm bị ảnh hưởng trực tiếp và nặng nề nhất bởi dịch bệnh Covid 19- nên doanh số giải ngân và thu nợ của các công ty tài chính suy giảm, có đơn vị tăng trưởng âm. Bên cạnh đó, việc phân loại nhóm nợ, trích lập dự phòng rủi ro, dự phòng bắt buộc (theo TT01,03,14) rất lớn và hiện đang được thực hiện thủ công, không có phần mềm phù hợp, điều đó rát cực cho cán bộ và khó tránh khỏi việc xảy ra sai sót trong quá trình xác định nhóm nợ khách hàng.

Chưa kể, các công ty tài chính cũng đang rất lúng túng vì các vướng mắc liên quan đến các văn bản pháp lý như Nghị định 39/2014/NĐ-CP, Thông tư số 43/2016/TT-NHNN và Thông tư 18/2019/TT-NHNN chưa đưa ra cơ chế phân loại rõ ràng về cho vay tiêu dùng và vay phục vụ đời sống. Quy định về tổng dư nợ và tỷ lệ tối đa cho vay tiêu dùng giải ngân trực tiếp cho khách hàng chưa phù hợp với nhu cầu người vay; Quy định về điểm giới thiệu dịch vụ (địa điểm, hợp đồng,...) làm hạn chế kênh tiếp cận khách hàng; Quy định về chỉ tiêu an toàn, tỷ lệ nợ xấu, quy định nội bộ (nhắc nợ, kiểm soát mục đích sử dụng vốn vay) chưa phù hợp với đặc thù và tính chất hoạt động của Công ty tài chính tiêu dùng và mức độ rủi ro của khách hàng…  

Hơn nữa, room tín dụng mà NHNN cấp cho các công ty tài chính quá thấp làm hạn chế khả năng tăng trưởng về quy mô và điều hòa tỷ lệ nợ xấu của các Công ty tài chính do nhu cầu của khách hàng vay tăng lên nhất là sau dịch Covid-19 và chưa phù hợp với đề án tái cơ cấu đã được Thống đốc phê duyệt. Nhiều công ty tài chính tăng trưởng tín dụng âm trong quý 3/2021, thừa vốn song không thể mang đi đầu tư vào các giấy tờ có giá vì NHNN không cấp phép, dẫn tới giảm hiệu quả hoạt động.

Kiến nghị bỏ room tín dụng, gỡ các rào cản chính sách

Trước khó khăn, bất  cập hiện hành, nhiều công ty tài chính đề xuất NHNN xem xét áp dụng cơ chế tăng trưởng linh động, không áp trần tăng trưởng tín dụng (hoặc nới lỏng room tín dụng) đối với các Công ty tài chính sau khi nền kinh tế đã kiểm soát được dịch bệnh covid nhằm hỗ trợ các công ty trong công tác cung ứng vốn cho người dân phục hồi việc kinh doanh hoặc cải thiện chất lượng cuộc sống.

Bên cạnh đó, có cơ chế hỗ trợ vốn cho khối tài chính tiêu dùng để các công ty tài chính có thể giảm lãi suất hỗ trợ cho doanh nghiệp và người dân.

Các công ty tài chính cũng đề nghị NHNN tháo gỡ các vướng mắc, bất cập liên quan đến Thông tư 43.

Thứ nhất, điều chỉnh các quy định, chỉ tiêu an toàn cho phù hợp hơn với đặc thù hoạt động của Công ty tài chính tiêu dùng, đặc biệt trong giai đoạn đang bị ảnh hưởng nặng nề từ dịch bệnh Covid-19; xem xét tỷ lệ nợ xấu định hướng riêng cho nhóm công ty tài chính, theo trung bình các công ty tài chính tiêu dùng, phù hợp đặc thù ngành. Đồng thời kịp thời hoàn thiện, bổ sung các văn bản hướng dẫn (hành lang pháp lý) áp dụng công nghệ số, chuyển đổi số như eKYC, định danh số, chữ ký số, chữ ký điện tử, bao gồm cả việc giải quyết các tranh chấp đối với các giao dịch được thiết lập dưới hình thức chữ ký số, chữ ký điện tử, hướng dẫn phương thức thanh toán qua ví điện tử…

Thứ hai, điều chỉnh lộ trình giảm tỷ lệ tổng dư nợ cho vay tiêu dùng giải ngân trực tiếp cho Khách hàng so với tổng dư nợ tín dụng tiêu dùng của Công ty tài chính để đảm bảo đáp ứng yêu cầu thiết thực của người dân để hạn chế họ tìm đến “tín dụng đen” trong bối cảnh đại dịch Covid-19 vẫn đang diễn biến phức tạp và khó lường; đồng thời, nhằm chuẩn bị các cơ sở cho hoạt động phục hồi sau đại dịch.

Thứ ba, sửa đổi quy định về điểm giới thiệu dịch vụ theo hướng mở hơn, cho phép các Công ty tài chính mở các điểm giới thiệu dịch vụ để giới thiệu đa dạng các sản phẩm, dịch vụ đến khách hàng phù hợp với điều kiện, đặc thù hoạt động của Công ty tài chính tiêu dùng.

Thứ tư, cho phép ký hợp đồng tại các điểm giới thiệu dịch vụ giúp các công ty tài chính giảm thiểu được thời gian, quy trình thủ tục xử lý hồ sơ thay vì thực hiện xử lý tập trung, từ đó giúp khách hàng tiếp cận được với khoản vay một cách nhanh chóng, và sẽ hạn chế khách hàng tìm đến nguồn tín dụng dụng đen; cho phép hoạt động thu hồi nợ tại các điểm giới thiệu dịch vụ cũng sẽ giúp cho các công ty tài chính chủ động triển khai các biện pháp đôn đốc, thu hồi nợ một cách nhanh chóng, kịp thời qua đó hạn chế phát sinh nợ xấu mới.

Thứ năm, nới rộng phạm vi hoạt động của các công ty tài chính để đa dạng hóa dịch vụ, tối ưu hóa các nguồn lực, tăng doanh thu để từ đó kéo chi phí vốn, chi phí hoạt động xuống, làm tiền đề để giảm lãi suất cho vay đồng thời có thể sử dụng data khách hàng từ các dịch vụ khác để đánh giá năng lực tài chính cũng như hỗ trợ công tác thu hồi nợ…

Bên cạnh đó, NHNN cũng cần chỉnh sửa, bổ sung quy định tại Thông tư 39 theo hướng đưa ra tiêu chí cho vay phù hợp với khách hàng cá nhân vay tiêu dùng trong đó điều chỉnh mức lãi chậm trả lãi và xem xét bổ sung các quy định cho phép các TCTD có thể chủ động trong việc áp dụng các quy định về cho vay theo hướng tinh gọn thủ tục trên cơ sở bảo đảm an toàn và tự chịu trách nhiệm về chất lượng tín dụng để phù hợp hơn với đặc thù công tác thu hồi nợ và đối tượng khác hàng vay vốn của các Công ty tài chính. Sớm ban hành các hành lang pháp lý cụ thể về hoạt động cho vay có sử dụng các phương thức điện tử …