Theo thông tin từ Bộ Tư Lệnh Cảnh sát biển Việt Nam,  từ 8h35 đến 10h34 ngày 30/6, các tàu Cảnh sát biển Việt Nam làm nhiệm vụ tại Hoàng Sa đã phát hiện máy bay EP3 của Mỹ bay qua khu vực giàn khoan Hải Dương 981 ở độ cao khoảng 200m.

Sau đó, từ 10h46 tới 12h56 cùng ngày, Cảnh sát biển Việt Nam tiếp tục phát hiện máy bay RC135 của Mỹ bay ở độ cao 3.000m. Ngoài ra, lực lượng thực thi pháp luật trên biển của Việt Nam cũng phát hiện một máy bay cánh bằng không rõ số hiệu khác bay ở độ cao 200m.

Trong thời gian trên, các tàu Cảnh sát biển mang số hiệu 9001, 9002, 8003, 4032, 4033, 4034 của Việt Nam vẫn kiên trì cơ động, tiếp cận giàn khoan Hải Dương-981 để tổ chức tuyên truyền, quay phim chụp ảnh khẳng định chủ quyền.

Hai máy bay Mỹ lượn trên giàn khoan Hải Dương 981 của Trung Quốc trên biển Đông

Hiện chưa biết mục đích hai máy bay Mỹ kể trên tiếp cận giàn khoan nhằm mục đích gì? Tuy nhiên, đây dường như là hành động “một mũi tên bắn trúng hai đích” của Mỹ. Một mặt Mỹ trấn an đồng minh Philippines, mặt khác sự xuất hiện của Mỹ như ngầm “cảnh cáo”  những hành động đơn phương liều lĩnh của Trung Quốc.

Điều này cũng cho thấy Mỹ không chỉ nói hay cảnh báo suông, một hành động cứng rắn hơn có thể xảy ra nếu Trung Quốc vượt qua "giới hạn đỏ". Một điều quan trọng nữa, thông qua hành động trên dường như Mỹ cũng muốn khẳng định cam kết không bỏ rơi đồng minh ở châu Á bất chấp những lo ngại về nguy cơ đối đầu trực tiếp với Trung Quốc.

Thời gian qua Mỹ bận rộn với các sự kiện ở Trung Đông, Ukraine, những tưởng nước này đang lơ là Biển Đông đến nỗi để Trung Quốc lấn át. Chỉ trong một thời gian ngắn, Trung Quốc đã có hàng loạt hành động nguy hiểm: từ việc ngang nghiên đưa giàn khoan Hải Dương 981 vào vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam, huy động hàng trăm tàu các loại để bảo vệ giàn khoan phi pháp trên, đến việc sẵn sàng dùng vòi rồng công suất lớn bắn vào các tàu thực thi pháp luật của Việt Nam và đâm chìm cả tàu cá của ngư dân Đà Nẵng (Việt Nam).

Trung Quốc đã khiêu khích những tuyên bố hàng hải của Philippines bằng cách tiến hành các hoạt động cải tạo đất trên đảo Gạc Ma (thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam). Động thái của Trung Quốc được xem cũng là để thăm dò ý tứ của Mỹ và chiến lược xoay trục của họ. Trước đó, Mỹ đã lên án gay gắt những hành động của Trung Quốc trên biển Đông, đồng thời họ liên tục nhắc lại lời khẳng định sẽ đứng về phía đồng minh Philippines và Nhật Bản nếu như tranh chấp có thể xảy ra.

Thành Tuyên