Những vướng mắc trong giải ngân vốn

Tại buổi làm việc, Phó thủ tướng Nguyễn Hòa Bình đề nghị các bộ, ngành địa phương làm rõ trong thực tế trong công tác triển khai giải ngân vốn đầu tư công, khó khăn, những hiến kế để thúc đẩy công tác giải ngân vốn đầu tư công về đích như kế hoạch. Ngoài nhiệm vụ liên quan đến giải ngân vốn đầu tư công thì các địa phương báo cáo thêm nội dung khác để hoàn thành nhiệm vụ năm 2024 và tiến đến hoàn thành nhiệm vụ nhiệm kỳ.

“Từ nay đến hết nhiệm kỳ, thời gian không còn nhiều, do đó, cần phải tháo gỡ tất cả các khó khăn để tạo đà năm 2025 có tốc độ tăng trưởng vượt trội, đảm bảo hoàn thành kế hoạch nhiệm kỳ”, Phó thủ tướng nhấn mạnh.

Báo cáo tại buổi làm việc, Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Đỗ Thành Trung cho biết, tổng kế hoạch đầu tư công vốn ngân sách Nhà nước năm 2024 được Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết nghị phân bổ cho các bộ, cơ quan trung ương và địa phương là 677.944,639 tỷ đồng. Đến ngày 30/9/2024, các bộ, cơ quan trung ương, địa phương đã phân bổ, chi tiết cho các nhiệm vụ, dự án là 665.199,9 tỷ đồng, đạt 98,1% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao. Số vốn còn lại chưa phân bổ chi tiết là 12.744,7 tỷ đồng.

Ước thanh toán từ đầu năm đến ngày 30/9/2024 là 320.566,5 tỷ đồng, đạt 47,29% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao, cùng kỳ năm 2023 đạt 51,38%.

Trong 5 địa phương tham dự cuộc họp, chỉ có duy nhất Quảng Nam chưa hoàn thành việc phân bổ chi tiết 100% kế hoạch với số vốn là 442,465 tỷ đồng.

Ước thanh toán đến hết 30/9/2024, Thừa Thiên Huế giải ngân 4.068,4/6.957,9 tỷ đồng được giao, đạt 58,47%; TP.Đà Nẵng giải ngân 3.520/7.291,9 tỷ đồng được giao, đạt 48,27%; Quảng Nam giải ngân 2.672,9/6.520,6 tỷ đồng được giao, đạt 40,99%; Quảng Ngãi giải ngân 2.305,3/6.902,9 tỷ đồng được giao, đạt 33,40%; Bình Định giải ngân 5.456,1/7.865,7 tỷ đồng được giao, đạt 69,37%.

Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho biết, 5 địa phương gặp khó khăn, vướng mắc trong việc giải ngân vốn đầu tư công năm 2024 đó là vướng mắc trong công tác giải phóng mặt bằng. Nguyên nhân chính là ảnh hưởng tới công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng như việc xác định nguồn gốc đất, xác định giá đất còn khó khăn do tình trạng xây nhà trên đất nông nghiệp; sử dụng đất sai mục đích hoặc mua bán bằng giấy viết tay, lấn chiếm đất hành lang công trình công cộng…

Luật Đất đai mới được ban hành, nhiều dự án phải tính toán lại chi phí giải phóng mặt bằng theo quy định mới của Luật Đất đai.

Bên cạnh đó, 5 địa phương nêu ra các khó khăn, vướng mắc liên quan tới năng lực quản lý dự án của chủ đầu tư và năng lực triển khai dự án của nhà thầu. Cụ thể, một số chủ đầu tư thực hiện công tác chuẩn bị đầu tư còn chậm trễ, vẫn còn một số trường hợp phải điều chỉnh chủ trương đầu tư, điều chỉnh dự án làm tăng tổng mức đầu tư và làm chậm việc triển khai thực hiện dự án.

Việc đăng ký bố trí vốn của một số chủ đầu tư chưa phù hợp với khả năng và tiến độ triển khai thực tế; Năng lực của một số nhà thầu tư vấn thiết kế không tương xứng với hồ sơ dự thầu, chưa đáp ứng theo yêu cầu thực tế của dự án; Năng lực của một số chủ đầu tư và ban quản lý dự án còn nhiều hạn chế, còn thụ động trong việc đề xuất các giải pháp cụ thể...

Bên cạnh đó, các địa phương nêu ra khó khăn, vướng mắc liên quan tới các dự án sử dụng vốn ODA, vốn vay ưu đãi của các nhà tài trợ nước ngoài bởi các dự án này khi cần thực hiện điều chỉnh dự án; gia hạn, điều chỉnh Hiệp định vay phải tuân theo quy định của các Nghị định liên quan đến vay vốn, sửa đổi Hiệp định vay vốn của Chính phủ.

Có 3 địa phương báo cáo chưa được đảm bảo cân đối nguồn vốn ngân sách địa phương để bố trí cho các dự án đầu tư công do tình hình thị trường bất động sản có nhiều biến động nên kế hoạch tổ chức đấu giá, thu tiền sử dụng đất tại các địa phương còn chậm triển khai hoặc chưa thể triển khai. Các tháng cuối năm ở miền Trung thường là mùa mưa bão, nguy cơ sạt lở đất cao, ảnh hưởng đến công tác thi công trên thực địa của nhiều dự án.

Các địa phương đề xuất sửa đổi các quy định của pháp luật để tạo thuận lợi hơn trong quá trình giải ngân vốn đầu tư công.

Các nội dung liên quan đến lĩnh vực đất đai như sự không thống nhất trong xác định phân loại đất, nguyên tắc sử dụng đất; chênh lệch giữa giá bồi thường theo khung quy định của nhà nước với giá thị trường; việc chuyển đổi mục đích sử dụng đất, sử dụng rừng… Khó khăn trong việc xác định nguồn vốn cho chi phí lập quy hoạch chi tiết xây dựng tỷ lệ 1/500.

Thứ trưởng Đỗ Thành Trung cho rằng, nguyên nhân giải ngân chậm vẫn là do công tác tổ chức triển khai thực hiện tại các bộ, ngành và địa phương còn nhiều bất cập. Trong một số thời điểm, tại một số dự án, một số bộ, ngành, địa phương chưa thực sự quyết liệt, vai trò, trách  nhiệm của người đứng đầu chưa được đề cao, chưa rõ nét.

Các địa phương kiến nghị gì?

Các tỉnh đề xuất sớm trình Quốc hội thông qua Luật Đầu tư công sửa đổi để sớm giải quyết các vướng mắc còn tồn tại, ảnh hưởng tới tiến độ giải ngân vốn đầu tư công.

Lãnh đạo Thừa Thiên Huế đề nghị xem xét phân cấp, giao trách nhiệm cho các địa phương trong quá trình lập, thẩm định dự án và lập, thẩm định thiết kế thi công để đẩy nhanh tiến độ chuẩn bị thực hiện các dự án tu bổ di tích cấp quốc gia.

Liên quan đến chi phí thực hiện nhiệm vụ lập quy hoạch chi tiết xây dựng tỷ lệ 1/500, TP.Đà Nẵng đề nghị bổ sung nội dung này vào Luật Đầu tư công sửa đổi và quy định cụ thể là thành phần chi phí trong kế hoạch vốn chuẩn bị đầu tư dự án và được bố trí từ nguồn vốn đầu tư công. 

Tỉnh Quảng Nam đề nghị Bộ Giao thông - Vận tải quan tâm bố trí nguồn vốn để đầu tư các công trình trên địa bàn tỉnh Quảng Nam, bao gồm: Quốc lộ 1 qua địa bàn tỉnh; Quốc lộ 14D; Quốc lộ 14G; Quốc lộ 14B; Quốc lộ 40B; Quốc lộ 14H.

Tỉnh Bình Định đề nghị xem xét, báo cáo cấp thẩm quyền cho chủ trương hỗ trợ địa phương triển khai xây dựng tuyến đường bộ cao tốc Quy Nhơn - Pleiku.

TP.Đà Nẵng đề nghị xem xét bổ sung dự án Nâng cấp, mở rộng tuyến đường Quốc lộ 14G vào danh mục các dự án quốc lộ, cao tốc đi qua các địa phương giao cho UBND cấp tỉnh làm cơ quan chủ quản và sử dụng nguồn vốn đầu tư từ ngân sách địa phương.

Kiến nghị liên quan kế hoạch đầu tư vốn ngân sách Trung ương năm 2024, các tỉnh Quảng Nam, Quảng Ngãi đề nghị Bộ Kế hoạch và Đầu tư tổng hợp, trình cấp có thẩm quyền xem xét, điều chỉnh giảm kế hoạch đầu tư vốn ngân sách Trung ương năm 2024 đã được Thủ tướng Chính phủ giao cho các địa phương.