Thông tư dự kiến sẽ sửa đổi 8 nội dung, trong đó có 3 nội dung đáng lưu ý.

Thứ nhất, bổ sung cơ chế giao dịch bán kết hợp với mua lại TPCP (giao dịch Sell/Buy Back). Thứ hai, bổ sung cơ chế vay TPCP để bán. Thứ ba, bổ sung thành viên giao dịch là KBNN; thứ tư, bổ sung quy định về trái phiếu tương đương có thể chuyển giao.

Mục tiêu sửa đổi văn bản pháp lý nhằm cải thiện tính thanh khoản của thị trường bằng cách phát triển các nhà tạo lập thị trường, phát triển nghiệp vụ repo, chuyển chức năng thanh toán TPCP về Ngân hàng Nhà nước, phát triển quỹ hưu trí tự nguyện, hiện đại hóa hệ thống công nghệ thông tin.

Trên thị trường sơ cấp, sơ kết 6 tháng đầu năm 2016, Kho bạc Nhà nước (KBNN) cho biết, KBNN tập trung phát hành TPCP theo phương thức đấu thầu lô lớn qua Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội (HNX), đa dạng hóa các kỳ hạn từ 3 đến 30 năm, phát hành thí điểm kỳ hạn 7 năm.

Bên cạnh đó, KBNN và HNX đã tăng cường trao đổi với nhà đầu tư về kế hoạch và khả năng phát hành để tổ chức các phiên với khối lượng và kỳ hạn phù hợp với nhu cầu nhà đầu tư.

Trong 6 tháng đầu năm, KBNN đã huy động được tổng cộng 182.271,3 tỷ đồng TPCP (đạt 82,9% kế hoạch), kỳ hạn của TPCP bình quân đạt 6,79 năm, trung bình khoảng 10 thành viên tham gia/phiên, khối lượng tham gia dự thầu trung bình khoảng 6.500 tỷ đồng/phiên.

Trong 6 tháng cuối năm, KBNN sẽ tiếp tục phát hành thêm 40.000 tỷ đồng thông qua đấu thầu, tập trung vào kỳ hạn từ 5 năm trở lên, phát hành cho Bảo hiểm Xã hội theo phương thức phát hành riêng lẻ và tiếp tục thực hiện tái cấu trúc thị trường TPCP thông qua hoán đổi trái phiếu.

Để phát triển thị trường sơ cấp, mở rộng cơ sở nhà đầu tư, HNX đã cho ra mắt phân hệ đấu thầu trái phiếu điện tử trên Internet (E.ABS), vận hành song song với Hệ thống đấu thầu điện tử (ra mắt năm 2012).

Nếu Hệ thống đấu thầu điện tử chỉ cho phép các thành viên đấu thầu tham gia bỏ thầu trực tiếp thì phân hệ đấu thầu internet E.ABS cho phép cả các nhà đầu tư không phải là thành viên đấu thầu được trực tiếp bỏ phiếu dự thầu điện tử trên hệ thống.

Việc này giúp nhà đầu tư chủ động hơn trong việc tham gia đấu thầu, giúp thành viên đấu thầu giảm thiểu chi phí về nhân lực thực hiện môi giới, chi phí về hồ sơ, rút ngắn thời gian tham gia đấu thầu cho cả nhà đầu tư và thành viên.

Ngoài ra, E.ABS còn giúp nhà đầu tư cập nhật thông tin nhanh chóng và chính xác về các phiên thầu đang diễn ra cũng như tổng hợp thông tin về hoạt động đấu thầu trong quá khứ.

Trên thị trường thứ cấp, mục tiêu của HNX là thúc đẩy thanh khoản thị trường và mở rộng cơ sở nhà đầu tư. Một mặt, HNX hoàn thiện hệ thống đấu thầu, mặt khác, HNX chuẩn bị hạ tầng kỹ thuật để đưa các sản phẩm mới vào gao dịch.

Cụ thể, các sản phẩm mới dự kiến triển khai sau khi ban hành Thông tư 234/2012/TT-BTC gồm giao dịch vay để bán và giao dịch bán và mua lại (sell/buy back).

Vay để bán là việc bán trái phiếu mà nhà đầu tư không sở hữu, nhà đầu tư đi vay trái phiếu, bán chúng đi và sau đó mua lại trên thị trường để trả lại bên cho vay trái phiếu.

Bán và mua lại (sell/buy back) là việc hai bên đối tác thỏa thuận thực hiện đồng thời một giao dịch bán trái phiếu tại ngày giao dịch với mức giá giao ngay và giao dịch mua lại cùng trái phiếu đó tại một ngày xác định trong tương lai với một mức giá, khối lượng xác định trước trong hiện tại.

Các giao dịch này đều gồm 2 giao dịch độc lập nhau, xác lập trong cùng 1 ngày, được liên kết với nhau để tạo thành 1 giao dịch duy nhất. Việc đưa 2 loại giao dịch mới này ra thị trường nhằm hỗ trợ nhà đầu tư tìm kiếm lợi nhuận và phòng ngừa rủi ro.

Bên cạnh đó, HNX cũng cập nhật với hội nghị về tiến độ chuẩn bị thị trường phái sinh. Dự kiến tháng 7-10/2016 HNX sẽ đào tạo về quy chế, quý IV/2016 sẽ đào tạo đại diện giao dịch, tháng 12/2016 sẽ kết nạp thành viên. Về hệ thống, tháng 9-11/2016 sẽ tiến hành kiểm thử tích hợp với Trung tâm Lưu ký (VSD) và thành viên, quý IV/2016 sẽ kiểm thử tích hợp với thành viên.

Theo đó, khoảng cuối quý IV/2016 - đầu quý I/2017, cơ quan chức năm có thể sẽ đưa vào vận hành hệ thống chứng khoán phái sinh (phân hệ giao dịch, thông tin) và các phân hệ liên quan.

Về sản phẩm cho thị trường chứng khoán phái sinh, HNX hiện đã dự thảo xong mẫu hợp đồng tương lai TPCP. Theo đó, tài sản cơ sở sẽ là TPCP chuẩn do KBNN phát hành, kỳ hạn 5 năm, có mệnh giá 100 nghìn đồng, lãi suất danh nghĩa 6%/năm, trả lãi định kỳ 12 tháng/lần, trả gốc một lần khi đáo hạn. Quy mô hợp đồng vảo khoảng 1 tỷ đồng, hệ số nhân hợp đồng là 10.000, tháng đáo hạn là 3 tháng cuối quý gần nhất.

Bên cạnh sự phát trển của thị trường sơ cấp, thị trường thứ cấp cũng đang phát triển ổn định. Tính đến thời điểm 31/5/2016, thị trường có 528 mã trái phiếu, 6 mã tín phiếu được niêm yết và giao dịch trên HNX.

Giá trị niêm yết đạt hơn 830 nghìn tỷ đồng chiếm khoảng 17,98% GDP của năm 2015. Quy mô niêm yết bình quân của từng mã đạt 1.573 tỷ đồng, tăng 5,26 lần so với khi thị trường bắt đầu hoạt động vào năm 2009.

Tổng giá trị giao dịch 5 tháng đầu năm đạt hơn 496 nghìn tỷ đồng, tăng 18,8% so với cùng kỳ năm trước. Giá trị bình quân phiên đạt 5.017 tỷ đồng/phiên trong 5 tháng đầu năm. Hệ số thanh khoản cũng tăng rõ rệt vượt trên mức 1,2 lần.