Sáng 11/12, với tỷ lệ 89,85% đại biểu tán thành, Luật Đầu tư (sửa đổi) đã chính thức được Quốc hội thông qua. Luật sẽ có hiệu lực thi hành từ ngày 1/3/2026.

Luật Đầu tư sửa đổi có nhiều cải cách quan trọng, như cắt giảm mạnh thủ tục tiền kiểm; thu hẹp hàng chục ngành nghề kinh doanh có điều kiện; ưu tiên mạnh mẽ cho công nghệ cao, đổi mới sáng tạo, kinh tế xanh; tạo thuận lợi cho nhà đầu tư nước ngoài thông qua việc cho phép nhà đầu tư nước ngoài thành lập doanh nghiệp trước, rồi mới hoàn tất thủ tục xin giấy chứng nhận đăng ký đầu tư…

Tất cả những cải cách này sẽ góp phần mở rộng không gian tự do kinh doanh, thúc đẩy thu hút đầu tư tư nhân cả trong và ngoài nước, tăng tốc triển khai dự án, qua đó nhanh có thêm nguồn lực cho phát triển kinh tế - xã hội, nhất là trong bối cảnh nền kinh tế đang chuẩn bị bước vào giai đoạn tăng trưởng 2 con số.

Chuyển mạnh từ “tiền kiểm” sang “hậu kiểm”

Trước khi các đại biểu Quốc hội biểu quyết thông qua, thay mặt Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng đã trình bày báo cáo tiếp thu, giải trình, chỉnh lý và hoàn thiện Dự thảo Luật Đầu tư sửa đổi.

Theo Bộ trưởng, tiếp thu ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Bộ Tài chính đã phối hợp với các bộ, ngành có liên quan để rà soát quy định về ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện, điều kiện đầu tư kinh doanh nhằm sàng lọc và phân định các ngành, nghề đầu tư kinh doanh thực sự cần thực hiện “tiền kiểm” và chuyển các ngành, nghề đang quy định điều kiện đầu tư kinh doanh áp dụng đối với sản phẩm, dịch vụ đầu ra mà có thể kiểm soát bằng các quy chuẩn, tiêu chuẩn kỹ thuật mà cấp có thẩm quyền ban hành sang cơ chế “hậu kiểm”, bảo đảm theo đúng tinh thần của Nghị quyết số 68-NQ/TW và Nghị quyết số 198/2025/QH15.

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cũng cho biết, trên cơ sở các ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện được đề xuất cắt, giảm, sửa đổi, Chính phủ sẽ giao các bộ, ngành khẩn trương nghiên cứu phương thức quản lý theo quy chuẩn, tiêu chuẩn đối với những ngành, nghề được đề xuất cắt giảm, sửa đổi (trong trường hợp thực sự cần thiết) để thực hiện mục tiêu chuyển mạnh từ “tiền kiểm” sang “hậu kiểm”, chuyển từ “cấp phép” sang “đăng ký” hoặc “thông báo”, hướng tới quản lý chủ yếu theo quy chuẩn, tiêu chuẩn với những nội dung quan trọng, cần thiết có sự quản lý, điều tiết của Nhà nước.

Trong khi đó, liên quan đến thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho biết, tiếp thu ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Bộ Tài chính đã rà soát, bảo đảm tính thống nhất về các trường hợp chấp thuận đầu tư có đề nghị Nhà nước giao đất, cho thuê đất không đấu giá quyền sử dụng đất, đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư thực hiện dự án có sử dụng đất…, tránh vướng mắc cho quá trình tổ chức thực hiện.

Theo đó, Dự thảo Luật chỉnh lý khoản 13 Điều 24 để quy định thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư đối với dự án đầu tư xây dựng và kinh doanh sân gôn (golf), trừ trường hợp đầu tư xây dựng và kinh doanh sân gôn thuộc dự án đầu tư xây dựng nhà ở, khu đô thị được giao đất, cho thuê đất thông qua đấu giá quyền sử dụng đất hoặc đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư để đảm bảo đồng bộ với quy định tại khoản 11 Điều 24 Dự thảo Luật.

Tạo thuận lợi cho đầu tư nước ngoài và đầu tư ra nước ngoài

Một nội dung quan trọng khác, theo giải trình của Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng, việc Luật Đầu tư sửa đổi cho phép nhà đầu tư nước ngoài thành lập doanh nghiệp trước khi cấp giấy chứng nhận đăng ký đầu tư là quy định mang tính cải cách căn bản thủ tục đầu tư đối với nhà đầu tư nước ngoài, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh.

Quy định này hiện đang được áp dụng cho nhiều đối tượng như doanh nghiệp nhỏ và vừa khởi nghiệp sáng tạo và quỹ đầu tư khởi nghiệp sáng tạo theo quy định của pháp luật về hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa; nhà đầu tư nước ngoài thuộc đối tượng áp dụng thủ tục đầu tư đặc biệt…

Nội dung này cũng được đề cập trong các quy định về việc thành lập và hoạt động của Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam, cũng như trong Nghị quyết số 226/2025/QH15 về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP. Hải Phòng áp dụng đối với trung tâm tài chính quốc tế, khu thương mại tự do.

“Để đảm bảo quản lý nhà nước đối với hoạt động của tổ chức kinh tế do nhà đầu tư nước ngoài thành lập theo quy định này, Dự thảo Luật vẫn tiếp tục quy định thủ tục cấp giấy chứng nhận đăng ký đầu tư đối với dự án của nhà đầu tư nước ngoài và tổ chức kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài”, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng nói.

Bên cạnh quy định này, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho biết, Dự thảo Nghị định hướng dẫn Luật sẽ bổ sung quy định về trách nhiệm của tổ chức kinh tế do nhà đầu tư nước ngoài thành lập trong việc báo cáo tình hình hoạt động của tổ chức kinh tế này trong thời gian chưa thực hiện dự án đầu tư.

Một nội dung quan trọng khác, theo Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng, là Dự thảo Luật đã quy định về các trường hợp không phải thực hiện thủ tục cấp giấy chứng nhận đăng ký đầu tư ra nước ngoài, mà chỉ thực hiện thủ tục đăng ký giao dịch ngoại hối theo quy định của pháp luật về hoạt động ngoại hối.

Điều này sẽ góp phần đưa hoạt động đầu tư ra nước ngoài trở thành một công cụ quan trọng trong chiến lược phát triển kinh tế đối ngoại, hỗ trợ cho doanh nghiệp Việt Nam vươn xa thị trường thế giới và gia tăng được năng lực cạnh tranh và nâng cao vị thế quốc gia trong chuỗi giá trị toàn cầu

Tuy nhiên, Dự thảo Luật cũng đã bổ sung quy định nhằm đảm bảo việc quản lý ngoại hối đối với các dự án có quy mô vốn đầu tư lớn hoặc dự án có đề xuất áp dụng cơ chế chính sách đặc biệt. Cụ thể, đối với dự án đầu tư ra nước ngoài có quy mô vốn lớn hoặc dự án đề xuất áp dụng cơ chế chính sách hỗ trợ đặc biệt, Bộ Tài chính báo cáo Thủ tướng Chính xem xét, chấp thuận trước khi cấp, điều chỉnh giấy chứng nhận đăng ký đầu tư ra nước ngoài (khoản 2 Điều 42 Dự thảo Luật).