Theo nghị quyết của Quốc hội, dù Bộ Giáo dục và đào tạo có đứng ra tổ chức biên soạn một bộ sách giáo khoa hay không thì bộ sách ấy cũng phải được thẩm định, phê duyệt công bằng với các sách giáo khoa do tổ chức, cá nhân khác biên soạn.

Quan điểm trên được Phó chủ nhiệm Ủy ban Xã hội Nguyễn Thị Kim Thúy (Đà Nẵng) nêu trong phiên thảo luận sáng 1/11 của Quốc hội, khi tranh luận với Phó chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục Nguyễn Thị Mai Hoa (Đồng Tháp) về cơ sở giao Bộ Giáo dục và Đào tạo tổ chức biên soạn một bộ sách giáo khoa của Nhà nước.

Trước đó, vào chiều 31/10, đại biểu Nguyễn Duy Thanh (Cà Mau) không tán thành việc giao Bộ Giáo dục và Đào tạo biên soạn một bộ sách giáo khoa theo Nghị quyết 88, như kiến nghị của Đoàn giám sát về việc thực hiện Nghị quyết 88, Quốc hội khóa XIII và Nghị quyết 51, Quốc hội khóa XIV về việc đổi mới chương trình sách giáo khoa giáo dục phổ thông.

Ông Thanh cho rằng, việc này không phù hợp với Nghị quyết 122/2020 của Quốc hội và Luật Giáo dục 2019, cả 2 văn bản nói trên đã điều chỉnh quy định Nghị quyết 88 về việc Bộ Giáo dục và Đào tạo tổ chức biên soạn một bộ sách giáo khoa.

Chưa kể, việc này dẫn đến không cho phép xã hội hóa, quay lại tình trạng độc quyền, trái với chủ trương khuyến khích xã hội hóa, đi ngược lại xu hướng của quốc tế.

Tranh luận với đại biểu Thanh, đại biểu Nguyễn Thị Mai Hoa (Đồng Tháp), Phó chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội cho rằng, qua giám sát, Đoàn giám sát nhận thấy rằng, vẫn rất cần thực hiện trách nhiệm của Nhà nước đối với việc xây dựng  nội dung, chương trình, sách giáo khoa.

Nghị quyết 88 là nghị quyết gốc và yêu cầu Bộ Giáo dục và Đào tạo làm một bộ sách giáo khoa, bà Hoa giải thích.

“Theo đại biểu Hoa, Nghị quyết 88 của Quốc hội mới là nghị quyết gốc. Tôi khẳng định, Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật không hề có khái niệm nghị quyết gốc và cũng không hề phân biệt cấp độ các nghị quyết của Quốc hội. Dù đại biểu Hoa có coi Nghị quyết 122 của Quốc hội là gì, thì tổ chức, cá nhân liên quan vẫn phải thực hiện nghị quyết này”, đại biểu Kim Thúy tranh luận.

Đại biểu Thúy cho rằng, theo Luật Ban hành Văn bản quy phạm pháp luật, trong trường hợp các văn bản do cùng một cơ quan ban hành mà có quy định khác nhau về cùng một vấn đề, thì áp dụng quy định của văn bản quy phạm pháp luật ban hành sau. Hơn nữa, Luật Giáo dục năm 2019 cũng chỉ quy định thực hiện xã hội hóa việc biên soạn sách giáo khoa, mà không hề quy định nhiệm vụ, tổ chức biện soạn sách giáo khoa của Bộ Giáo dục và Đào tạo.

“Luật Giáo dục có phải văn bản quy phạm pháp luật gốc không. Dĩ nhiên, Quốc hội khóa này có quyền ban hành 1 nghị quyết khác với Nghị quyết 122, nhưng có nên làm một việc xã hội đã làm”, bà Thúy nêu vấn đề.

Theo đại biểu, thay đổi một chính sách giữa chừng là việc cần có thời gian để nghiên cứu tham khảo kinh nghiệm thế giới, đánh giá tác động cẩn thận.

“Tôi cho rằng, thay vì Bộ Giáo dục và Đào tạo tổ chức biên soạn 1 bộ sách giáo khoa, thì tập trung chỉ đạo biên soạn sách giáo khoa cho trẻ em khiếm thính, khiếm thị, sách giáo khoa dạy tiếng dân tộc thiểu số là việc cấp thiết hơn. Thực tế, một số ý kiến cho rằng, phải có một bộ sách khoa chuẩn, hiểu như vậy là không đúng với Nghị quyết 88. Theo Nghị quyết này, dù Bộ Giáo dục và Đào tạo có đứng ra tổ chức biên soạn một bộ sách giáo khoa hay không, thì bộ sách ấy cũng phải được thẩm định, phê duyệt công bằng với các sách giáo khoa do tổ chức, cá nhân khác biên soạn”, bà Thúy nói. 

Cũng dùng quyền tranh luận, đại biểu Trần Văn Sáu (Đồng Tháp) nêu rõ đến giờ này chưa có nghị quyết nào phủ quyết Nghị quyết 88.

Ông dẫn lại Nghị quyết 88 yêu cầu Bộ Giáo dục và Đào tạo biên soạn một bộ sách giáo khoa. Đồng thời, Nghị quyết 88 năm 2014, thì  đến năm 2020 mới có Nghị quyết 122 và tại sao trong 6 năm đó, Bộ Giáo dục và Đào tạo không triển khai thực hiện nghị quyết này.

"Chúng ta đẩy toàn bộ biên soạn sách giáo khoa ra xã hội hóa, cho nên dẫn tới câu chuyện sách giáo khoa thả nổi, giá tăng, không kiểm soát được... Xã hội hóa giáo dục, nhưng nhà nước phải giữ vai trò chủ đạo", ông Sáu nói.

Đại biểu Sáu cũng cho rằng, xã hội hóa sách giáo khoa là đúng, nhưng mức độ phù hợp không, không nên biến xã hội hóa thành thương mại hóa sách giáo khoa. Thực tế, ở lĩnh vực nào khi xã hội hóa đều hạ giá, nhưng riêng sách giáo khoa càng xã hội hóa thì giá sách giáo khoa càng tăng.

Đây là nghịch lý, không có căn cứ nào để đảm bảo giá sách giáo khoa không tăng", ông Sáu nói và cho rằng, điều này trái với Nghị quyết 122. Vị đại biểu Đồng Tháp cũng nói thêm là đi tiếp xúc cử tri ở đâu cũng kêu giá sách giáo khoa tăng.

Phó chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải đề nghị Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo chuẩn bị báo cáo giải trình cuối phiên thảo luận buổi sáng về những vấn đề đại biểu quan tâm.