Lễ hội bao gồm nhiều chương trình như: lễ viếng Nghĩa trang Liệt sĩ Rừng Sác Cần Giờ; lễ thượng đại kỳ lễ hội; chương trình khai mạc và lễ mừng công ngư dân Cần Giờ; lễ cúng tiền hiền - hậu hiền, bạn cũ lái xưa; chương trình nghệ thuật Nghinh Ông Cần Giờ - Đêm hội trăng rằm; tổ chức đoàn thuyền hoa đăng, thả đèn trên biển…

Theo quan niệm của những người đi biển xưa, có hai hình tượng tâm linh lớn là Mẹ Quan âm Nam Hải và Đức ngài Cá Ông. Ngư dân khi đi biển gặp sóng to gió lớn, thường cầu xin cá Ông (tức cá Voi) cứu giúp cho thuyền bè cập bến an toàn.

Chính vì sự lưu truyền đó mà cá Voi trở thành một linh vật, một vị thần phù trợ linh thiêng đối với người đi biển. Mỗi khi cá Ông gặp nạn, xác trôi dạt vào bờ đều được những ngư dân tổ chức an táng trang trọng và tổ chức thờ cúng. Từ niềm tin này, dần dà trở thành tín ngưỡng phổ biến của ngư dân nhiều vùng biển, trong đó có ngư dân huyện Cần Giờ.

Ban đầu, đây chỉ là ngày hội mang tính địa phương, nhưng từ năm 2017, lễ hội Nghinh Ông - Cần Giờ đã được nâng tầm và trở thành một trong những lễ hội lớn của TP.HCM, tổ chức hằng năm vào ngày 16-8 âm lịch, trở thành một nét văn hóa độc đáo của vùng đất Cần Giờ, hấp dẫn nhiều du khách thập phương.