Ứng dụng 5G vào ngành công nghiệp thông minh

Sự hội tụ của công nghệ 5G và sản xuất thông minh đang định hình lại bức tranh công nghiệp, mở ra một kỷ nguyên số mới. 5G và tự động hóa dựa trên AI là những công nghệ đột phá có tiềm năng to lớn để cách mạng hóa ngành sản xuất. Việc ứng dụng hiệu quả hai công nghệ này sẽ giúp các doanh nghiệp nâng cao hiệu quả hoạt động, tăng năng suất, giảm chi phí và nâng cao sức cạnh tranh trong thị trường toàn cầu.

Công nghệ 5G đang đóng vai trò then chốt trong việc thúc đẩy hiệu quả và đổi mới ở các ngành công nghiệp như sản xuất, nhà máy thông minh, cảng biển, và Internet vạn vật công nghiệp (IIoT). Việt Nam đang bước vào kỷ nguyên băng thông rộng và IoT khi các nhà mạng chính thức triển khai thương mại 5G trên toàn quốc. Vì vậy, ứng dụng công nghệ 5G sẽ giúp Việt Nam có thể bắt kịp với thế giới trong các lĩnh vực như sản xuất công nghiệp, cảng biển, khai khoáng, giao thông thông minh...

Tại Việt Nam, chính phủ đã ban hành nhiều quyết định quan trọng để thúc đẩy phát triển hạ tầng mạng di động 5G, coi đây là nền tảng cốt lõi trong quá trình chuyển đổi số quốc gia. Bộ Thông tin và Truyền thông đã đưa ra chiến lược hạ tầng số của Việt Nam đặt mục tiêu đưa đất nước tiến nhanh trong công cuộc chuyển đổi số, tập trung vào các định hướng quan trọng. Trong đó, phổ cập cáp quang tốc độ cao và phủ sóng 5G trên toàn quốc là những ưu tiên hàng đầu. 

Chính thức ra mắt chỉ sau 6 tháng nhận giấy phép sử dụng tần số 2.600 MHz, mạng 5G Viettel tại thời điểm khai trương vào ngày 15/10/2024 có hơn 6.500 trạm thu phát sóng, phủ sóng 100% thủ phủ của 63/63 tỉnh, thành phố, các khu công nghiệp, khu du lịch, cảng biển, sân bay, bệnh viện, đại học. 5G tạo điều kiện cho phát triển các ngành kinh tế, tạo sự chuyển dịch cho các ngành như sản xuất, giáo dục, y tế, giao thông logistic…và góp phần nâng cao không gian tăng trưởng của Viettel, nâng cao năng lực cạnh tranh của Việt Nam trên trường quốc tế.

Đến tháng 12/2024, VNPT cũng tuyên bố chính thức thương mại hóa 5G. Không chỉ dừng lại ở việc nâng cao trải nghiệm cá nhân, VNPT còn hỗ trợ các giải pháp mạng riêng (Private 5G Network), phân chia tài nguyên mạng (Network Slicing) và tích hợp công nghệ Open RAN 5G, đáp ứng yêu cầu đặc thù của từng ngành như sản xuất, y tế, giáo dục, tài chính và năng lượng. Đây là nền tảng quan trọng để thúc đẩy chuyển đổi số doanh nghiệp, tăng hiệu quả vận hành và phát triển kinh tế số. Tuy chưa tuyên bố khai trương 5G, nhưng MobiFone đã đưa ra kế hoạch thương mại hóa 5G vào đầu năm 2025.

Dư địa lớn nhưng thách thức không nhỏ

Một nhà máy ô tô ở Tây Ban Nha, nơi ứng dụng 2 use case vào dây chuyền sản xuất, toàn bộ quá trình từ thiết kế mô hình kinh doanh, các bên tham gia sử dụng các công nghệ mới như 5G, IoT... Kết quả là giúp cải thiện chi phí khoảng 10%, phát hiện sớm sai lỗi hàng khoảng 30%, tiết kiệm 10% vật liệu dư thừa, thời gian đáp ứng dịch vụ khách hàng giảm 50%. Doanh nghiệp đạt được cả ba mục tiêu: giảm OPEX, tăng doanh thu, gia tăng trải nghiệm cho khách hàng.

"Tại châu Âu, thí điểm 5G mang lại kết quả tích cực cho các cảng biển, nhà máy thông minh, cải thiện hiệu suất, hiệu quả hoạt động, giảm thiểu nhân công, giải quyết các bài toán về môi trường, mang lại lợi ích cho xã hội.

Với việc thương mại hóa 5G, VNPT khẳng định với Chính phủ, khách hàng doanh nghiệp, cá nhân là VNPT sẽ mang lại giá trị mới. Công nghệ 5G sẽ kết hợp với các công nghệ khác như cloud, AI, big data... tạo thành hệ sản phẩm, dịch vụ và use case để phục vụ rộng khắp lĩnh vực, khía cạnh của nền kinh tế và toàn bộ xã hội. Đây là cơ hội để VNPT khai phá không gian kinh doanh mới", ông Nguyễn Quốc Khánh, Phó trưởng ban Công nghệ tập đoàn VNPT khẳng định tại Tọa đàm.

Theo khảo sát của VINASA tại các khu công nghiệp, chế xuất tại TP.HCM thì có đến 61% các doanh nghiệp chưa tự động hóa, 25% tự động hóa được một phần, "Điều này cho thấy dư địa vẫn còn rất nhiều. Tổng cộng lại đến 86% các doanh nghiệp gần như chưa tự động hóa gì cả. Ở mảng thông minh hóa còn thấp hơn nữa, 25% các doanh nghiệp hoàn toàn không kết nối, thông minh trong dây chuyền sản xuất. Dư địa để làm nhà máy thông minh ở Việt Nam còn rất nhiều", ông Nguyễn Tuấn Huy, Trưởng ban Chuyển đổi số Tổng công ty MobiFonecho biết.

Còn ông Lê Bá Tân, Trưởng ban kỹ thuật tập đoàn Viettel thì cho hay, đến thời điểm hiện tại, mới chỉ "phôi thai" một số doanh nghiệp FDI, một số nhà máy đang sử dụng mạng 5G. Hiện Viettel đang có khoảng 100 doanh nghiệp đang làm việc với Tổng công ty giải pháp doanh nghiệp Viettel để phối, kết hợp trong việc thử nghiệm, làm sao ra được các giải pháp số cung cấp cho doanh nghiệp.

"Chúng tôi đang phối hợp với các nhà cung cấp ứng dụng để bắt đầu nghiên cứu, phát triển các giải pháp ứng dụng mạng 5G, bao gồm cả mạng dùng riêng Private 5G. Mạng Private 5G mới hơn hẳn so với mạng 4G, phục vụ các cụm doanh nghiệp, nhà máy, khu thương mại", ông Tân cho biết.

Nhận diện những thách thức

Dư địa và tiềm năng lớn, nhưng ứng dụng 5G vào sản xuất công nghiệp cũng đối mặt với nhiều thách thức.

Theo ông Nguyễn Tuấn Huy, cơ hội nhiều, nhưng thách thức cũng rất lớn. Thách thức đầu tiên là khung pháp lý. Hiện Việt Nam chưa có đầu đủ các cơ sở pháp lý, tiêu chuẩn kỹ thuật, thiết bị....Thứ 2 là cơ sở hạ tầng chưa theo kịp công nghệ 5G.

"Drone làm sao bay được khi dây diện chằng chịt trên trời? Đường Hà Nội làm sao đi được xe tự lái khi suốt ngày tắc?", ông Huy chia sẻ.

Vấn đề thứ 3, theo ông Huy là bài toán đầu tư. Muốn phủ sóng 5G thì số lượng trạm là rất lớn, phải vài trăm nghìn trạm mới phủ sóng 5G hết Việt Nam. Trong khi đó, mức độ hiểu biết, chấp nhận 5G ở xã hội Việt Nam đang thấp. Thách thức cuối cùng là vấn đề an ninh mạng. Số lượng kết nối IoT lớn như vậy, nếu bị tấn công DdoS thì hậu quả sẽ rất lớn.

Còn theo ông Khánh, 5G đã cho thấy các giá trị và lợi ích rõ rệt. Tuy nhiên, triển khai 5G thành công hay không còn phụ thuộc nhiều yếu tố. Chẳng hạn, kinh doanh B2C (khách hàng cá nhân) khi áp dụng 5G sẽ được hưởng chất lượng vượt trội về tốc độ, độ trễ, dung lượng nhưng khách hàng chưa sẵn sàng chi trả. Khảo sát toàn cầu cho thấy sự chi trả không gia tăng nhiều, doanh thu còn khiêm tốn, khoảng 2-3% là khả quan.

"Khách hàng B2B cũng thấy giá trị và lợi ích khi lên 5G. Thách thức lớn nhất là khách hàng tổ chức, doanh nghiệp phải thay đổi toàn bộ phương thức sản xuất kinh doanh, đầu tư nhiều hơn, chấp nhận chuyển đổi số là hành trình dài hơi, buộc nhà mạng phải hiểu biết và đồng hành nhiều hơn. Những điều này là thách thức rất lớn trong việc quyết định và triển khai công nghệ mới như 5G trong hoạt động chuyển đổi số của từng doanh nghiệp", ông Khánh nhận xét.

Còn ông Lê Bá Tân cũng chia sẻ rằng, cung cấp các dịch vụ 5G cho doanh nghiệp, đặc biệt là các dự án Private Mobile Network (mạng dùng riêng) cũng đầy thách thức. Đó là vấn đề chi phí. Bởi chi phí đầu tư cho một khu vực, một khu công nghiệp sẽ tăng lên. Khách hàng muốn có mạng dùng riêng 5G Private phải chịu thêm chi phí. Bên cạnh đó, các đoanh nghiệp còn phải đầu tư ứng dụng các giải pháp, phần mềm riêng trên nền mạng 5G của nhà mạng. 

Ông Hồ Anh Thắng, Giám đốc Giải pháp Tự động hóa Công ty cổ phần TNtech cũng khẳng định rằng, 5G mang lại giá trị rất lớn cho doanh nghiệp áp dụng. Tuy nhiên, có những thách thức như: việc triển khai hạ tầng 5G chi phí lớn nhưng các doanh nghiệp yêu cầu chi phí đầu tư hợp lý, nếu không sẽ đội chi phí sản xuất lên cao.

"Đưa ra gói thuê bao hợp lý là các nhà mạng nên cân nhắc. Ví dụ, một Khu công nghiệp của chúng tôi hiện tại đã cũ và cần cải tạo, đi lại hệ thống cáp quang cho hệ thống camera rất khó và mất thời gian. Ở một số điểm, chúng tôi sử dụng 4G để truyền dữ liệu về trung tâm điều hành, áp dụng công nghệ AI nhưng phí thuê bao hàng tháng lớn, một năm có thể bằng chi phí đầu tư cáp quang. Tôi cho rằng các nhà mạng cần có chính sách hỗ trợ doanh nghiệp trong giai đoạn đầu", ông Thắng chia sẻ và nói thêm vấn đề quan ngại khác là bảo mật. Nỗi lo ngại tấn công DDoS vào thiết bị IoT vẫn thường trực với doanh nghiệp khi vận hành một lượng thiết bị IoT khổng lồ.