Đó là đánh giá của ông Kidong Park, Trưởng đại diện Tổ chức Y tế thế giới (WHO) tại Việt Nam tại Hội nghị 20 năm điều trị HIV/AIDS tại Việt Nam do Cục Phòng, chống HIV/AIDS, Bộ Y tế tổ chức ngày 4/12/2019.

Theo ông Park, Việt Nam cũng rất tích cực sáng tạo trong việc giúp bệnh nhân HIV tiếp cận điều trị. Từ năm 2012, việc thay đổi mô hình cung cấp dịch vụ HIV bao gồm xét nghiệm HIV, điều trị ARV và điều trị methadone đã được thực hiện từ quy mô thí điểm đến phủ rộng toàn quốc. Cách tiếp cận theo hướng đưa dịch vụ đến gần dân hơn và giúp người bệnh tiếp cận dễ dàng hơn, giảm chi phí và thời gian đi lại cho người bệnh, đặc biệt là những người sống ở nông thôn, vùng sâu, vùng xa.

Bên cạnh mở rộng độ bao phủ điều trị ARV, chất lượng điều trị ARV cũng được cải thiện và nâng cao dần qua các năm. Kết quả xét nghiệm tải lượng HIV trong 3 năm gần đây cho thấy hiệu quả chương trình điều trị được duy trì cao liên tục qua các năm.

Những bước tiến mới

Phát biểu tại hội nghị, ông Ông Trương Quốc Cường - Thứ trưởng Bộ Y tế đã cảm ơn sự  giúp đỡ quý báu về chuyên môn, kỹ thuật cũng như tài chính của các tổ chức quốc tế trong việc mở rộng chương trình chăm sóc và điều trị HIV/AIDS tại Việt Nam, và mong muốn các tổ chức quốc tế sẽ tiếp tục đồng hành cùng Việt Nam trong cuộc chiến cam go này.

Trong 3 mục tiêu 90 - 90 - 90 vào năm 2020, hướng tới kết thúc đại dịch HIV/AIDS, Việt Nam đã về đích ngoạn mục với 96% người bệnh điều trị thuốc ARV được xét nghiệm có kết quả tải lượng HIV dưới ngưỡng ức chế (<1000 bản sao>

Đến hết tháng 9/2019, cả nước đang điều trị thuốc kháng vi rút ARV cho trên 142.000 người nhiễm HIV, tăng gần 280 lần so với năm 2004. Trung bình mỗi năm có trên 10.000 người nhiễm HIV được đưa vào điều trị ARV. Số ngày chờ từ khi đăng ký điều trị cho đến khi được điều trị ARV đã giảm từ trên 350 ngày năm 2011 xuống còn 0 ngày vào năm 2018.

Người nhiễm HIV đã được đưa vào điều trị ARV trong ngày với thời gian từ khi có xét nghiệm sàng lọc HIV dương tính cho đến khi được khẳng định nhiễm HIV và điều trị ARV có nơi chỉ còn có 6,5 giờ. Cấp phát thuốc ARV tối đa 90 ngày sử dụng đã được thực hiện cho người nhiễm điều trị thuốc ARV ổn định.

Bà Caryn R. McClelland, Phó Đại sứ Hoa Kỳ tại Việt Nam cho rằng: “Việt Nam là một trong những quốc gia tiên phong trong các hoạt động “Không phát hiện = Không lây truyền” (K=K) do đã sớm đưa các phát hiện này vào các chính sách và chương trình quốc gia. Việt Nam được đánh giá là có tỷ lệ ức chế virus HIV thuộc hàng cao nhất thế giới”.

Đánh giá cao việc Việt Nam đã và đang chuyển đổi thay thế từ nguồn viện trợ sang nguồn quỹ bảo hiểm y tế nhằm bảo đảm điều trị ARV bền vững trong bối cảnh các nguồn tài trợ nước ngoài cắt giảm và kết thúc vào năm 2020, ông Eamonn Murphy, Giám đốc Chương trình phối hợp của Liên hiệp quốc về HIV và AIDS (UNAIDS) Khu vực châu Á Thái Bình Dương cho biết: “Việt Nam đang chứng minh cho toàn châu Á Thái Bình Dương một cách thức mới để tiến về phía trước, với việc đưa điều trị ARV vào bảo hiểm y tế là điểm quan trọng đối với mục tiêu chăm sóc sức khỏe toàn dân. Có thể còn nhiều thách thức trong việc tiếp tục mở rộng quy mô, nhưng phải tiếp cận được những người cuối cùng để không ai bị bỏ lại phía sau”.

Thách thức vẫn nhiều

Để đạt được mục tiêu 90 - 90 - 90 vào năm 2020, kết thúc AIDS vào năm 2030, vẫn còn rất nhiều thách thức. Bên cạnh thách thức về nguồn viện trợ quốc tế đang cắt giảm cho chương trình phòng, chống HIV/AIDS nói chung và cho công tác điều trị HIV nói riêng, thì việc đưa người nhiễm HIV vào điều trị ARV sớm vẫn là thách thức lớn.

Thứ trưởng Trương Quốc Cường chia sẻ: “Trước mắt chúng ta gặp phải rất nhiều thách thức phải vượt qua như: nhận thức của một bộ phận người dân về lợi ích của điều trị HIV/AIDS còn rất hạn chế, tình trạng kỳ thị và tự kỳ thị vẫn là rào cản chính cho việc sớm tiếp cận điều trị HIV/AIDS; tiếp cận nhóm người có nguy cơ cao về HIV còn gặp nhiều khó khăn; thị trường cung ứng HIV ở Việt Nam còn nhỏ bé, khó khăn khi mua thuốc điều trị liên tục, đặc biệt là khi mua thuốc điều trị cho trẻ em; nguồn ngân sách tài trợ y tế đang giảm nhanh trong khi tri trả dịch vụ điều trị HIV/AIDS qua BHYT mới được triển khai, còn cần thời gian vận hành và hoàn thiện…”.