Mấu chốt nằm ở mức độ rủi ro

So sánh giữa lãi suất cho vay tiêu dùng và lãi suất của ngân hàng, có thể thấy, đối tượng đi vay của các ngân hàng thương mại (NHTM) thường phải có tài sản đảm bảo hoặc chứng minh thu nhập. Trong khi đó, đối tượng khách hàng của các công ty cho vay tiêu dùng tín chấp thường có thu nhập bấp bênh, không có tài sản đảm bảo hay có chỉ số xếp hạng tín dụng thấp hơn. Do đó, rủi ro đối với bên cho vay lớn hơn nhiều. Trong lĩnh vực tài chính, mức lãi suất luôn tỷ lệ thuận với mức độ rủi ro. Đây là mấu chốt của việc, các công ty tài chính thường có lãi suất cho vay cao hơn ngân hàng.

Ngay cả NHTM cho vay tiêu dùng qua thẻ tín dụng (tức là vay không có tài sản thế chấp), thì khung lãi suất cũng khá cao 18-38%/năm, dù cho khách hàng thẻ tín dụng của các NHTM vẫn phải cung cấp giấy tờ và chứng minh khả năng tài chính theo chuẩn của ngân hàng.

Trên thực tế, mức lãi suất cho vay tiêu dùng của Việt Nam so với thế giới đang nằm ở mức trung bình (20-50%). Trong khi đó, lãi suất cho vay tiêu dùng ở Ấn Độ khoảng 12-48%/năm, tại Brazil là 30-70%, tại Mỹ chỉ khoảng 8-36%/năm, Trung Quốc áp dụng từ 10-40%/năm. 

Bên cạnh đó, giá trị của các khoản vay nhỏ lẻ, kỳ hạn vay ngắn (18-24 tháng) dẫn đến các chi phí thẩm định, chi phí thu hồi nợ, chi phí quản lý khoản vay, chi phí phục vụ cao hơn bình thường. Điều này lý giải vì sao các công ty tài chính thường áp dụng khung lãi suất cao.

Lãi suất của các công ty tài chính theo quy định nào?

Theo quy định, Ngân hàng Nhà nước quyết định lãi suất cho vay ngắn hạn bằng đồng Việt Nam (VNĐ) nhằm đáp ứng nhu cầu vốn phục vụ lĩnh vực phát triển nông nghiệp, nông thôn; thực hiện phương án kinh doanh hàng xuất khẩu; phục vụ kinh doanh của doanh nghiệp ứng dụng công nghệ cao, doanh nghiệp nhỏ và vừa; phát triển ngành công nghiệp hỗ trợ.

Các lĩnh vực khác, lãi suất cho vay phụ thuộc vào sự thỏa thuận giữa các công ty tài chính với khách hàng. 

Hiện lãi suất cho vay tài chính tiêu dùng dao động ở một dải rất rộng tùy vào đối tượng khách hàng, tùy từng sản phẩm vay. Theo khảo sát, phần lớn khách hàng đang vay ở mức lãi suất trên 30%/năm, một số ít đang phải chịu mức lãi suất cao hơn, do hồ sơ cho vay quá yếu, khả năng trả nợ thấp và lịch sử trả nợ xấu.

Người đi vay làm gì để bảo vệ mình?

Thông thường, các công ty tài chính sẽ không tự đặt ra mức lãi suất quá khác biệt so với thị trường, đồng thời cũng không thể ép buộc khách hàng phải vay vốn. 

Nghĩa vụ quan trọng nhất, đồng thời cũng là khó khăn nhất của người vay là việc trả nợ gốc và lãi. Vì vậy, để tự bảo vệ mình, trước hết, người đi vay phải nắm rõ lãi suất sẽ phải trả là bao nhiêu, cả trong trường hợp trả đúng hạn và quá hạn. Đặc biệt, người vay cần tính tới khả năng trả nợ có bảo đảm hay không trước khi quyết định vay vốn.