Sai phạm “dây chuyền”

Theo hồ sơ, Dự án Nhà máy Eastar KIC Việt Nam do Công ty TNHH Eastar KIC Việt Nam (gọi tắt là Công ty KIC) làm chủ đầu tư, được Ban Quản lý KKT Dung Quất và các KCN tỉnh Quảng Ngãi (sau đây gọi tắc là Ban Quản lý) cấp Giấy chứng nhận đầu tư lần đầu ngày 15/8/2008, điều chỉnh lần thứ 3 ngày 9/1/2012.

Ngày 14/12/2009, Ban Quản lý có Quyết định số 302/QĐ-BQL cho Công ty KIC thuê đất diện tích 120.516 m2, bàn giao đất thực địa ngày 15/12/2009 và ký Hợp đồng thuê đất số 13/HĐTĐ ngày 21/12/2009 thời hạn đến hết ngày 15/8/2078 (69 năm), được Sở Tài nguyên và Môi trường cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất ngày 12/7/2011.

Công ty KIC đã nộp toàn bộ tiền thuê đất cho ngân sách Nhà nước với số tiền khoảng 9,1 tỷ đồng (trả tiền thuê đất 1 lần).

Dự án thực hiện tại xã Bình Thuận, huyện Bình Sơn phù hợp với Quy hoạch chi tiết xây dựng Khu đô thị mới Vạn Tường (đất cơ khí và đất công nghiệp khác), đã được Ban Quản lý phê duyệt Quy hoạch chi tiết xây dựng tỷ lệ 1/500 và cấp Giấy phép xây dựng số 02/2010/GPXD-BQL ngày 22/4/2010.

Dự án đã hoàn thành việc san lấp mặt bằng, xây dựng tường rào, nhà bảo vệ và một số hạng mục hạ tầng khác, theo báo cáo, tổng giá trị thực hiện khoảng 40 tỷ đồng. Tuy nhiên, do khó khăn về tài chính, nên Công ty KIC đã dừng dự án từ năm 2011. Do vậy, ngày 20/11/2015, Ban Quản lý đã chấm dứt hoạt động dự án của Công ty KIC tại Quyết định số 360/QĐ-BQL.

Sau đó, Công ty KIC tìm được đối tác là Công ty Pields Engineer Hàn Quốc (sau đây gọi tắt là Công ty Pields) để chuyển nhượng lại quyền sử dụng đất và tài sản trên diện tích dự án.

Ngày 6/7/2017, Công ty KIC và Công ty Pields ký hợp đồng nguyên tắc để thực hiện việc chuyển nhượng quyền sử dụng đất, mua bán tài sản thuộc dự án, nhưng trong khi các bên chưa hoàn tất việc mua bán, chuyển nhượng theo quy định của pháp luật, thì ngày 19/6/2017, Ban Quản lý đã cấp Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư cho Công ty Pields đầu tư Dự án Nhà máy nhựa đường Việt Nam.

Sau khi được cấp Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư, Công ty Pields lại không thực hiện dự án, nên ngày 8/8/2018, Ban Quản lý có Quyết định số 257/QĐ-BQL chấm dứt hoạt động Dự án Nhà máy nhựa đường Việt Nam theo quy định tại điểm a, khoản 1, Điều 48, Luật Đầu tư.

Ngày 21/6/2019, Công ty KIC có văn bản chuyển nhượng quyền sử dụng đất và tài sản trên đất cho Công ty TNHH MTV Hào Hưng Quảng Ngãi.

Ngày 9/7/2019, Công ty KIC và Công ty Hào Hưng ký hợp đồng nguyên tắc về việc chuyển nhượng quyền sử dụng đất và tài sản trên đất với tổng giá trị là 22 tỷ đồng.

Ban Quản lý đã có Công văn số 1329/BQL-QLĐT ngày 24/7/2019 đồng ý nguyên tắc để Công ty Hào Hưng nghiên cứu thực hiện dự án đầu tư xây dựng, kinh doanh nhà xưởng và kho bãi công nghiệp. Ngày 19/8/2019, Công ty KIC và Công ty Hào Hưng ký hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất và tài sản trên đất của Dự án tại Phòng công chứng số 1, tỉnh Quảng Ngãi.

Sau đó, Công ty Hào Hưng đã thanh toán đợt 1 là 70% giá trị hợp đồng, tương đương 15,4 tỷ đồng cho Công ty KIC.

Ngày 23/10/2019, Công ty Hào Hưng có văn bản gửi Ban Quản lý đề nghị cấp Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư cho dự án, nhưng đến tháng 10/2021, Ban Quản lý vẫn chưa giải quyết vì lý do Công ty Hào Hưng đăng ký đầu tư Dự án nhà máy chế biến gỗ là không phù hợp với văn bản giới thiệu trước đó của Ban Quản lý.

Trước những diễn biến trên, ngày 27/4/2021, Ban Quản lý có Công văn số 639/BQL-QLTNMT  với nhận xét: “Dự án của Công ty KIC thuộc trường hợp nhà nước thu hồi đất theo quy định tại điểm I, khoản 1, Điều 64, Luật Đất đai năm 2013”. Từ đó, Ban Quản lý đề xuất xử lý theo hướng, sau khi có kết luận thanh tra, Ban Quản lý sẽ thực hiện thu hồi đất của Công ty KIC theo quy định.

Làm trái quy định… nhưng chỉ bị phê bình

UBND tỉnh Quảng Ngãi cho rằng, Dự án của Công ty KIC đã bị chấm dứt hoạt động vào ngày 30/11/2015. Tuy nhiên, pháp luật vào thời điểm đó không có quy định thu hồi đất đối với trường hợp chấm dứt hoạt động dự án đầu tư, mà đến khi Nghị định số 01/2017/NĐ-CP ngày 6/1/2017 của Chính phủ có hiệu lực từ ngày 3/3/2017 mới bổ sung thêm quy định thu hồi đất đối với trường hợp chấm dứt hoạt động của dự án đầu tư theo quy định của pháp luật về đầu tư.

Lẽ ra, tại thời điểm này, Ban Quản lý phải xử lý diện tích đất của Dự án theo khoản 14, Điều 12, Nghị định số 01/2017/NĐ-CP, nhưng Ban Quản lý đã không thực hiện, để kéo dài, gây khó khăn, vướng mắc cho việc xử lý về sau.

Việc chuyển nhượng quyền sử dụng đất, tài sản trên đất giữa Công ty KIC và Công ty Pields chưa hoàn thành theo quy định của pháp luật, nhưng Ban Quản lý đã cấp Giấy chứng nhận đầu tư cho Công ty Pields là không đúng theo quy định tại Nghị định số 01/2017/NĐ-CP.

Tuy nhiên, UBND tỉnh Quảng Ngãi lại cho rằng, do đây là nhà đầu tư nước ngoài chưa thành lập pháp nhân ở Việt Nam, nên Ban Quản lý giải quyết thủ tục cấp Giấy chứng nhận đầu tư trước nhằm “có căn cứ cho nhà đầu tư thực hiện việc mua bán, chuyển nhượng dự án”.

Thêm vào đó, đến ngày 8/8/2018, Ban Quản lý đã chấm dứt hoạt động Dự án Nhà máy nhựa đường Việt Nam của Công ty Pields nên chưa phát sinh hậu quả phải xử lý.

Sau khi chấm dứt dự án của Công ty Pields, Ban Quản lý một lần nữa không xử lý Dự án của Công ty KIC theo quy định tại khoản 14, Điều 2, Nghị định số 01/2017/NĐ-CP. Theo UBND tỉnh Quảng Ngãi, đây là sai sót, không đúng quy định của pháp luật.

Thế nhưng, sai sót này không được khắc phục, mà ngày 28/6/2019, Ban Quản lý lại tiếp tục làm việc với Công ty KIC và Công ty Hào Hưng để thống nhất cho 2 bên chuyển nhượng quyền sử đụng đất và tài sản gắn liền với đất là xử lý không đúng quy định của pháp luật về đất đai, đầu tư, có dấu hiệu thiếu trách nhiệm trong quản lý dự án đầu tư.

Liên quan đến vụ việc này, ngày 13/5/2022, ông Đăng Văn Minh, Chủ tịch UBNDD tỉnh Quảng Ngãi đã phê bình Ban Quản lý. Lý do là, Ban Quản lý trong thời gian qua đã buông lỏng công tác quản lý nhà nước trong lĩnh vực đất đai trên địa bàn KKT Dung Quất, trong đó có phần diện tích đất đã giao cho Công ty KIC thực hiện Dự án Nhà máy Eastar KIC.

Theo ông Minh, sau khi chấm dứt hoạt động Dự án, Công ty KIC đã không thực hiện đầy đủ thủ tục liên quan theo quy định của pháp luật hiện  hành và đến nay vẫn chưa giải quyết dứt điểm những tồn tại, vướng mắc của Dự án. Còn Ban Quản lý đã không thực hiện các thủ tục liên quan theo quy định của pháp luật.

Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ngãi yêu cầu Ban Quản lý KKT Dung Quất và các KCN Quảng Ngãi hoàn thành các thủ tục liên quan để thu hồi đất do Trưởng ban Ban Quản lý KKT Dung Quất và các KCN tỉnh cho Công ty KIC thuê đất để xây dựng Nhà máy Eastar KIC Việt Nam. Thời gian hoàn thành trước 30/5/2022.