Phát biểu tại Hội nghị, PGS.TS.Nguyễn Trường Sơn, Thứ trưởng Bộ Y tế cho biết: Bệnh không lây nhiễm là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong trên toàn cầu, là một trong những thách thức chủ yếu trong thế kỷ 21.

Trong năm 2016, bệnh không lây nhiễm gây ra 71% (41 triệu) trong tổng số 57 triệu tử vong trên toàn cầu. Các bệnh không lây nhiễm chính gây ra các tử vong này là bệnh tim mạch (chiếm 44% trong tổng số tử vong do bệnh không lây nhiễm và 31% tử vong toàn cầu); ung thư chiếm 22% tổng số tử vong do bệnh không lây nhiễm, 16% tử vong toàn cầu; Bệnh phổi mạn tính chiếm 9% tổng số tử vong do bệnh không lây nhiễm, 7% tử vong toàn cầu và đái tháo đường chiếm 4% tử vong do bệnh không lây nhiễm và 3% tử vong toàn cầu.

Toàn cầu hoá và đô thị hoá, sự thay đổi môi trường là những tác nhân làm tăng lối sống không lành mạnh, như hút thuốc lá, lạm dụng uống rượu, bia, ăn uống không hợp lý, ít vận động thể lực và chính những yếu tố nguy cơ này làm phát triển các bệnh không lây nhiễm.

Theo WHO, 80% bệnh tim mạch giai đoạn đầu, đột quỵ và đái tháo đường tuýp 2 và trên 40% ung thư có thể được phòng ngừa được thông qua ăn uống hợp lý, hoạt động thể lực đều đặn, không hút thuốc lá. Trên thực tế, những yếu tố nguy cơ gây ra bệnh không lây nhiễm vẫn đang có tỷ lệ cao và ngày càng tăng ở nhiều quốc gia và nhiều khu vực trong vùng.

Tại Việt Nam, bệnh không lây nhiễm là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong. Cứ 10 người chết̀ có gần 8 người chết do bệnh không lây nhiễm. Ước tính năm 2016, Việt Nam có 548.800 ca tử vong, trong đó tử vong do bệnh không lây nhiễm chiếm 77%. 44% số tử vong do NCD là trước 70 tuổi.

PGS.TS.Nguyễn Thị Xuyên, nguyên Thứ trưởng Bộ Y tế, Chủ tịch Hội Y học Đông Nam Á, Chủ tịch Tổng hội Y học Việt Nam nhấn mạnh: bệnh không lây nhiễm đang trở thành nhóm bệnh có số lượng tử vong cao nhất trên thế giới với khoảng 40 triệu người tử vong hàng năm (chiếm 70-75% số lượng tử vong trên toàn cầu) và vẫn đang tiếp tục tăng lên.

Ở Việt Nam nó cũng là nhóm bệnh có tỷ lệ tử vong cao nhất, cứ 10 người tử vong thì có 7 người mắc và tập trung ở các bệnh như: tim mạch, đái tháo đường, ung thư và bệnh phổi mạn tính.

Ước tính, trung bình mỗi năm nước ta có khoảng 12,5 triệu người bị tăng huyết áp, 3,5 triệu người bị bệnh đái tháo đường, 2 triệu người mắc bệnh tim, phổi mạn tính và gần 126.000 ca mắc mới ung thư, rối loạn tâm thần - thường gặp nhất ở người cao tuổi là trầm cảm - sa sút trí tuệ là rối loạn nặng nề nhất, tỷ lệ trẻ em mắc tự kỷ hàng năm tăng; các bệnh không lây nhiễm gây ra 73% các trường hợp tử vong hàng năm và trong số đó có đến 40% tử vong trước 70 tuổi.

Bên cạnh đó các bệnh không lây nhiễm còn gây tàn phế nặng nề và ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh nếu không được phát hiện sớm và điều trị, theo dõi, chăm sóc lâu dài theo hướng dẫn của Bộ Y tế.

Nguyên nhân của tình trạng này là do nhiều người dân chưa có ý thức phòng ngừa bệnh: Vẫn còn 45% dân số nam giới hút thuốc lá, 77% dân số uống rượu, chế độ dinh dưỡng không phù hợp, số người thừa cân béo phì không ngừng tăng. Bên cạnh đó, người dân Việt Nam sử dụng muối cao gấp đôi so với khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (9,4gram/ngày). Tỷ lệ người mắc bệnh tăng huyết áp, đái tháo đường, nguy cơ tim mạch, ung thư, tâm thần được phát hiện sớm và quản lý điều trị còn thấp, chỉ dưới 50%...

PGS.TS.Nguyễn Trường Sơn cho biết thêm, để khống chế và đẩy lùi các bệnh không lây nhiễm, ngày 20/3/2019 Thủ tướng Chính phủ đã có Quyết định số 376/QĐ-TTg “Phê duyệt chiến lược quốc gia phòng, chống bệnh ung thư, đái tháo đường, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, hen phế quản và các bệnh không lây nhiễm giai đoạn 2015-2020.

Với chỉ đạo mạnh mẽ của Đảng, Nhà nước, Bộ Y tế và các Bộ, Ngành, cơ quan liên quan, Việt Nam đang trong tiến trình thực hiện tốt Kế hoạch hành động toàn cầu về bệnh không lây nhiễm, đạt được 9 trong 19 chỉ số đánh giá tiến độ và năng lực đáp ứng quốc gia về phòng chống bệnh không lây nhiễm, Chương trình Sức khỏe Việt Nam đã được công bố vào tháng 02/2019, trong đó bệnh không lây nhiễm là một ưu tiên chính. Việt Nam đang triển khai mạnh mẽ các Nghị quyết, Chương trình hành động, Đề án về tăng cường y tế cơ sở để đáp ứng với bệnh không lây nhiễm…

Tại hội nghị, các đại biểu đã tập trung thảo luận vào các giải pháp phòng ngừa nguy cơ của các bệnh không lây nhiễm; hướng tới tăng cường truyền thông giáo dục sức khỏe trong cộng đồng và quản lý các bệnh không lây nhiễm ngay từ y tế cơ sở.

Cũng tại Hội nghị, các đại biểu đã tập trung thảo luận vào các giải pháp phòng nguy cơ của các bệnh không lây nhiễm; hướng tới tăng cường truyền thông giáo dục sức khỏe trong cộng đồng và quản lý các bệnh không lây nhiễm ngay từ y tế cơ sở; Bộ Y tế và Tổng Hội Y học Việt Nam cũng tiếp tục phối hợp tập huấn và đào tạo cho hệ thống y tế trên cả nước.