Từ Thành phố Rio de Janeiro, Brazil, ông Tạ Hoàng Linh, Vụ trưởng Vụ thị trường châu Mỹ (Bộ Công thương) cho rằng, thương mại của Việt Nam với khu vực này đang được khai thác hiệu quả nhờ các FTA.

Đến nay, Việt Nam đã có 2 FTA đa phương và song phuơng với khu vực châu Mỹ, bao gồm: Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương CPTPP (trong đó Canada, Mexico, Peru và Chile là thành viên) và Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam - Chile (FTA Việt Nam-Chile).

Bên cạnh các FTA này, Việt Nam đã ký kết một số thỏa thuận thương mại với các đối tác thuộc khu vực châu Mỹ như Hiệp định Thương mại song phương Việt Nam - Hoa Kỳ và Hiệp định Thương mại Việt Nam - Cuba.

Các FTA và những thỏa thuận hợp tác trên đã góp phần quan trọng trong việc thúc đẩy quan hệ thương mại giữa Việt Nam và các đối tác khu vực châu Mỹ.

Số liệu của Bộ Công thương cho thấy, trong 10 tháng năm 2024, kim ngạch xuất nhập khẩu hàng hóa của Việt Nam với khu vực châu Mỹ đạt hơn 136,5 tỷ USD, tăng 20,7% so với cùng kỳ năm 2023.

Trong đó xuất khẩu đạt hơn 114,9 tỷ USD, tăng 22,3%; nhập khẩu từ châu Mỹ đạt 21,6 tỷ USD, tăng 12,6% so với cùng kỳ năm 2023. Thặng dư thương mại đạt 93,3 tỷ USD.

Xuất khẩu sang thị trường châu Mỹ, trong 10 tháng năm 2024 đã lấy lại đà tăng trưởng mạnh, các nước thành viên CPTPP và Khối Mercosur tiếp tục là những đối tác nhập khẩu nhiều hàng hóa Việt Nam nhất, lần lượt đạt 98,7 tỷ USD (tăng 24,6%); 11,3 tỷ USD (tăng 15,4%) và 2,8 tỷ USD (giảm 9,3%).

Năm ngoái, nhập khẩu của Việt Nam từ khu vực châu Mỹ đạt 23,1 tỷ USD, giảm 9,7% so với năm 2022. Các thị trường nhập khẩu chủ yếu của Việt Nam là Hoa Kỳ đạt 13,8 tỷ USD (giảm 4,5%), Khối Mercosur  đạt 7,3 tỷ USD (giảm 16,9%), các nước thành viên CPTPP đạt 1,8 tỷ USD (giảm 10,8%)...

10 tháng/2024, nhập khẩu từ châu Mỹ đạt 21,6 tỷ USD, tăng 12,6% so với cùng kỳ năm 2023. Hoa Kỳ, Khối Mercosur và các nước thành viên CPTPP tiếp tục là những đối tác quan trọng với kim ngạch lần lượt đạt 12,2 tỷ USD (tăng 7,9%); 7,4 tỷ USD (tăng 20,9%) và 1,8 tỷ USD (tăng 15,3%).

Thương mại Việt Nam với châu Mỹ đạt được kết quả tăng trưởng ấn tượng giai đoạn vừa qua và năm 2024, nhưng ông Tạ Hoàng Linh cho rằng, còn nhiều yếu tố bất định của tình hình thế giới nói chung và khu vực châu Mỹ nói riêng, dự báo tiếp tục diễn ra trong thời gian tới, sẽ ảnh hưởng tới đà tăng trưởng thương mại Việt Nam với khu vực này.

Thêm nữa, xuất khẩu của Việt Nam với châu Mỹ vẫn đang tồn tại một số hạn chế, nên đặc biệt nhạy cảm trước những biến động của nền kinh tế thế giới.

Theo đó, biên độ sụt giảm kim ngạch thương mại với châu Mỹ trong năm 2023, đặc biệt là chiều xuất khẩu, cao hơn đáng kể so với mức giảm trung bình của cả nước. Tới năm 2024, biên độ tăng trưởng thương mại với châu Mỹ cũng tăng nhanh hơn mức trung bình cả nước.

Ông Linh chỉ ra, Việt Nam xuất siêu rất mạnh sang các thị trường châu Mỹ (91,3 tỷ USD trong năm 2023) nhưng kết quả này chủ yếu đến từ trao đổi thương mại với Hoa Kỳ (83,2 tỷ USD). Một số thị trường quan trọng ghi nhận mức nhập siêu lớn của Việt Nam như Brazil (2,2 tỷ USD) và Argentina (1,49 tỷ USD).

Cơ cấu mặt hàng xuất khẩu sang châu Mỹ chủ yếu tập trung vào các mặt hàng do DN FDI sản xuất, như điện thoại, linh kiện điện tử, máy vi tính, phương tiện vận tải và phụ tùng, dệt may và giày dép.

Sự thiếu đa dạng trong cơ cấu xuất khẩu đặc biệt nghiêm trọng tại các thị trường vừa và nhỏ, cá biệt một số mặt hàng có thể vượt quá 50%. Các doanh nghiệp tập trung đẩy mạnh xuất khẩu vào những thị trường lớn như Hoa Kỳ, Canada, Mexico hay Brazil, trong khi thiếu hụt thông tin về các thị trường tiềm năng còn lại như Peru, Colombia, hay Trung Mỹ.

Điều này, theo ông Linh, sẽ dẫn tới việc doanh nghiệp trong nước thường trở nên bị động khi gặp khó khăn tại một thị trường trọng điểm và khó có thể chuyển hướng dòng xuất khẩu sang các thị trường khác.

Do đó, ngoài nhóm hàng công nghiệp, thời gian tới, Bộ Công thương khuyến cáo doanh nghiệp, ngành hàng dành ưu tiên cao cho các nhóm hàng nông sản, thực phẩm chế biến, thủy sản và những mặt hàng mà các doanh nghiệp 100% vốn Việt Nam đang sản xuất, kinh doanh.

Trong công tác xúc tiến thương mại, các Cơ quan Thương vụ sẽ ưu tiên cao cho việc đa dạng hóa thị trường, tìm kiếm các thị trường mới, các thị trường ngách cho hàng hóa Việt Nam tại khu vực này.

Với các thị trường mà Việt Nam đang có thâm hụt thương mại lớn, kéo dài nhiều năm tại châu Mỹ, tới đây Bộ sẽ đề xuất các giải pháp phù hợp giúp tăng dần xuất khẩu, kiểm soát hợp lý nhập khẩu, tiến tới cân bằng thương mại.