Đây là một trong 6 nhóm nguyên nhân được Bộ GTVT đưa ra trong Báo cáo số 5555/BC - BGTVT vột số nội dung liên quan đến nhóm vấn đề chất vấn tại kỳ họp thứ 5, Quốc hội khóa XV để lý giải cho những sai phạm nghiêm trọng trong lĩnh vực kiểm định xe cơ giới đường bộ được các cơ quan bảo vệ pháp luật phanh phui trong thời gian vừa qua.

Theo Bộ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Văn Thắng, sau khi rà soát, đánh giá các vấn đề liên quan, Bộ GTVT đã nhận diện một số nguyên nhân chủ yếu như sau:

Một là, cơ cấu tổ chức của Cục Đăng kiểm Việt Nam chậm đổi mới, chưa tách bạch rõ chức năng quản lý nhà nước và cung cấp dịch vụ công; không có lực lượng thanh tra chuyên ngành độc lập để thực hiện chức năng thanh tra, giám sát thường xuyên đối với lĩnh vực đăng kiểm; các hành vi vi phạm của một số cán bộ đăng kiểm rất tinh vi và khép kín ở một số bộ phận Cục Đăng kiểm nên rất khó phát hiện, làm rõ so với quyền hạn và nghiệp vụ của các lực lượng chức năng ngành GTVT.

Hai là, một số cán bộ, đảng viên, trong đó có những đảng viên giữ vị trí lãnh đạo, quản lý của Cục Đăng kiểm Việt Nam, đăng kiểm viên suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, tham nhũng, tiêu cực, gây hậu quả xấu cho bản thân, gia đình, cơ quan, đơn vị và xã hội.

Ba là, khi luật Quy hoạch có hiệu lực, quy hoạch mạng lưới Trung tâm đăng kiểm bị xóa bỏ, dẫn đến sự gia tăng nhanh chóng các đơn vị đăng kiểm xe cơ giới tại một số địa phương, khu vực đô thị. Số lượng trung tâm đăng kiểm tập trung cao tại các đô thị lớn đã tạo ra cạnh tranh gay gắt, không lành mạnh và để thu hút khách hàng, một số đơn vị đã có những hành vi thực hiện sai tiêu chuẩn, quy chuẩn, quy định, bỏ nội dung, hạng mục kiểm tra, thực hiện các hành vi giả mạo trong việc kiểm định xe cơ giới.

Bốn là, công tác kiểm tra, giám sát của cơ quan, đơn vị có thẩm quyền tuy có triển khai theo kế hoạch hoặc kiểm tra đột xuất nhưng chưa kịp thời phát hiện ra những hành vi tiêu cực, tham nhũng của một số cán bộ cho đến khi các cơ quan điều tra vào cuộc những hành vi tiêu cực, tham nhũng này mới bị phát hiện.

Năm là, công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong nội bộ Cục Đăng kiểm Việt Nam chưa được quán triệt, triển khai nghiêm túc.

Sáu là, giá kiểm định được xây dựng từ cách đây 10 năm chưa được điều chỉnh phù hợp với các yếu tố chi phí đầu vào đã tăng lên hiện nay dẫn đến hoạt động của các Trung tâm đăng kiểm gặp nhiều khó khăn, doanh thu không đạt được như kỳ vọng, cùng với mong muốn thu hồi vốn nhanh của các nhà đầu tư nên xảy ra việc cạnh tranh không lành mạnh dẫn đến làm sai các quy định pháp luật.

Liên quan đến trách nhiệm quản lý Nhà nước, Bộ trưởng Bộ GTVT cho biết, tại Quyết định số 2836/QĐ-BGTVT ngày 5/10/2017 của Bộ trưởng Bộ GTVT quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức Cục Đăng kiểm Việt Nam, Bộ GTVT đã phân cấp, giao Cục Đăng kiểm Việt Nam là cơ quan quản lý chuyên ngành của Bộ, thực hiện chức năng quản lý nhà nước, có trách nhiệm kiểm tra, giám sát thường xuyên, định kỳ và đột xuất hoạt động kiểm định của các đơn vị đăng kiểm trong toàn quốc. Sở GTVT các tỉnh, thành phố thực hiện công tác thanh tra, kiểm tra hoạt động kiểm định xe cơ giới trên địa bàn.

Do vậy, theo người đứng đầu ngành GTVT, để xảy ra những sai phạm nêu trên, trách nhiệm quản lý nhà nước trước tiên thuộc về Cục Đăng kiểm Việt Nam; Sở GTVT các tỉnh thành phố có trách nhiệm trong kiểm tra, giám sát hoạt động kiểm định trên địa bàn.

Tuy nhiên, Bộ GTVT cũng thẳng thắn nhận thấy trách nhiệm của Bộ khi chưa quyết liệt chỉ đạo điều chỉnh, bổ sung, hoàn thiện các quy định pháp luật liên quan đến hoạt động kiểm định phương tiện, chưa tách bạch rõ chức năng quản lý nhà nước và cung cấp dịch vụ công của Cục Đăng kiểm Việt Nam.

Bên cạnh đó, các cơ quan tham mưu của Bộ cũng chưa sát sao, kịp thời nhận diện những bất cập, phát sinh để tham mưu cho Bộ chỉ đạo sửa đổi cơ chế, chính sách cho phù hợp với tình hình thực tiễn; công tác thanh tra, kiểm tra chưa đáp ứng yêu cầu.

Liên quan đến, kết quả xử lý kỷ luật cán bộ, đảng viên vi phạm, Bộ GTVT cho biết, căn cứ các quy định của Đảng, pháp luật của nhà nước, Ban Cán sự đảng Bộ, Đảng ủy Bộ và Bộ GTVT đã khẩn trương thực hiện và chỉ đạo Đảng ủy Cục Đăng kiểm Việt Nam thực hiện các quy trình xem xét, xử lý kỷ luật cán bộ, đảng viên theo thẩm quyền; qua đó đã đình chỉ sinh hoạt đảng đối với 24 đảng viên; xử lý kỷ luật đảng bằng hình thức khai trừ Đảng đối với 49 đảng viên, 10 chi bộ đảng bị kỷ luật bằng hình thức Cảnh cáo.

Trong số này, có 1 đảng viên do Đảng ủy Khối các cơ quan Trung ương khai trừ, 1 đảng viên do Đảng ủy Bộ GTVT khai trừ, 47 đảng viên do Đảng ủy Cục Đăng kiểm Việt Nam khai trừ.

Bộ GTVT cũng đã xử lý kỷ luật bằng hình thức buộc thôi việc đối với Cục trưởng Cục Đăng kiểm Việt Nam bị khởi tố, bắt tạm giam.