Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã trình Chính phủ Dự thảo Nghị quyết về cải thiện môi trường kinh doanh và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia. Như vậy, sau 1 năm các nhiệm vụ, giải pháp cải thiện môi trường kinh doanh được gộp vào Nghị quyết 01 về điều hành kinh tế - xã hội, nghị quyết riêng về vấn đề này sẽ trở lại. Tại sao có sự thay đổi này, thưa Thứ trưởng?

Thứ nhất, năm 2024, Chính phủ sẽ ban hành nghị quyết hàng năm về cải thiện môi trường kinh doanh và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia. Dự thảo Nghị quyết đã có ý kiến của Thường trực Chính phủ, đang được hoàn thiện để kịp ban hành đầu năm, cùng với Nghị quyết 01 về điều hành kinh tế - xã hội như thông lệ.

Thứ hai, để nói về sự trở lại của nghị quyết này, phải nhắc đến bối cảnh đầu năm 2023, cụ thể là khoảng tháng 4, hoạt động sản xuất - kinh doanh của doanh nghiệp vô cùng khó khăn, bất ổn. Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã có hàng loạt cuộc làm việc với đại diện các hiệp hội doanh nghiệp, doanh nghiệp để tiếp nhận các vấn đề và lắng nghe kiến nghị.

Cùng với đó, với vai trò là cơ quan tổng hợp tình hình thực hiện Nghị quyết 01 của Chính phủ, chúng tôi ghi nhận sự chậm lại đáng kể, thậm chí là coi nhẹ trong thực hiện các nhiệm vụ về cải thiện môi trường kinh doanh. Tình hình này đã được Bộ Kế hoạch và Đầu tư báo cáo Chính phủ.

Trong kỳ họp Chính phủ tháng 5/2023, Thủ tướng Chính phủ đã quyết định cần khôi phục lại nghị quyết hàng năm về cải thiện môi trường kinh doanh, với các nhiệm vụ cụ thể, thường xuyên nhằm tạo áp lực cho các bộ, ngành, địa phương trong thực thi, giao Bộ Kế hoạch và Đầu tư chủ trì, phối hợp với các cơ quan, địa phương nghiên cứu, xây dựng.

Khi đó, chúng tôi đã đánh giá lại thực trạng doanh nghiệp, vướng mắc, khó khăn, giải pháp nào để có cách tiếp cận phù hợp cho nghị quyết này. Lúc đầu, cũng có ý kiến cho rằng, chỉ tập trung vào cải thiện môi trường kinh doanh, giải quyết các vướng mắc cụ thể của doanh nghiệp trong năm 2024. Cũng phải nhấn mạnh lại là, Nghị quyết 02/2022/NQ-CP đã ban hành với mục tiêu, giải pháp cho cả giai đoạn 2022 - 2025.

Tuy nhiên, quan điểm của Bộ Kế hoạch và Đầu tư là cần phải đặt cải thiện môi trường kinh doanh với mục tiêu là nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, tiếp tục dựa trên các đánh giá quốc tế để tạo áp lực cho thực thi, từ đó tạo ra những thay đổi ở nhiều lĩnh vực. Khi lấy ý kiến, các bộ, ngành đồng thuận, nên Nghị quyết năm 2024 sẽ bao gồm cả các giải pháp cải thiện môi trường kinh doanh và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia như các Nghị quyết 02 đã ban hành trước.

Các mục tiêu Nghị quyết đang đưa ra dựa vào một số chỉ số xếp hạng của các tổ chức có uy tín, nhưng một số nội dung đã dừng xếp hạng...

Kể từ năm 2014, các nghị quyết về cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia được xây dựng với các mục tiêu, giải pháp cụ thể, dựa trên 9 bộ chỉ số xếp hạng của các tổ chức quốc tế có uy tín. Đó là Bảng xếp hạng Môi trường kinh doanh của Ngân hàng Thế giới (WB), Năng lực cạnh tranh toàn cầu 4.0 của Diễn đàn Kinh tế thế giới (WEF), Phát triển bền vững của Liên hợp quốc (UN), Năng lực Đổi mới sáng tạo của Tổ chức Sở hữu trí tuệ thế giới (WIPO), Chính phủ điện tử của UN, Quyền tài sản của Liên minh Quyền tài sản, Hiệu quả logistics của WB, Năng lực cạnh tranh du lịch của WEF, An toàn an ninh mạng của Liên minh Viễn thông quốc tế (ITU).

Phương pháp này cho chúng ta nhận diện được mức độ cải cách theo thời gian và tương quan với các nền kinh tế khác, cũng là cơ sở để các nhà đầu tư tham khảo để lựa chọn thị trường, quyết định đầu tư. Đặc biệt, chọn tiếp cận theo chuẩn mực quốc tế để tạo áp lực cho các cơ quan, tổ chức trong nước chuyển động cải cách, thúc đẩy quá trình xây dựng chính sách tốt hơn.

Tuy nhiên, từ năm 2020, WB và WEF tạm dừng công bố 2 chỉ số là Môi trường kinh doanh (Doing Business) và Năng lực cạnh tranh toàn cầu 4.0 (GCI 4.0) để phát triển dự án mới nhằm nâng cấp các bộ chỉ số, đảm bảo và phù hợp với bối cảnh mới, nhưng vẫn còn 7 chỉ số khác.

Chúng tôi xác định giữ cách tiếp cận đã làm, theo chuẩn mực quốc tế, có chọn lọc trọng tâm để thay đổi dựa trên nhận diện vấn đề, bất cập, tồn tại của từng năm. Đấy cũng là đặc trưng của nghị quyết này, một mặt, đưa ra các vấn đề ngắn hạn, nhưng cùng với đó là giải quyết các vấn đề trung, dài hạn.

Cũng phải làm rõ, các mục tiêu của Nghị quyết năm 2024 được đặt trong mục tiêu dài hạn đã được đưa ra trong Nghị quyết 02/2022/NQ-CP, nhưng gắn với thực tế thực hiện trong vài năm qua, để có những điều chỉnh phù hợp. Vì việc thực hiện các nhiệm vụ, giải pháp này là để doanh nghiệp thành lập nhiều hơn, hoạt động thuận lợi hơn, hiệu quả hơn và số doanh nghiệp dừng, tạm dừng hoạt động, đóng cửa giảm đi, tăng số lượng doanh nghiệp có hoạt động đổi mới sáng tạo, chuyển đổi xanh, chuyển đổi số. Đặc biệt, các giải pháp nhằm củng cố niềm tin, tạo điểm tựa phục hồi và nâng cao sức chống chịu của doanh nghiệp.

Trong Dự thảo, chúng tôi đang đề xuất số doanh nghiệp gia nhập thị trường năm 2024 tăng ít nhất 10% so với năm 2023, số doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường năm 2024 tăng dưới 10% so với năm 2023.

Vậy thưa Thứ trưởng, năm nay, các nhiệm vụ, giải pháp cải thiện môi trường kinh doanh sẽ tập trung vào những vấn đề gì?

Năm nay, theo Dự thảo được Bộ Kế hoạch và Đầu tư trình Chính phủ, có 6 nhóm giải pháp chính, trong đó có một số giải pháp mới, nhưng có một số công việc đã được nhắc đến, mà chưa được giải quyết hoặc cần thời gian để hoàn tất, cần được tiếp tục thực hiện.

Một là, tháo gỡ bất cập pháp lý trong thực hiện dự án đầu tư;

Hai là, nâng cao chất lượng cải cách danh mục ngành nghề đầu tư, kinh doanh có điều kiện và điều kiện kinh doanh;

Ba là, đẩy mạnh cải cách quản lý, kiểm tra chuyên ngành đối với hàng hóa và triển khai hiệu quả Cổng thông tin một cửa quốc gia;

Bốn là, gia tăng khả năng tiếp cận và hấp thụ vốn cho doanh nghiệp;

Năm là, hoàn thiện chính sách nhằm thúc đẩy doanh nghiệp đầu tư, sản xuất, kinh doanh gắn với đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, chuyển đổi xanh, hướng tới phát triển bền vững;

Sáu là, nâng cao chất lượng các dịch vụ phát triển kinh doanh.

Đi cùng với đó là các nhiệm vụ, thời hạn cụ thể giao các bộ, ngành, địa phương. Nhưng điểm đặc biệt là nghị quyết lần này sẽ đặt nặng vai trò, trách nhiệm của các tổ công tác của Thủ tướng Chính phủ, gồm cả Tổ công tác đặc biệt của Thủ tướng Chính phủ về rà soát, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc và thúc đẩy thực hiện dự án đầu tư tại các bộ, ngành và địa phương, Tổ công tác của Thủ tướng Chính phủ về kiểm tra, đôn đốc, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công, Tổ công tác cải cách thủ tục hành chính của Chính phủ.

Các tổ công tác sẽ là nơi nhận diện được vướng mắc trong quá trình thực hiện, có thể ban hành ngay các văn bản hướng dẫn để tháo gỡ khó khăn hoặc đề xuất hướng xử lý những vướng mắc thuộc chức năng của các cấp có thẩm quyền, cũng như theo dõi, đôn đốc, giám sát quá trình giải quyết các vướng mắc, khó khăn... Các vướng mắc sẽ được giải quyết hiệu quả, thực tế.

Vai trò của Bộ Kế hoạch và Đầu tư trong thực hiện các giải pháp cải cách môi trường kinh doanh trong Nghị quyết thế nào, thưa Thứ trưởng?

Việc xây dựng Nghị quyết một mặt để thực hiện nhiệm vụ Chính phủ giao, nhưng cũng là vì yêu cầu, đòi hỏi của doanh nghiệp. Trong quá trình xây dựng, hoàn thiện Dự thảo Nghị quyết, chúng tôi đã có nhiều cuộc làm việc với các hiệp hội doanh nghiệp, cố gắng chuyển tải các kiến nghị của doanh nghiệp vào nội dung Dự thảo, gồm cả các vấn đề chung và các vướng mắc cụ thể.

Vì vậy, sự trở lại của Nghị quyết được các doanh nghiệp, cộng đồng đặt nhiều kỳ vọng, sẽ là một bên giám sát thực thi vô cùng quan trọng, cùng với các cơ quan nghiên cứu độc lập, cơ quan công luận...

Bộ Kế hoạch và Đầu tư tiếp tục được giao là cơ quan theo dõi, đánh giá về tình hình và kết quả thực hiện các nhiệm vụ, giải pháp đã được phân giao; báo cáo Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ các khó khăn, vướng mắc để được giải quyết... Chúng tôi sẽ tiếp tục kết nối với các cơ quan, địa phương, các hiệp hội doanh nghiệp, doanh nghiệp, chuyên gia...  thúc đẩy thực thi các giải pháp cũng như nhận diện khó khăn, thách thức mới xuất hiện...

Có thể khẳng định, Bộ Kế hoạch và Đầu tư sẽ tiếp tục là nơi giữ nhiệt cải cách, lan tỏa những cách làm tốt, nhận diện vấn đề để thúc đẩy cải thiện môi trường kinh doanh...