Đó là chưa kể, việc tỉnh Quảng Ngãi tổ chức bán nhà cho người đang thuê, nếu không được tổ chức đấu giá công khai và chặt chẽ, thì rất dễ phạm luật.

Nhiều nhà, đất công sản do gia đình, cá nhân sử dụng

Nhiều cơ sở nhà, đất công sản ở Quảng Ngãi không hiểu vì lý do gì lại bị nhiều hộ gia đình, cá nhân vô tư sử dụng. Có thể kể ra như Nhà tập thể Trung tâm Trắc địa và Quan trắc môi trường (Tổ 8, phường Tân Phú, TP. Quảng Ngãi) hiện có một số hộ dân sinh sống; tại cơ sở nhà, đất số 32 - Nguyễn Thụy (số mới là 52, phường Tân Phú, TP. Quảng Ngãi) cũng có hộ dân đang ở. Hàng loạt cơ sở nhà, đất công sản khác như số 692 - Nguyễn Văn Linh, phường Trương Quang Trọng, TP. Quảng Ngãi; số 286 - Nguyễn Văn Linh, phường Trương Quang Trọng, TP. Quảng Ngãi… cũng có người ở, nhưng không rõ lý do lưu trú.

Không chỉ ở, một số cơ sở nhà, đất công sản còn được một số hộ dân dùng để kinh doanh, buôn bán, như cơ sở nhà, đất số 626 - Nguyễn Văn Linh, TP. Quảng Ngãi.

Chưa kể, một số khu nhà, đất công như số 431 - Quang Trung (Quảng Ngãi) còn bị chồng lấn về đất và tường, dầm cột chung với các hộ dân lân cận, dẫn đến việc UBND TP. Quảng Ngãi phải xác định lại nguồn gốc đất, quá trình sử dụng đất, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho 4 hộ dân kề khu nhà, đất này.

Cá biệt, mới đây, UBND tỉnh Quảng Ngãi đã đề nghị Văn phòng Tỉnh ủy chủ trì, phối hợp với Sở Tài chính và các cơ quan, đơn vị liên quan giải quyết dứt điểm việc cho Nhà xuất bản Chính trị quốc gia mượn trụ sở làm việc liên quan đến cơ sở nhà, đất số 534 - Quang Trung (TP. Quảng Ngãi).

Còn tại 7 huyện khác (Tây Trà, Trà Bồng, Sơn Tây, Sơn Hà, Minh Long, Nghĩa Hành, Lý Sơn), nhiều cơ sở nhà, đất chưa có hồ sơ quản lý tài sản, như chưa có quyết định giao đất, chưa được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất...

Nguồn tin của phóng viên Báo Đầu tư cho biết, UBND tỉnh Quảng Ngãi đã kết luận việc quản lý, sử dụng 25 cơ sở nhà, đất công ở 7 huyện này chưa đúng mục đích, bỏ trống gây lãng phí. Thế nhưng, chính quyền các huyện này chưa kê khai, đề xuất phương án xử lý theo quy định.

Đáng chú ý, năm 2012, Thường trực Hội đồng Nhân dân tỉnh Quảng Ngãi đã giám sát việc quản lý và sử dụng nhà ở thuộc sở hữu nhà nước trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi. Sau đó, UBND tỉnh Quảng Ngãi đã triển khai thực hiện các kiến nghị sau giám sát, trong đó, đã triển khai thực hiện bán nhà ở thuộc sở hữu nhà nước, nhưng kết quả thực hiện đến nay còn chậm.

Theo Thường trực Hội đồng Nhân dân tỉnh Quảng Ngãi, điều này đang ảnh hưởng đến việc phát triển đô thị, tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn cho người sử dụng, chưa góp phần tạo nguồn thu để tái đầu tư nhà ở xã hội, nhà ở công vụ.

Mới đây, Thường trực Hội đồng Nhân dân tỉnh Quảng Ngãi tiếp tục đề nghị UBND tỉnh Quảng Ngãi báo cáo kết quả việc bán nhà ở thuộc sở hữu nhà nước theo quy định của pháp luật hiện hành, đồng thời nêu rõ nguyên nhân chưa thực hiện bán nhà ở thuộc sở hữu nhà nước đối với những trường hợp thuộc diện được bán, cũng như giải pháp thực hiện trong thời gian tới.

Bán nhà cho hộ đang thuê - coi chừng phạm luật

Theo Sở Xây dựng Quảng Ngãi, việc bán nhà ở thuộc sở hữu nhà nước cho người đang thuê được thực hiện thường xuyên từ trước đến nay theo các quy định tại Nghị định số 61-CP ngày 5/7/1994 của Chính phủ về mua bán và kinh doanh nhà, Nghị định số 34/2013/NĐ-CP ngày 22/4/2013 của Chính phủ về quản lý, sử dụng nhà ở thuộc sở hữu nhà nước và Nghị định số 99/2015/NĐ-CP ngày 20/10/2015 của Chính phủ quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Nhà ở.

Năm 2012, Thường trực Hội đồng Nhân dân tỉnh Quảng Ngãi đã giám sát việc quản lý và sử dụng nhà ở thuộc sở hữu nhà nước trên địa bàn tỉnh và UBND tỉnh đã tiếp tục chỉ đạo tổ chức thực hiện bán nhà ở thuộc sở hữu nhà nước cho người đang thuê (đối với nhà ở đủ điều kiện bán).

Đang trong quá trình tổ chức thực hiện, thì ngày 22/4/2013, Chính phủ ban hành Nghị định số 34/2013/NĐ-CP về quản lý, sử dụng nhà ở thuộc sở hữu nhà nước, thay thế Nghị định số 61-CP ngày 5/7/1994. Do đó, Hội đồng Bán nhà ở thuộc sở hữu nhà nước phải tạm dừng để rà soát, xây dựng phương án bán nhà theo quy định của Nghị định số 34/2013/NĐ-CP của Chính phủ. Tuy nhiên, Nghị định số 34/2013/NĐ-CP chưa quy định rõ ràng, chưa có thông tư hướng dẫn, nên trong giai đoạn 2013-2015, các địa phương trên cả nước nói chung, tỉnh Quảng Ngãi nói riêng, không thể tổ chức bán nhà ở thuộc sở hữu nhà nước cho người đang thuê.

Bên cạnh đó, Công ty cổ phần Môi trường đô thị Quảng Ngãi thực hiện cổ phần hóa, nên Công ty tập trung vào rà soát hồ sơ, quỹ nhà để bàn giao cho đơn vị khác quản lý.

Đến ngày 13/1/2015, quỹ nhà ở thuộc sở hữu nhà nước đã chuyển giao cho Công ty TNHH một thành viên Đầu tư xây dựng và kinh doanh dịch vụ Quảng Ngãi (gọi tắt là Công ty QISC) quản lý, vận hành tại Quyết định số 11/QĐ-UBND của UBND tỉnh.

Ngày 20/10/2015, Chính phủ ban hành Nghị định số 99/2015/NĐ-CP quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Nhà ở, thay thế Nghị định số 34/2013/NĐ-CP của Chính phủ. Thực hiện Nghị định số 99/2015/NĐ-CP ngày 20/10/2015 của Chính phủ, từ năm 2016 đến 2019, Công ty QISC đã tổ chức rà soát, xây dựng phương án, giá bán nhà ở thuộc sở hữu nhà nước cho người đang thuê trình Hội đồng Bán nhà ở thuộc sở hữu nhà nước của tỉnh để tham mưu UBND tỉnh bán được 44 ngôi nhà ở cho người đang thuê theo quy định.

Năm 2020, Công ty QISC đã tiếp tục xác lập thủ tục bán nhà ở thuộc sở hữu nhà nước cho người đang thuê (đối với ngôi nhà đủ điều kiện bán), nhưng chưa thể trình Hội đồng Bán nhà ở của tỉnh để tham mưu UBND tỉnh bán nhà ở cho người đang thuê, bởi giá đất và hệ số điều chỉnh giá đất năm 2020 trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi đến tháng 8/2020 mới được ban hành (giá đất năm 2020 được UBND tỉnh ban hành tại Quyết định số 11/QĐ-UBND ngày 8/6/2020 và hệ số điều chỉnh giá đất năm 2020 ban hành tại Quyết định số 474/QĐ-UBND ngày 6/8/2020), nên đơn vị quản lý vận hành chưa có cơ sở áp giá bán.

Đồng thời, để chuẩn bị cho việc cổ phần hóa của Công ty QISC, đến ngày 19/11/2020, quỹ nhà ở thuộc sở hữu nhà nước được chuyển giao cho Trung tâm Phát triển quỹ đất tỉnh quản lý, vận hành theo Quyết định số 793/QĐ-UBND của UBND tỉnh, với tổng cộng 104 căn (gồm 49 ngôi nhà riêng lẻ và 4 khu tập thể).

Như vậy, quỹ nhà ở thuộc sở hữu nhà nước trên địa bàn tỉnh do Trung tâm Phát triển quỹ đất tỉnh quản lý, vận hành từ tháng 11/2020 đến nay.

Tuy nhiên, Sở Xây dựng cho biết, khi thực hiện công tác chuyển giao quỹ nhà, việc xác lập hồ sơ bán nhà gặp nhiều vướng mắc, như nhà thuộc sở hữu nhà nước được quản lý trên 30 năm; công tác quản lý trước đây không tập trung ở một đầu mối, mà phân tán theo ngành, địa phương và chuyển giao qua nhiều đơn vị để quản lý, cho thuê và bán nhà ở, dẫn đến khó xác minh được nguồn gốc nhà, đất, hồ sơ quản lý và thời gian bố trí sử dụng; diện tích hiện trạng nhà, đất sai lệch so với hợp đồng thuê nhà...

Vì vậy, Trung tâm Phát triển quỹ đất tỉnh phải mất rất nhiều thời gian để rà soát hồ sơ, kiểm tra hiện trạng nhà, đất, xác lập hồ sơ quản lý để tiếp nhận, quản lý, cho thuê và bán nhà ở.

Theo kết quả rà soát của Sở Xây dựng, đến thời điểm hiện nay, tổng quỹ nhà ở thuộc sở hữu nhà nước do Trung tâm Phát triển quỹ đất tỉnh quản lý, vận hành là 104 căn (49 căn nhà riêng lẻ và 4 khu tập thể với 55 căn).

Để giải quyết vướng mắc liên quan đến công quản lý, vận hành và bán nhà ở thuộc sở hữu nhà nước, UBND tỉnh Quảng Ngãi đã thành lập Tổ công tác liên ngành giải quyết vướng mắc nhà thuộc sở hữu nhà nước trên địa bàn tỉnh theo quy định tại Quyết định số 113/QĐ-UBND ngày 26/01/2022 (viết tắt là Tổ công tác liên ngành) và ban hành Kế hoạch số 43/KH-UBND ngày 16/03/2022 của UBND tỉnh về thực hiện nhiệm vụ của Tổ công tác liên ngành.

Đến nay, Tổ công tác liên ngành đã tổng hợp báo cáo, tham mưu UBND tỉnh xử lý đối với 20 ngôi nhà thuộc diện nhà do các doanh nghiệp, công ty nhà nước trước đây được bố trí, cho thuê làm trụ sở làm việc. Tổ công tác liên ngành đang rà soát, xác lập hồ sơ của 21 ngôi nhà và 26 căn (tại 2 khu tập thể) thuộc diện nhà do các hộ dân thuê ở để tổng hợp, tham mưu xác định nhà thuộc diện được bán theo quy định và dự kiến báo cáo UBND tỉnh trong tháng 9/2022.

Sau khi xác định các ngôi nhà thuộc diện được bán đảm bảo đủ điều kiện theo quy định, Sở Xây dựng sẽ đôn đốc Trung tâm Phát triển quỹ đất tỉnh khẩn trương lập thủ tục bán nhà cho các hộ đang thuê theo quy định pháp luật hiện hành. Tuy vậy, vấn đề đặt ra là, việc bán nhà cho các hộ đang thuê, mà không tổ chức đấu giá chặt chẽ, thì rất dễ phạm luật.