Phát biểu tại phiên thảo luận về kinh tế - xã hội kỳ họp thứ 10 - Quốc hội khóa XIV, Đại biểu Nguyễn Thị Thủy (đoàn Bắc Kạn) dành nhiều thời gian đề cập đến vấn đề cho vay qua app.

“Có thể thấy sau khi bị truy quét khá quyết liệt thì kiểu tín dụng đen truyền thống với chiêu thức đòi nợ là tạt sơn, tạt chất bẩn vào nhà người vay đã giảm”, bà Thủy nói.

Tuy nhiên, gần đây lại nổi lên tình trạng cho vay qua mạng hay còn gọi là cho vay qua các app điện thoại, trong đó “nhiều app cho vay với mức lãi suất cắt cổ và thủ đoạn đòi nợ còn tàn khốc hơn rất nhiều”.

Theo vị nữ đại biểu tỉnh Bắc Kạn, loại hình cho vay này đơn giản, nhanh chóng, không cần gặp mặt và không cần thế chấp tài sản. Người vay chỉ cần gửi ảnh chụp khuôn mặt, chụp chứng minh thư nhân dân, cung cấp số tài khoản ngân hàng và đặc biệt là phải chấp thuận điều kiện là cho các app này được truy cập vào danh bạ điện thoại.

Nếu chấp thuận các điều kiện này thì chỉ sau 10 phút tiền sẽ được chuyển vào tài khoản của người vay. Nhưng cũng kể từ đây thì những người đứng ẩn sau các ứng dụng này sẽ có được toàn bộ số điện thoại, Zalo, Facebook của người thân, của đồng nghiệp và của bạn bè người vay để sử dụng cho các mục đích sau này.

Đặc điểm của loại hình cho vay này là số tiền cho vay nhỏ và thời gian cho vay ngắn, khoảng một tuần. Tuy nhiên trên thực tế, người vay chỉ nhận được 2/3 số tiền trên hợp đồng vay, 1/3 còn lại người vay giữ để trừ vào tiền lãi và tiền phí các loại dịch vụ. Hết một tuần, nếu người vay không trả được nợ thì nhân viên của các app sẽ tiếp tục giới thiệu các app mới để người vay tiếp tục vay của app sau để trả cho app trước.

“Trên thực tế đã có hàng chục nghìn người dính bẫy tín dụng đen kiểu này với số nợ lên đến hàng trăm triệu đồng, mặc dù ban đầu chỉ vay vài triệu để tiêu dùng. Có thể thấy loại hình tín dụng đen kiểu mới đã biến những con nợ nhỏ thành những con nợ lớn, chất chồng những khoản nợ không thể trả”, bà Thủy nhấn mạnh.

Đại biểu Nguyễn Thị Thủy cho rằng, cách đòi nợ của các app còn tàn khốc hơn cả tín dụng đen ngoài đời, đòi nợ bằng cách khủng bố tinh thần của người vay.

Ban đầu, các app cho nhân viên sử dụng những lời lẽ thô tục, độc ác liên tục gọi điện cho người vay và gia đình của họ, không những thế còn gọi điện cho tất cả những người có trong danh bạ điện thoại để bêu riếu người vay nhằm gây sức ép trả nợ. Có những nạn nhân chỉ vì trót vay tiền qua app mà bị khủng bố điện thoại suốt ngày đêm, có những người đã bị khủng bố bởi hơn 200 số điện thoại khác nhau.

Khi biện pháp khủng bố điện thoại không có hiệu quả thì các đối tượng sẽ sử dụng triệt để mạng xã hội, chúng cắt ghép hình ảnh của toàn thể gia đình người vay đưa lên mạng, ghép với hình ảnh gái mại dâm hoặc với các đối tượng phạm tội khác để làm nhục họ, thậm chí có những cháu nhỏ là con của người vay chúng cũng không tha khiến cho các cháu xấu hổ, không dám tới trường. Có những trường hợp cha đi vay tiền nhưng mà con bị lập bàn thờ đưa lên mạng xã hội, "hết sức độc ác". 

Bà Thủy dẫn lại câu chuyện có những người vì không chịu nổi những áp lực này đã tự tìm đến chết để giải thoát như các trường hợp ở Kiên Giang, Tiền Giang và Tây Ninh thời gian qua.

Bà Thủy phân tích, các đối tượng đã lách luật bằng cách đối với lãi suất luôn để ở dưới mức trần pháp luật quy định, còn lại là dồn vào tiền phí và tiền phạt vi phạm, trong khi theo quy định của pháp luật hiện hành thì pháp luật chỉ khống chế mức trần đối với lãi suất.

Mặc dù vừa qua công an các địa phương đã truy quét nhiều nhóm cho vay qua app, nhưng lực lượng này cũng phản ánh là gặp rất nhiều khó khăn trong vấn đề áp dụng pháp luật để xử lý, bởi vì từ tình trạng lách các quy định của pháp luật nêu trên.

Với các lập luận, phân tích trên, bà Thủy nhận định, thị trường còn đang thiếu các khoản tín dụng nhỏ, với thủ tục xét duyệt vay nhanh chóng, thuận lợi từ phía các tổ chức tín dụng.

Do đó, bà Thủy kiến nghị Bộ Công an thông tin đầy đủ các phương thức, thủ đoạn của tội phạm này để người dân chủ động phòng tránh; các cơ quan tố tụng trung ương khẩn trương tổng kết những vướng mắc trong việc áp dụng các quy định pháp luật để xử lý đối với hành vi này, đồng thời kiến nghị Quốc hội sửa các quy định pháp luật có liên quan.

Cuối cùng, bà Thủy đề nghị Ngân hàng nhà nước nghiên cứu để có các khoản vay nhỏ, với thủ tục xét duyệt vay nhanh chóng, thuận lợi để giúp cho những người dân có nhu cầu tiếp cận được với các khoản tín dụng này.

Tranh luận với bà Thủy về nội dung này, Đại biểu Nguyễn Sĩ Cương (Ninh Thuận) cho rằng, vẫn còn đó những vấn đề nếu như không có giải pháp thì tôi nghĩ rằng tín dụng đen vẫn hiện hữu như một tất yếu khách quan.

Theo ông Cương, các ngân hàng cũng tạo điều kiện rất dễ nhưng vấn đề “cho vay để làm gì”. “Bởi vì, đối với tín dụng đen thì kể cả vay để đi đánh bạc người ta cũng sẵn sàng cho vay, mà ngân hàng thì không thể giải quyết được việc đó”, ông Cương nói.

Ngoài ra, để giải quyết được một hồ sơ, ngân hàng có quy định các thủ tục, tuy nhiên, đối với xã hội đen thì không cần bất cứ một thủ tục gì, mà trong vòng mấy phút đồng hồ có thể có tiền ngay. “Tôi nghĩ đây là những vấn đề cần phải đưa ra những biện pháp để giải quyết”, ông Cương nêu rõ.