Cần giải pháp đảm bảo thực hiện quy định quốc tế và cả lợi ích dân tộc

Theo TS. Nguyễn Anh Tuấn, Tổng biên tập Tạp chí Nhà đầu tư, ngày 8/10/2021, Diễn đàn hợp tác toàn cầu về Chương trình chống xói mòn cơ sở thuế và dịch chuyển lợi nhuận (BEPS) mà Việt Nam là một thành viên, đã ban hành tuyên bố về Khung giải pháp hai trụ cột để giải quyết các thách thức phát sinh từ nền kinh tế số với sự đồng thuận của 136 nước thành viên.

Trong đó, Trụ cột 2 quy định về thuế suất thuế tối thiểu toàn cầu dự kiến được áp dụng từ năm 2023.

Việc thực thi quy tắc Trụ cột 2 sẽ tác động trực tiếp tới chính sách thu hút đầu tư nước ngoài và môi trường đầu tư của Việt Nam, nhất là đối với các dự án trọng điểm áp dụng công nghệ mới, công nghệ cao, thuộc lĩnh vực ưu tiên thu hút đầu tư.

“Việc tham gia Quy tắc Thuế tối thiểu toàn cầu sẽ tạo điều kiện để gia tăng nguồn thu thuế từ các doanh nghiệp FDI, song đồng thời đặt Việt Nam trước những thách thức mới về thu hút các dự án FDI trọng điểm sử dụng công nghệ mới, công nghệ cao thuộc lĩnh vực ưu tiên theo Nghị quyết 50 của Bộ Chính trị khi công cụ ưu đãi thuế không còn được áp dụng”, TS. Nguyễn Anh Tuấn cho hay.

GS-TSKH. Nguyễn Mại, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp Đầu tư nước ngoài (VAFIE) cho biết, thuế tối thiểu toàn cầu là vấn đề thời sự được các quốc gia và các tập đoàn kinh tế lớn trên thế giới quan tâm.

Theo GS-TSKH. Nguyễn Mại, thuế tối thiểu toàn cầu để chống lại cuộc cạnh tranh thu hút đầu tư thông qua giảm thuế suất thuế thu nhập doanh nghiệp; các quốc gia được khuyến khích hành động để hưởng lợi từ việc hạn chế cạnh tranh thuế và tránh việc các khoản thu thuế bị thu ở nơi khác, do đó Việt Nam cần chủ động tham gia và cần có giải pháp thích ứng để vừa bảo đảm thực hiện quy định của quốc tế, vừa bảo đảm lợi ích dân tộc.

Ông Đặng Ngọc Minh, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Thuế cho biết, G20 và EU đang chuẩn bị hướng dẫn thực hiện Thuế tối thiểu toàn cầu từ 2023. Tại Hàn Quốc, doanh nghiệp rà soát ảnh hưởng, chính phủ nghiên cứu đưa các nội dung và luật thuế. Còn với Nhật Bản, quốc gia này đã có thông tin sẽ xây dựng luật vào năm 2023.

Singapore và Hong Kong (Trung Quốc) đã nhanh chóng nâng thuế suất lên 15% (trước đó có thể xuống tới 0%). Nhiều nước khác cũng đang nghiên cứu, sửa đổi ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp với đầu tư nước ngoài, tìm các giải pháp duy trì ưu đãi đối với các doanh nghiệp đang hoạt động...

Theo TS. Cấn Văn Lực, Chuyên gia kinh tế trưởng Ngân hàng BIDV, các quốc gia phát triển có thể là bên hưởng lợi nhiều hơn từ thuế tối thiểu toàn cầu. Ngoài ra, việc áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu có thể khiến dòng vốn đầu tư trực tiếp toàn cầu có những xáo trộn trong ngắn hạn. Đặc biệt, với Việt Nam, sức cạnh tranh trong thu hút đầu tư có thể bị ảnh hưởng trong ngắn hạn khi chính sách ưu đãi thuế thay đổi.

Sẽ có Tổ công tác đặc biệt của Chính phủ

Nêu một số kiến nghị, TS. Cấn Văn Lực cho rằng, cần đánh giá tác động cụ thể của thuế tối thiểu toàn cầu, rà soát các chính sách pháp luật về thuế để đưa ra các phương án phù hợp, trong đó có thay đổi chính sách thuế một cách ổn định, thay đổi chính sách thu hút đầu tư theo hướng tập trung vào nâng cao năng lực cạnh tranh từ các yếu tố như môi trường kinh doanh, nguồn lao động, cơ sở hạ tầng... vốn là các yếu tố cơ bản khi đưa ra các quyết định đầu tư kinh doanh; thay vì hướng tới ưu đãi về thuế. 

Các bộ ngành, địa phương cũng cần nâng cao năng lực về chống trốn thuế, quản lý thuế.

Theo GS-TSKH. Nguyễn Mại, cần đối chiếu quy định quốc tế về thuế tối thiểu toàn cầu với chính sách thuế và ưu đãi đầu tư tại Luật Đầu tư, Luật Doanh nghiệp, Luật Thuế và các quy định có liên quan để sửa đổi, bổ sung phù hợp với quy định quốc tế.

Tiếp đến, Việt Nam cần đàm phán lại hợp đồng với doanh nghiệp FDI chịu tác động, bởi cơ chế thuế tối thiểu toàn cầu theo nguyên tắc “cùng có lợi”, để loại trừ khả năng chuyển thuế sang nước cư trú của nhà đầu tư nước ngoài.

Cuối cùng là, đàm phán với một số nước có doanh nghiệp FDI chịu tác động cơ chế thuế tối thiểu toàn cầu một số nội dung hạn chế của Hiệp định đầu tư, Hiệp định tránh đánh thuế trùng để phù hợp với luật pháp đã được điều chỉnh.

Để thực hiện các khuyến nghị trên, GS-TSKH. Nguyễn Mại kiến nghị Chính phủ thành lập "Tổ công tác đặc nhiệm về thuế tối thiểu toàn cầu".

Tổ này có nhiệm vụ nghiên cứu toàn diện quy định của các tổ chức quốc tế, các quốc gia có doanh nghiệp FDI tại Việt Nam chịu tác động của cơ chế này, kinh nghiệm của một số nước đang phát triển, lời khuyên của các chuyên gia quốc tế, thu thập thông tin về sản xuất, kinh doanh của các tập đoàn đa quốc gia đang hoạt động tại Việt Nam để tính toán lợi ích và thiệt hại khi áp dụng cơ chế này, làm căn cứ để đưa ra quyết định phù hợp, đề ra giải pháp đồng bộ khi nước ta tham gia thuế tối thiểu toàn cầu.

Thành phần Tổ công tác đặc nhiệm nên gồm lãnh đạo và chuyên viên Bộ Tài chính, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Văn phòng Chính phủ và một số cơ quan trung ương, các chuyên gia có kinh nghiệm về luật pháp và thuế quốc tế, đầu tư nước ngoài, công ty tư vấn thuế có uy tín.

Phản hồi ý kiến này, Ông Nguyễn Quốc Hùng, Phó vụ trưởng Vụ Quan hệ Quốc tế, Văn phòng Chính phủ cho biết, Thủ tướng Chính phủ đã đồng ý việc thành lập Tổ công tác đặc biệt liên ngành, bao gồm đại diện các bộ ngành liên quan cùng đối tượng được điều chỉnh, các chuyên gia, các nhà khoa học liên quan đến vấn đề thuế tối thiểu toàn cầu.

“Quan trọng nhất là thông điệp với các nhà đầu tư, khi Việt Nam đã và đang quan tâm vấn đề đảm bảo lợi ích nhà đầu tư. Tôi nghĩ Chính phủ sẽ sớm có chương trình hành động cụ thể, làm việc với nhà đầu tư, các đối tượng được điều chỉnh, cách đặt vấn đề này như thế nào sẽ sớm được rút ra trong thời gian tới”, ông Hùng cho biết thêm.