Sáng nay (29/4), tại phía Nam hầm Thung Thi (lý trình Km307+740) thuộc xã Hà Lĩnh, huyện Hà Trung, tỉnh Thanh Hóa, Phó thủ tướng Trần Hồng Hà cắt băng khánh thành Dự án thành phần Mai Sơn - Quốc lộ 45 thuộc Dự án đầu tư xây dựng công trình đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2017 - 2020.

Đây là 2 dự án thành phần được Bộ GTVT khánh thành theo hình thức trực tuyến tại 2 điểm cầu, điểm cầu chính tại nút giao Phan Thiết, xã Hàm Kiệm, huyện Hàm Thuận Nam, tỉnh Bình Thuận (thuộc đoạn Phan Thiết - Dầu Giây) và 1 điểm cầu tại phía Nam hầm Thung Thi, xã Hà Lĩnh, huyện Hà Trung, tỉnh Thanh Hoá (thuộc đoạn Mai Sơn - Quốc lộ 45).

Nỗ lực vượt khó

Trong bài phát biểu tại đầu cầu chính, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính ghi nhận 2 dự án khánh thành ngày hôm nay có tổng chiều dài hơn 160 km được khởi công vào tháng 9 năm 2020 và triển khai thi công trong giai đoạn khó khăn “cả nước chung tay phòng chống và vượt qua đại dịch Covid-19” cũng như gặp nhiều vướng mắc trong công tác giải phóng mặt bằng; biến động giá nguyên, nhiên vật liệu do ảnh hưởng xung đột địa chính trị trên thế giới; thiếu hụt về nguồn vật liệu đắp, thời tiết diễn biến bất thường… ảnh hưởng không nhỏ đến tiến độ triển khai thi công.

“Thay mặt Chính phủ, tôi đánh giá rất cao và nhiệt liệt biểu dương cán bộ, công chức, người lao động ngành GTVT, đặc biệt là các Ban quản lý dự án, các nhà thầu đã có quyết tâm cao, nỗ lực rất lớn, tích cực đổi mới tư duy, cách nghĩ cách làm, khắc phục các khó khăn về dịch bệnh, thời tiết bất lợi… thi công không kể ngày đêm”, Thủ tướng ghi nhận.

Theo Thủ tướng, hành lang vận tải Bắc - Nam rất quan trọng, là xương sống của đất nước. Đến nay, đã hoàn thành và đưa vào khai thác 800km/2.063km, tương đương trên 40%.

Ông kỳ vọng sẽ sớm hoàn thành cao tốc dọc cả nước, nối từ Lạng Sơn, Cao Bằng đến đất mũi Cà Mau. Đồng thời, cũng xây dựng và hoàn thành các tuyến trục ngang, dọc ở các địa phương như khu vực Tây Bắc, Tây Nguyên và Đồng bằng sông Cửu Long.

"Đây là mà mục tiêu có yêu cầu cao, chúng ta phải cố gắng mới hoàn thành được", ông nhận định.

Dự án thành phần Mai Sơn - Quốc lộ 45 có chiều dài tuyến khoảng 63,37 km đi qua các tỉnh Ninh Bình (chiều dài khoảng 14,35 km; tỉnh Thanh Hóa (chiều dài khoảng 49,02 km). Trong đó, chiều dài thi công đường là 57,32 km; chiều dài thi công cầu là 5,12 km; chiều dài thi công hầm là 0,93 km.

Dự án có điểm đầu (Km274+111,86) tại nút giao Mai Sơn kết nối với Đường tỉnh 477 (trùng với điểm cuối Dự án thành phần đầu tư xây dựng đoạn Cao Bồ - Mai Sơn), thuộc địa phận huyện Yên Mô, tỉnh Ninh Bình; điểm cuối (Km337+478,11 trùng với điểm đầu Dự án thành phần đoạn Quốc lộ45 - Nghi Sơn), thuộc địa phận huyện Nông Cống, tỉnh Thanh Hóa.

Tuyến được thiết kế đạt tiêu chuẩn đường cao tốc vận tốc thiết kế 120km/h (Tiêu chuẩn đường ô tô cao tốc TCVN5729-2012), giai đoạn phân kỳ thiết kế vận tốc 80km/h. Quy mô mặt cắt ngang giai đoạn hoàn chỉnh là 6 làn xe bề rộng nền đường 32,25m; quy mô giai đoạn phân kỳ 4 làn xe bề rộng nền đường 17m.

Tổng mức đầu tư Dự án là 12.111 tỷ đồng, được đầu tư từ nguồn ngân sách Nhà nước.

Dự án được khởi công tháng 9/2020, đến nay đã cơ bản hoàn thành và được Bộ GTVT tổ chức khánh thành đưa vào khai thác, sử dụng từ ngày 29/4/2023 đối với đoạn tuyến từ đầu Dự án đến Km327+780 (hết nút giao Đông Xuân) với chiều dài 53,67 km; đối với đoạn tuyến từ sau nút giao Đông Xuân đến cuối Dự án hiện nay chưa có điểm kết nối (thông qua nút giao Vạn Thiện thuộc Dự án thành phần ĐTXD đoạn Quốc lộ45 - Nghi Sơn) nên sẽ được đưa vào khai thác đồng bộ khi đoạn tuyến cao tốc từ Quốc lộ45 - Nghi Sơn hoàn thành (dự kiến trong tháng 8/2023).

Dự án hoàn thành và đưa vào khai thác sẽ rút ngắn hành trình di chuyển, đẩy nhanh thời gian kết nối các trung tâm kinh tế, chính trị từ Hà Nội với các tỉnh Ninh Bình, Thanh Hóa, tạo điều kiện phát triển kinh tế - xã hội cho các địa phương; giải quyết nhu cầu vận tải hành khách và hàng hoá giữa các khu vực phía Bắc và Bắc Trung Bộ, cũng như từ Bắc vào Nam; tạo điều kiện thúc đẩy nhanh sự hình thành và phát triển các khu công nghiệp, du lịch dọc tuyến.

Bên cạnh đó, việc hoàn thành đưa vào khai thác dự án sẽ khắc phục tình trạng ách tắc giao thông và giảm thiểu tai nạn giao thông thường xuyên xảy ra trên Quốc lộ 1 đoạn qua các tỉnh Ninh Bình và Thanh Hoá.

Những bước nước rút

Được biết, ngay sau khi khởi công, nhận định được tình hình khối lượng thi công của các dự án rất lớn, nhiều công trình có yếu tố kỹ thuật cao, công tác xử lý nền đất yếu phức tạp… Bộ GTVT đã chỉ đạo các chủ thể tham gia dự án khẩn trương lên kế hoạch, tổ chức triển khai công trình ngay từ thời điểm khởi công.

Tuy nhiên quá trình thi công các dự án thành phần Dự án xây dựng một số đoạn đường bộ cao tốc trên tuyến Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2017 - 2020, trong đó có Dự án thành phần Mai Sơn - Quốc lộ45 và Dự án thành phần Phan Thiết - Dầu Giây gặp nhiều khó khăn.

Khó khăn đầu tiên là việc giai đoạn triển khai thực hiện trùng với giai đoạn năm 2020 - 2022 khi đại dịch Covid-19 bùng nổ, có những thời điểm toàn xã hội phải thực hiện phong tỏa, giãn cách xã hội, công trường không thể huy động các cán bộ, công nhân đến làm việc, làm đứt gãy các chuỗi cung ứng vật liệu dẫn tới tổng thời gian các công trường phải dừng thi công từ 04 - 06 tháng; đồng thời trong các năm 2021, 2022, thời tiết khu vực các dự án diễn biến bất thường với mùa mưa đến sớm và kéo dài hơn thường lệ làm ảnh hưởng rất lớn đến tiến độ thi công.

Bên cạnh đó, ảnh hưởng của xung đột giữa Nga và Ucraina nên giá nhiên, nguyên, vật liệu có biến động lớn ngoài khả năng dự báo của các bên liên quan, việc tính toán chi phí trượt giá theo công thức điều chỉnh giá thông thường chưa bù đắp được mức độ biến động giá quá lớn dẫn đến thiếu hụt tài chính và thua lỗ cho nhà thầu gây ảnh hưởng đến tiến độ thực hiện các dự án.

Đặc biệt, các dự án đồng loạt triển khai với nhu cầu khối lượng vật liệu lớn dẫn đến thiếu hụt về nguồn cung (đặc biệt với nguồn vật liệu đất đắp), mặc dù Chính phủ đã ban hành 2 Nghị quyết để tháo gỡ nhưng các thủ tục cấp phép mỏ vật liệu, cấp phép khai thác vẫn còn kéo dài làm ảnh hưởng tới kế hoạch triển khai của các dự án. Ngoài ra còn một số nhà thầu còn hạn chế về năng lực, chưa nỗ lực huy động nhân lực, thiết bị và tài chính để triển khai thi công công trình.

Trong bối cảnh phải đối mặt với rất nhiều khó khăn, thách thức cả chủ quan lẫn khách quan như vậy, thực hiện Nghị quyết của Quốc hội cũng như quán triệt sâu sắc sự chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ và các đồng chí lãnh đạo Chính phủ, Bộ GTVT xác định việc sớm hoàn thành các Dự án thành phần cao tốc là nhiệm vụ trọng tâm trong lãnh đạo, chỉ đạo.

Bộ GTVT đã tập trung rà soát, nhận định những khó khăn, vướng mắc chung liên quan đến thẩm quyền của Bộ; đồng thời phối hợp với các Bộ, ngành và các địa phương nơi dự án đi qua để tập trung giải quyết và tháo gỡ các vướng mắc cho các dự án.

Trong suốt quá trình triển khai Dự án xây dựng một số đoạn đường bộ cao tốc trên tuyến Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2017 - 2020, đặc biệt là Dự án thành phần Mai Sơn - Quốc lộ 45 và Dự án thành phần Phan Thiết - Dầu Giây, Bộ GTVT và các đơn vị liên quan luôn nhận được sự quan tâm, chỉ đạo sát sao, quyết liệt của Thủ tướng Chính phủ, các đồng chí lãnh đạo Chính phủ; sự đồng hành, hỗ trợ có hiệu quả của các bộ, ngành, chính quyền các cấp; sự ủng hộ của người dân vùng Dự án.

Đặc biệt là qua các chuyến kiểm tra hiện trường thường xuyên, trong đó có chuyến kiểm tra xuyên Tết, xuyên Việt năm 2022, 2023 với quãng đường hàng nghìn km bằng đường bộ của Thủ tướng Chính phủ, cũng như thông qua các kỳ họp của Ban chỉ đạo Nhà nước các công trình, dự án quan trọng quốc gia, trọng điểm ngành GTVT, nhiều khó khăn vướng mắc đã được Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ quyết liệt xử lý với tinh thần “Khó khăn đến đâu thì tháo gỡ đến đó, khó khăn ở đâu thì tháo gỡ ở đó; vướng mắc ở cấp nào thì cấp đó giải quyết”, “không nói không, không nói khó, không nói có mà không làm”.

Đồng thời sự quan tâm, lãnh đạo, chỉ đạo của người đứng đầu chính phủ là nguồn động viên, cổ vũ rất lớn, tạo ra khí thế tích cực, quyết tâm đối với các Ban quản lý dự án, các đơn vị thi công.

Lãnh đạo Bộ GTVT cũng liên tục bám sát các công trường để đôn đốc, xử lý và giải quyết ngay những vướng mắc thuộc thẩm quyền để đẩy nhanh tiến độ thi công, đảm bảo chất lượng công trình. Chính phủ, Bộ GTVT ban hành nhiều chỉ thị, chỉ đạo, quán triệt nghiêm công tác phòng chống tham nhũng, tiêu cực, lãng phí.

Song song với công tác chỉ đạo điều hành, ngày 10/9/2022, với mục tiêu “không còn đường lùi”, phải vượt qua mọi khó khăn để “tăng tốc, về đích”, Bộ GTVT đã phát động “phong trào thi đua 120 ngày đêm thông xe kỹ thuật” với mục đích vừa cổ vũ, vừa là “mệnh lệnh” để các Ban Quản lý dự án, các nhà thầu nỗ lực phấn đấu với mục tiêu để đảm bảo tiến độ hoàn thành các dự án đưa vào khai thác sử dụng vào dịp 30/4/2023. Đây cũng là “thước đo” để kiên quyết loại trừ những nhà thầu không đủ năng lực tham gia các Dự án cao tốc Bắc Nam giai đoạn 2.

“Ngành GTVT đã quán triệt và hưởng ứng chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ “những lúc cả nước khó khăn phải cùng đồng lòng vì mục tiêu chung, vì lợi ích của nhân dân, của quốc gia, dân tộc; lợi ích hài hòa, khó khăn chia sẻ”,  Thứ trưởng Bộ GTVT Lê Đình Thọ biết.

Với sự chỉ đạo sát sao của Chính phủ, Bộ GTVT, sự cố gắng nỗ lực của các chủ đầu tư, các đơn vị tư vấn và nhà thầu thi công, tính đến cuối tháng 4/2023, 2 dự án thành phần đã hoàn thành toàn bộ hạng mục trên chính tuyến.

Các chủ đầu tư đã hoàn thiện các thủ tục liên quan (Hồ sơ hoàn thành công trình của các hạng mục, Quy trình bảo trì, Báo cáo thẩm tra an toàn giao thông giai đoạn trước khi đưa công trình vào khai thác, Phương án tổ chức giao thông…), làm việc với Hội đồng kiểm tra nhà nước về công tác nghiệm thu công trình xây dựng để đảm bảo đủ điều kiện đưa Dự án vào khai thác sử dụng trước ngày 30/4/2023.

Sau khi đưa 2 dự án vào khai thác sử dụng, Bộ GTVT yêu cầu các chủ đầu tư tiếp tục hoàn thiện khối lượng công việc còn lại đảm bảo hoàn thành toàn bộ công trình, dự án theo đúng hồ sơ thiết kế, đưa vào khai thác sử dụng đồng bộ, phát huy hiệu quả đầu tư.

Tăng tốc hoàn thành sớm cao tốc Bắc – Nam

 Là một trong số rất ít các nhà thầu góp mặt cả 2 dự án thành phần: đoạn Mai Sơn - Quốc lộ 45 và Phan Thiết - Dầu Giây, ngay từ những ngày đầu khởi công dự án, VINACONEX và các nhà thầu đã luôn nỗ lực cố gắng, triển khai thực hiện với tinh thần không nghỉ một ngày để đảm bảo tiến độ đề ra, xác định việc hoàn thành dự án là danh dự, uy tín của doanh nghiệp.

“Chúng tôi luôn nhận thức rõ trách nhiệm, nghĩa vụ cũng như niềm tự hào, vinh dự khi được lựa chọn tham gia thực hiện dự án trọng điểm quốc gia”, ông Đào Ngọc Thanh – Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch HĐQT VINACONEX cho biết.

Để vượt qua hàng loạt khó khăn chưa từng có tiền lệ nói trên, VINACONEX cùng các nhà thầu đã xây dựng kế hoạch thi công chi tiết từng tuần, tháng, quý, dồn mọi nguồn lực tận dụng tối đa điều kiện thời tiết trong những lúc thuận lợi để thi công bù đắp tiến độ bị chậm do ảnh hưởng bởi các yếu tố khách quan; áp dụng các công nghệ và giải pháp thi công tiên tiến nhất, huy động hàng nghìn chủng loại máy móc, thiết bị hiện đại nhất cùng hàng chục nghìn cán bộ kỹ sư, công nhân kỹ thuật trình độ cao để đảm bảo yêu cầu thi công “3 ca, 4 kíp” không kể ngày đêm.

Theo Thứ trưởng Bộ GTVT Lê Đình Thọ, khó khăn mà các đơn vị thi công đã vượt qua để hoàn thành các dự án ngày hôm nay sẽ là bài học kinh nghiệm hết sức quý báu. Các chủ đầu tư, các nhà thầu, các đơn vị tư vấn cần tiếp tục phát huy và nỗ lực hơn nữa để triển khai các đoạn còn lại thuộc tuyến cao tốc Bắc - Nam phía Đông đảm bảo chất lượng, tiến độ, sớm hoàn thành toàn bộ tuyến từ Lạng Sơn đến Cà Mau. “Các đơn vị tư vấn cần nghiêm túc rút kinh nghiệm nâng cao chất lượng công tác khảo sát, thiết kế đặc biệt là khảo sát mỏ vật liệu xây dựng để bảo đảm sát với thực tế, không làm ảnh hưởng đến tiến độ thi công”, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng nhấn mạnh.

Dự án xây dựng một số đoạn đường bộ cao tốc trên tuyến Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2017 - 2020 có tổng chiều dài 652,86 km được chia thành 11 dự án thành phần (3 dự án đầu tư PPP và 8 dự án đầu tư công).

Theo Bộ GTVT, tính đến cuối tháng 4/2023, Dự án thành phần Cao Bồ - Mai Sơn (dài 15,2 km) và Cam Lộ - La Sơn (98,3 km) đã đưa vào khai thác. Các Dự án thành phần Mai Sơn - Quốc lộ4 5 dài 63,37km (đã hoàn thành 53,67km, còn khoảng hơn 9km và các hạng mục còn lại sẽ được hoàn thành trước 30/6/2023) và Phan Thiết - Dầu Giây dài 99km sẽ chính thức đưa vào khai thác ngày 29/4/2023.

Hiện nay, Bộ GTVT đã xác định được 2 dự án sẽ hoàn thành trong ít ngày tới gồm: Dự án thành phần Vĩnh Hảo - Phan Thiết (dài 100,8 km) và Dự án thành phần Nha Trang - Cam Lâm (dự án PPP, dài 49,1 km) dự kiến hoàn thành trong tháng 5/2023.

Các đoạn tuyến khác đã được Bộ GTVT đang chỉ đạo các chủ đầu tư, nhà thầu đẩy nhanh tiến độ thi công để hoàn thành đưa vào khai thác, trong đó

Dự án thành phần Quốc lộ 45 - Nghi Sơn (dài 43,28 km), Dự án thành phần Nghi Sơn - Diễn Châu (dài 50 km) và Dự án thành phần cầu Mỹ Thuận 2 và đường dẫn hai đầu (dài 6,01 km) dự kiến hoàn thành quý III và IV năm 2023. Dự án thành phần đầu tư xây dựng đoạn Diễn Châu - Bãi Vọt (dự án PPP, dài 49,3 km) và Dự án đầu tư xây dựng đoạn Cam Lâm - Vĩnh Hảo (dự án PPP, dài 78,5 km) sẽ hoàn thành trong năm 2024.