Báo chí và chuyển đổi số

Dưới lăng kính của độc giả trung thành với những tờ báo tiếng Anh uy tín của khu vực, ông Shanmuga Retnam, nguyên Chủ tịch Hiệp hội Marketing dựa trên dữ liệu Singapore (DMAS) có cái nhìn nhận cặn kẽ về vị thế của Vietnam Investment Review trong làng báo tiếng Anh. Trước khi đến Việt Nam sinh sống và lập nghiệp, ông có nhiều năm làm việc tại các nước châu Á. Mối nhân duyên với Vietnam Investment Review là từ năm 2007 khi ông bắt đầu làm việc tại Văn phòng Thủ tướng Singapore và đi tìm những nguồn thông tin chuyên nghiệp và đáng tin cậy ở khu vực.

“Tôi không chắc liệu The Straits Times của Singapore, South China Morning Post (SCMP) của Hồng Kông, hay The Nation của Thái Lan có xem mình là tờ báo đại diện của châu Á hay không, nhưng trong số 3 tờ này, các độc giả khu vực đánh giá SCMP đã thể hiện tốt nhất trong việc phản ánh tiếng nói của châu Á”, ông Shanmuga Retnam, cho hay.

Thời đại số, nhưng nội dung mới là “vua”, là quyết định thành công chuyển đổi số của báo chí. Ngoài những mẩu tin tức tổng hợp, điều quan trọng không kém là một tờ báo phải có tiếng nói riêng biệt và đem đến những câu chuyện dẫn dắt kích thích tư duy. Kết quả là, SCMP đã dần tạo dựng được một loạt cây bút xuất sắc, tường tận về các vấn đề châu Á.

Còn nhật báo khổ rộng The Straits Times của Tập đoàn truyền thông Singapore Press Holdings (SPH) đã và luôn khao khát trở thành “New York Times” của châu Á. Nhưng theo ông Shanmuga Retnam, New York Times là một nhà cung cấp tin tức toàn cầu thực sự, một thương hiệu truyền thông có sức hấp dẫn rộng rãi. Không những vậy, họ còn tiếp cận được những độc giả trẻ hơn, đa dạng hơn, trải rộng hơn về mặt địa lý. Trong khi đó, SPH lại đa dạng về mặt ấn phẩm, ngoài nhật báo tiếng Anh (The Straits Times), tập đoàn này còn phát triển loạt ấn phẩm tiếng Trung, tiếng Tamil và tiếng Malaysia để đáp ứng nhu cầu của các cộng đồng độc giả khác.

Nhưng SPH được biết đến với thất bại trong chuyển đổi số mà nguyên nhân được các chuyên gia truyền thông chỉ ra là, công cuộc chuyển đổi số mới chỉ “lùa” độc giả lên nền tảng số và giao diện số, chứ chưa có sự thay đổi sâu sắc về nội dung và mang lại trải nghiệm cho người đọc.

Từ đầu năm 2019, khi SPH bắt đầu hành trình chuyển đổi số, thì doanh thu kinh doanh quảng cáo trên báo in của họ sa sút. Khoản lỗ đầu tiên là 11,4 triệu USD trong năm tài chính kết thúc vào ngày 31/8/2020 và SPH đổ lỗi do đại dịch Covid-19. Sau tái cơ cấu, bộ phận truyền thông báo chí của SPH được chuyển giao cho SPH Media Trust - một công ty mới thành lập hoạt động theo mô hình phi lợi nhuận.

Nguyên Chủ tịch DMAS cho rằng, đích đến của các tờ báo, nhà xuất bản hay nhà marketing truyền thống là mang lại sự hài lòng tức thời cho bạn đọc/người tiêu dùng. Chuyển đổi số thành công của một tờ báo phải được phản ánh vào việc điều chỉnh tin tức phù hợp với đa dạng phân khúc độc giả của mình.

Thực tế đã chứng minh, trong khi SPH vẫn loay hoay với chuyển đổi số, thì South China Morning Post đang tiến gần với danh hiệu “New York Times” của châu Á cả về hình thức và cấu trúc hơn bất kỳ tờ báo nào khác ở châu Á.

Bằng chiêm nghiệm cá nhân về sự phát triển của Straits Times, South China Morning Post hay Nikkei Asia, ông Shanmuga Retnam cho rằng, điều cần thiết cho Vietnam Investment Review lúc này là “không ngừng đổi mới”.

Công nghệ mới và sự lấn át của kỹ thuật số chắc chắn đã làm gián đoạn mô hình kinh doanh của các tờ báo trên thế giới. Không những vậy, đọc báo trên điện thoại di động đang là cuộc cạnh tranh sống còn của báo chí. Kể từ tháng 2/2021, điện thoại di động là thiết bị phổ biến nhất mà người dân ở Vương quốc Anh truy cập nội dung tin tức trực tuyến. Gần 70% người được hỏi truy cập tin tức trực tuyến bằng điện thoại, 43% qua máy tính để bàn và 24% trên máy tính bảng.

Ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương (không tính thị trường Trung Quốc), tỷ lệ sử dụng Internet trên các thiết bị di động là 42% vào năm 2020 và con số này được dự báo sẽ đạt 52% vào năm 2025.

Thời nay, việc chuyển đổi ấn bản in thành bản điện tử hoặc PDF là một trải nghiệm số khô khan với bạn đọc. Thành công của SCMP khi đem đến trải nghiệm số tốt nhất cho người đọc ở châu Á là nhờ học hỏi được điều quý giá từ những tờ báo đã chuyển đổi số thành công, trong đó có New York Times. Để đem đến các câu chuyện/nội dung hấp dẫn trên những nền tảng số khác nhau, SCMP vận dụng các nền tảng mạng xã hội như Facebook, Instagram, Tik Tok để chiếm lĩnh và bao phủ thông tin. Họ nhận ra sức mạnh của video ngắn trong việc kể một câu chuyện và dẫn dắt người xem/độc giả về website của họ để tìm hiểu thêm thông tin.

Nguyên Chủ tịch Hiệp hội Marketing dựa trên dữ liệu Singapore cho rằng, với những độc giả mới, giao diện điện tử của Vietnam Investment Review hiện nay mới ở mức “thân thiện” với thiết bị di động. Vietnam Investment Review cần tập trung nhiều hơn vào việc đem đến trải nghiệm số cho người đọc, không chỉ ở nội dung, mà còn là khả năng thu hút và giữ chân độc giả.

“Vietnam Investment Review có thể đạt được thành công tương tự bằng cách chuyển đổi số mạnh mẽ và khuếch đại nội dung 24/7 thông qua website của mình, các ứng dụng điện thoại thông minh và máy tính bảng, cũng như các nền tảng truyền thông xã hội. Có nội dung tốt cũng quan trọng giống như việc tạo ra tương tác số tuyệt vời cho bạn đọc, cùng với đó là một chiến lược marketing hiệu quả để liên tục thu hút độc giả”, ông Shanmuga Retnam nói thêm.

Phải đón đầu xu hướng đọc

Để vươn tầm trở thành nguồn tin tức được đón đọc ở khu vực và thế giới, đi kèm với lời chúc mừng, độc giả nước ngoài nhắn nhủ và kỳ vọng Vietnam Investment Review phải “làm lớn”.

Sau 3 thập kỷ phát triển, ông Shanmuga Retnam hy vọng sẽ thấy Vietnam Investment Review đóng vai trò tích cực hơn trên thị trường thông tin quốc tế, vươn tầm như “Wall Street Journal” châu Á hoặc “Forbes” châu Á. Dòng chảy thông tin của Vietnam Investment Review cần gánh vác sứ mệnh quan trọng hơn, là tích cực thu hút cộng đồng doanh nghiệp toàn cầu từ các thị trường quan trọng, thông qua việc tổ chức các hội nghị thượng đỉnh của doanh nghiệp và lãnh đạo cấp cao, đồng thời hợp tác với những tờ báo uy tín ở châu Á như Straits Times, South China Morning Post, The Nation…

Theo sát dòng tin tức của Vietnam Investment Review từ năm 2003 - thời điểm ông nhậm chức Trưởng đại diện Văn phòng JETRO Hà Nội, GS. Yasuhiro Yamada hồi tưởng: “Thông tin trên Vietnam Investment Review ở thời điểm đó rất hữu ích và quý giá, giúp tôi nắm bắt dòng vốn FDI vào Việt Nam qua các số liệu thống kê hàng tháng theo quốc gia đầu tư”.

Nhưng đến nay, thời cuộc đã xoay chuyển, các nhà đầu tư thế giới xem Việt Nam là điểm đến hấp dẫn trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Những độc giả nước ngoài như GS. Yamada muốn thấy rõ sự khác biệt và lợi thế môi trường đầu tư của Việt Nam so với các nước khác. Họ tìm kiếm những bài viết chuyên sâu về các ngành công nghiệp mang tính xu hướng và là đầu kéo cho tăng trưởng kinh tế Việt Nam giai đoạn tới, như ngành ô tô và chuyển đổi số, trong đó có nền tảng trực tuyến, kinh tế chia sẻ, crowdsourcing (một hình thức tạo sản phẩm và thu thập thông tin về sản phẩm từ cộng đồng thông qua Internet), gig economy (nền kinh tế linh hoạt, bán thời gian), thương mại điện tử, du lịch số, nông nghiệp số.

Ngoài ra, những chính sách mà Chính phủ Việt Nam đề ra để khuyến khích phát triển ngành ô tô và các ngành liên quan đến chuyển đổi số và “lý lịch trích ngang” của các nhà đầu tư rót vốn vào những công ty mới nổi như VinFast cũng là những thông tin được đón đợi.

Còn ông Thue Quist Thomasen, Giám đốc điều hành YouGov Việt Nam lưu ý: “Khi Việt Nam phát triển thành một nền kinh tế hướng tới người tiêu dùng hiện đại với các thị trường và phân khúc phức tạp, nhu cầu đọc sẽ ngày càng đi sâu vào các xu hướng mới để tìm hiểu sâu về các doanh nghiệp, doanh nhân có thể nắm bắt được những cơ hội phát triển và thúc đẩy đổi mới sáng tạo. Điều này cũng tạo cơ hội cho Báo Đầu tư đi sâu hơn vào khám phá những câu chuyện mới”.