Ngày 18/2, Ủy ban Khoa học Công nghệ và Môi trường của Quốc hội phối hợp với Bộ Tài nguyên Môi trường, Chương trình Phát triển Liên hợp quốc tại Việt Nam (UNDP) tổ chức hội thảo chia sẻ kinh nghiệm quốc tế trong xây dựng Luật Bảo vệ môi trường.

Xử lý trực tiếp mọi chủ thể vi phạm Luật Bảo vệ môi trường

Theo Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học Công nghệ và Môi trường của Quốc hội Võ Tuấn Nhân, trong quá trình soạn thảo, nghiên cứu, xây dựng dự thảo Luật Bảo vệ môi trường, vấn đề xử lý vi phạm, giải quyết tranh chấp về môi trường, bồi thường thiệt hại về môi trường vẫn còn nhiều vướng mắc trong thực tiễn. Nhiều ý kiến đề nghị quy định chi tiết các hành vi vi phạm, chế tài xử lý vi phạm pháp luật về bảo vệ môi trường đối với mọi chủ thể theo hướng xử lý trực tiếp, kịp thời và nghiêm minh.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học Công nghệ và Môi trường của Quốc hội cho rằng, Dự thảo Luật Bảo vệ môi trường cần bổ sung các quy định xác định cộng đồng dân cư là một chủ thể trong quan hệ tranh chấp; nghĩa vụ chứng minh và xuất trình chứng cứ trong các vụ khiếu kiện về môi trường.

Cùng với đó, cần quy định chi tiết, rõ ràng cụ thể hơn các nguyên tắc xác định thiệt hại của tổ chức, cá nhân do ô nhiễm môi trường, suy thoái môi trường. “Dự thảo phải quy định cụ thể các đối tượng bắt buộc mua bảo hiểm trách nhiệm bồi thường thiêt hại về môi trường; cũng như các đối tượng, phạm vi phải mua phí bảo hiểm thiệt hại về môi trường….”, ông Võ Tuấn Nhân nói.

Với cương vị Phó Giám đốc UNDP Việt Nam, ông Bakhodir Burkanov nhận định, Việt Nam đã đạt được phần lớn các Mục tiêu Phát triển Thiên niên kỷ của mình trước kỳ hạn đề ra là năm 2015. Tuy nhiên, Việt Nam rất có khả năng không đạt được Mục tiêu Phát triển Thiên niên kỷ thứ 7 về môi trường, đặc biệt là ở lĩnh vực cung cấp nước sạch, cải thiện điều kiện vệ sinh, đa dạng sinh học. “Điều này đòi hỏi luật môi trường phải thật tốt, đề cao tầm quan trọng của việc triển khai và thực thi pháp luật”.

“Dự thảo Luật cần ghi nhận quyền, nghĩa vụ của các tổ chức xã hội dân sự và cộng đồng địa phương trong việc bảo vệ môi trường, tạo điều kiện cho các cá nhân và tổ chức của người dân tham gia vào việc giám sát các vụ ô nhiễm môi trường, xây dựng cũng như thông qua các công cụ đánh giá ảnh hưởng môi trường”, ông Bakhodir Burkanov nhấn mạnh.

Cũng theo ông Bakhodir Burkanov, các nhà làm luật cần xem xét việc áp dụng những cơ chế giám sát mới nhằm nâng cao việc giám sát thi hành Luật Bảo vệ môi trường.

Cơ chế này bao gồm cả thị sát thường xuyên lẫn kiểm tra đột xuất cơ sở để kịp thời đánh giá tình hình thực tế và phát hiện những vấn đề có nguy cơ xảy ra. Luật cần cho phép sự tham gia một cách hiệu của của truyền thông và người dân địa phương cũng như bảo đảm thông tin cởi mở, minh bạch liên quan đến thi hành luật và giám sát thi hành luật.

Trách nhiệm pháp lý nghiêm ngặt - kinh nghiệm từ Indonexia

Với kinh nghiệm giải quyết tranh chấp môi trường, nguyên Thứ trưởng Bộ Tài nguyên Môi trường Indonexia - bà Masnellyarti Hilman chia sẻ, tại Indonexia, mọi tranh chấp về môi trường đều có thể được giải quyết thông qua tòa án hoặc ngoài tòa án.

Việc kiện lên tòa án chỉ có thể được chấp nhận trong trường hợp một bên tranh chấp bất kỳ tuyên bố rằng việc giải quyết tranh chấp ngoài tòa án đã thất bại. Chính phủ, chính quyền địa phương, cộng đồng, tổ chức môi trường ở Indonexia đều có quyền khởi kiện về môi trường.

Đặc biệt, tất cả mọi người dân Indonexia đều có thể nộp đơn kiện chống lại bất kỳ quyết định quản lý Nhà nước nào trong trường hợp: Cơ quan hoặc cán bộ hành chính Nhà nước cấp giấy phép môi trường cho hoạt động thương mại và/hoặc hoạt động khác bắt buộc phải có đánh giá ảnh hưởng môi trường nhưng hoạt động kinh doanh và/hoặc hoạt động khác được cấp trên không có đánh giá ảnh hưởng môi trường; cấp giấy phép kinh doanh và/hoặc thực hiện hoạt động không có giấy phép môi trường.

Luật của Indonexia cũng quy định tất cả mọi người có hoạt động, kinh doanh và/hoặc hoạt động sử dụng B3, sản xuất và/hoặc quản lý chất thải B3 và/hoặc gây ra mối đe dọa nghiêm trọng đối với môi trường phải chịu trách nhiệm hoàn toàn các thiệt hại phát sinh mà không cần thiết phải biện hộ về bản chất của sai lầm.

Mức bồi thường được tính toán dựa trên ô nhiễm và/hoặc loại thiệt hại môi trường và tình trạng chủ sở hữu của khu vực thiệt hại hoặc ô nhiễm môi trường.

Theo cựu Thứ trưởng Bộ Tài nguyên Môi trường Indonexia để giải bài toán tranh chấp về môi trường hiệu quả, chính quyền phải giám sát môi trường định kỳ; điều tra dân số hàng năm; tất cả các quy định về tiêu chuẩn môi trường phải do Chính phủ chỉ định; quy định cụ thể mức bồi thường ô nhiễm môi trường và/hoặc định giá thiệt hại môi trường; đồng thời cần có dữ liệu hình ảnh vệ tinh, khí tượng, khí hậu, dữ liệu địa lý và lựa chọn chuyên gia đối với từng loại tác động khác nhau.

Taị hội thảo các đại biểu tham dự cũng tập trung thảo luận các vấn đề liên quan đến quy hoạch môi trường; bảo vệ môi trường trong điều kiện ứng phó với biến đổi khi hậu; công ước quốc tế liên quan đến chất thải, rác thải và hóa chất độc hại…

Như Tầm (Theo Báo Thanh Tra)