Chỉ số giá tiêu dùng (CPI) đã giảm từ mức 23,02% trong tháng 8/2011, xuống 7,5% trong tháng 8/2013, còn 6,04% trong tháng 12/2013. Trong tháng 6/2014, CPI tăng 4,98% so với cùng kỳ năm ngoái, từ mức đáy 4,39% trong tháng 3/2014.

Lạm phát cả năm 2013 chỉ tăng 6,04% so với cùng kỳ, thấp hơn so với mục tiêu 8% đề ra tại Nghị quyết về phát triển kinh tế - xã hội của Quốc hội và nằm trong kế hoạch 6 - 6,5% của Chính phủ.

Quyết tâm của Ngân hàng Nhà nước (NHNN) trong việc kiểm soát hiệu quả cung tiền và việc giá nhiều loại hàng hóa cơ bản trên thế giới giảm đã góp phần làm giảm lạm phát tại Việt Nam.

Thương mại và đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) cũng là những nhân tố quan trọng. Việc cán cân thương mại được cải thiện đáng kể và luồng vốn lớn FDI đầu tư vào Việt Nam đã mang lại một lượng lớn ngoại tệ cho đất nước. Trên cơ sở đó, NHNN đã gia tăng dự trữ ngoại hối, với các biện pháp triệt để, bao gồm tăng dự trữ bắt buộc và giảm trần lãi suất tiền gửi bằng USD; hạn chế các khoản vay nước ngoài của các tổ chức và cá nhân trong nước và giảm biên độ trạng thái ngoại hối tại các ngân hàng.

Kết quả là, Việt Nam đã đạt được mức dự trữ ngoại hối cao nhất trong lịch sử của mình, giúp NHNN có thể duy trì giá trị tiền đồng. Ngoài việc tỷ giá được điều chỉnh tăng 1% gần đây, tiền đồng đã hầu như ổn định trong vòng 2 năm qua. Tỷ giá ổn định đã giúp ngăn chặn sự tăng giá của hàng hóa nhập khẩu, qua đó giúp giảm tỷ lệ lạm phát.

Trong khi CPI của Việt Nam có xu hướng giảm, thì từ tháng 9 năm ngoái, CPI của một số quốc gia trong khu vực, như Indonesia, Philippines và Thái Lan lại tăng.

Lạm phát thấp đã giúp thị trường trái phiếu Việt Nam trở nên hấp dẫn hơn so với các nước trong khu vực. Theo tính toán lợi suất trái phiếu thực tại 4 quốc gia nói trên, trái phiếu kỳ hạn 1 năm của Việt Nam cho lợi suất thực cao nhất kể từ tháng 4/2011 trở lại đây.

Cụ thể, lợi suất thực trái phiếu của Việt Nam đã nhận giá trị dương kể từ tháng 4/2011. Trong khi đó, lợi suất trái phiếu thực của Indonesia lại trên đà giảm và ở mức âm kể từ tháng 2/2012. Kết quả của Philippines là giá trị âm trong hầu hết thời gian nghiên cứu. Lợi suất thực tại Thái Lan dường như biến động song song với Việt Nam, nhưng thấp hơn đáng kể.

Chỉ số giá tiêu dùng thấp được duy trì từ giữa năm 2012 mang đến 2 tác động lên lợi suất của trái phiếu.

Thứ nhất, lợi suất kỳ hạn 10 năm và 2 năm đều trên đà giảm nói chung kể từ tháng 4/2012, ngoại trừ lợi suất trái phiếu kỳ hạn 2 năm tăng trong mùa hè năm 2013 do sự thoái lui của các nhà đầu tư nước ngoài khỏi thị trường và CPI tăng trở lại.

Thứ hai, lợi suất trái phiếu 10 năm sụt giảm ít hơn so với trái phiếu 2 năm, dẫn đến chênh lệch lợi suất giữa 2 kỳ hạn này ngày càng lớn hơn.

Trước đó, chênh lệch lợi suất nhận giá trị âm trong khoảng thời gian từ tháng 12/2011 đến tháng 4/2012, đồng nghĩa với việc đường cong lợi suất đảo ngược. Sự dịch chuyển từ giá trị âm sang giá trị dương của chênh lệch lợi suất cũng có nghĩa rằng, đường cong lợi suất trái phiếu trở về dạng thông thường và trở nên dốc hơn.

Quá trình dịch chuyển đó hoàn toàn theo đúng lý thuyết, rằng đường cong lợi suất đảo ngược có thể là tín hiệu cho thấy nền kinh tế bắt đầu thời kỳ suy giảm, khiến lãi suất tương lai thậm chí còn giảm hơn nữa. Trước khi nền kinh tế suy giảm, tốt hơn là bỏ tiền vào các khoản đầu tư dài hạn với mức lãi suất của hiện tại, vì lãi suất tương lai có thể còn thấp hơn.

Nhờ chỉ số giá tiêu dùng đang giảm và sự ổn định của tỷ giá ngoại hối, Việt Nam đã thu hút được dòng vốn đầu tư nước ngoài vào thị trường trái phiếu, giúp thị trường này tăng trưởng mạnh nhất trong khu vực.

Kiều Linh