Thi đua, khen thưởng với đại biểu dân cử đang vướng mắc rất nhiều, nhưng tờ trình dự án Luật Thi đua, khen thưởng (sửa đổi) lại không nêu phương án xử lý.

Sáng 17/8, Ủy ban Thường vụ Quốc hội Luật Thi đua, khen thưởng (sửa đổi). Dự án Luật gồm 100 điều (giảm 3 điều so với Luật hiện hành) sửa đổi, điều chỉnh 79 điều.

Lần sửa đổi này, nội dung đáng chú ý là Chính phủ đề nghị bổ sung đối tượng khen thưởng đối với một số hình thức khen thưởng, trong đó quan tâm đến công nhân, nông dân, người lao động trực tiếp sản xuất, cá nhân, tập thể người nước ngoài, cá nhân, tập thể người Việt Nam định cư ở nước ngoài.

Một số nội dung mới của lần sửa đổi này là bổ sung danh hiệu thi đua “Xã tiêu biểu”, “Phường, thị trấn tiêu biểu”, bổ sung hình thức khen thưởng “Huy chương Thanh niên xung phong vẻ vang", bỏ đối tượng xét danh hiệu “Nghệ sĩ nhân dân”, “Nghệ sĩ ưu tú” đối với “nhạc sĩ” và “phát thanh viên”...

Không được đề cập tại tờ trình của Chính phủ, nhưng lại được quan tâm thảo luận tại Thường vụ Quốc hội là khen thưởng đối với đại biểu Quốc hội.

Thẩm tra sơ bộ dự án luật, Thường trực Ủy ban Xã hội cho rằng, quy định khen thưởng đại biểu Quốc hội cần xem xét tính chất và đặc điểm hoạt động của Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội và đại biểu Quốc hội, cần bám sát vào hoạt động của đại biểu Quốc hội là chuyên trách hay không chuyên trách.

Đối với đại biểu Quốc hội hoạt động không chuyên trách, tùy theo vị trí công tác của đại biểu, việc tham gia thi đua, xét danh hiệu thi đua, khen thưởng  được thực hiện tại cơ quan, đơn vị, tổ chức, doanh nghiệp, địa phương nơi đại biểu làm việc, cư trú theo quy định của Luật.

Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội Nguyễn Thuý Anh nêu rõ, đại biểu Quốc hội là đại biểu của dân, do nhân dân bầu ra, đó là vinh dự, trách nhiệm lớn, danh hiệu lớn nhất, đó là đại biểu nhân dân và phần thưởng lớn nhất là sự tín nhiệm, đánh giá tích cực và tin cậy của cử tri.

Tuy nhiên, đại biểu chuyên trách còn là cán bộ theo Luật Cán bộ, công chức, nên cũng chịu sự đánh giá cán bộ theo quy định của Luật Cán bộ, công chức, mà đánh giá cán bộ là căn cứ của khen thưởng.

Đối với đại biểu Quốc hội chuyên trách nên khen thưởng theo quá trình cống hiến, khen thưởng đột xuất, khen thưởng theo đợt, theo chuyên đề. Tiêu chí khen thưởng có thể gắn với nội dung đánh giá cán bộ được quy định trong Luật Cán bộ, công chức, có tính tới đặc thù công việc (thời gian công tác theo nhiệm kỳ 5 năm khó trong việc tích lũy các bằng khen để đảm bảo tiêu chuẩn khen cao…), bà Thuý Anh nêu quan điểm của cơ quan thẩm tra.

Thảo luận về vấn đề này, Trưởng ban Công tác đại biểu Nguyễn Thị Thanh phản ánh, năm 2020 có đến 25 tỉnh đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách không được khen thưởng nên "anh em tủi thân". Đại biểu Quốc hội do địa phương quản lý nhưng lại ăn lương Quốc hội nên không được quan tâm, bà Thanh nêu lý do.

Phó chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định nhận xét, hiện đại biểu Quốc hội đang đứng ngoài Luật Thi đua, khen thưởng, hiện nay không xét thi đua, không bình bầu lao động tiên tiến hay đánh giá hoàn thành, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ gì cả.

Theo ông Định, không chỉ có đại biểu chuyên trách, mà cả đại biểu kiêm nhiệm, nếu đi họp đầy đủ, đóng góp tích cực thì vẫn nên được khen thưởng.

Hội đồng Thi đua khen thưởng Trung ương không có đại diện của Quốc hội, lâu nay, hình như Quốc hội đứng ngoài lĩnh vực này, ông Định nhấn mạnh.

Cùng mối quan tâm, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng nhìn nhận, hiện việc thi đua khen thưởng với đại biểu dân cử, trong đó có đai biểu Quốc hội vướng mắc rất nhiều, nhưng tờ trình dự án luật lại không nêu phương án để xử lý.

Về nguyên tắc là hình thức khen thưởng phải gắn với phong trào thi đua, nhưng dự luật không nói gì đến thi đua cho đại biểu. Hiện nay, mỗi địa phương có 1 đại biểu chuyên trách, chỉ có một số địa phương có 2 đại biểu thì thi đua với ai, có tổ chức thi đua 63 tỉnh, thành phố với nhau không?, ông Tùng băn khoăn.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật cho rằng, nên nghiên cứu để có hình thức khen thưởng đặc thù cho đại biểu, có khen thưởng theo nhiệm kỳ và đột xuất, gắn với thành tích của đại biểu.

Ủy ban Pháp luật 75 năm song hành với lịch sử Quốc hội mà chưa bao giờ được khen thưởng gì cả, như thế có hợp lý không, ông Tùng nói.