“Nhiều vấn đề mang tính cơ cấu của nền kinh tế mới chỉ được nhận diện mà chưa có phương án giải quyết một cách căn cơ”, ông Lộc phát biểu tại phiên thảo luận về tình hình kinh tế - xã hội kỳ họp 5 Quốc hội XIV ngày 25/5/2018.

Chẳng hạn, trong lĩnh vực chuyển đổi mô hình tăng trưởng, có lẽ, chúng ta là một trong những quốc gia nói nhiều nhất về “cách mạng 4.0”, nhưng nếu các chính sách về giáo dục, khoa học và công nghệ .. không có những thay đổi căn bản thì lấy đâu ra nguồn nhân lực và phát minh, sáng chế để khởi nghiệp, để ứng dụng vào sản xuất kinh doanh.

Về tài khóa, trong những năm qua, chúng ta cố gắng cân bằng ngân sách, khống chế nợ công bằng các khoản thu một lần như bán đất, bán tài sản công hay thu từ cổ tức của các doanh nghiệp nhà nước.

“Khi các nguồn này dần cạn kiệt, chúng ta lại chuyển sang tăng thu từ thuế. Giải pháp này sẽ tạo nên một sự dịch chuyển nguồn lực từ khu vực tư đang hoạt động hiệu quả sang khu vực công hoạt động kém hiệu quả hơn. Điều này không có lợi cho tăng trưởng kinh tế trong dài hạn”, ông Lộc nhấn mạnh.

Thêm vào đó, ông Lộc cũng nêu lên nghịch lý là, trong khi Bộ Tài chính ra sức tìm giải pháp để tăng huy động vốn, thì tốc độ giải ngân đầu tư công lại ngày càng chậm.

Trong khi đó vấn đề tinh giản bộ máy, giảm chi thường xuyên để lấy nguồn cho đầu tư, mặc dù đã được mở đường bằng các nghị quyết của Trung ương, nhưng lại chưa được tập trung triển khai có hiệu quả trên thực tế, và do vậy cũng chưa đạt được kết quả gì đáng kể.

Đặc biệt, ông Lộc chưa an tâm với các kế hoạch cải cách về thể chế cho dù không thể phủ nhận đã đạt được nhiều tiến bộ trong việc cắt giảm các thủ tục hành chính nhiêu khê liên quan đến nộp thuế, đăng ký kinh doanh, đầu tư và kiểm tra chuyên ngành, Chính phủ điện tử cũng bước đầu được ứng dụng...

“Nhưng, những thành quả này vẫn còn rất khiêm tốn so với những gì chúng ta cần phải làm. Những câu chuyện cười ra nước mắt, chỉ có ở Việt Nam, như “1 thỏi sô-cô-la cõng 13 giấy phép” hay chuyện “thời gian nuôi gà còn ngắn hơn thời gian xin giấy phép được bán gà” vẫn còn tồn tại ở nhiều nơi..”, ông Lộc nhắc lại.

Thực tế, một số bộ ngành mới chỉ thực hiện cắt giảm thủ tục hành chính ở những lĩnh vực chịu sức ép lớn từ Chính phủ và từ dư luận xã hội, theo kiểu chạy theo vụ việc, thiếu bài bản, đối phó. Không ít tư lệnh ngành còn lơ là nhiệm vụ làm thể chế. Nghị quyết 01 và Nghị quyết 19-2018 của Chính phủ đặt ra yêu cầu, chậm nhất đến 31/10 năm nay, phải ban hành xong các nghị định mới để đơn giản hóa và cắt giảm 50% điều kiện kinh doanh và kiểm tra chuyên ngành. Nhưng cho đến nay, ít nhất có tới 4 bộ ngành còn chưa rà soát và xây dựng phương án đơn giản hóa các điều kiện kinh doanh, 4 bộ ngành khác còn chưa xây dựng được dự thảo nghị định.

Một kế hoạch cải cách tổng thể nhằm giải quyết gốc gác của vấn đề là cơ chế xin - cho hiện vẫn còn chưa được phác thảo.

“Nếu các bộ luật vẫn được thiết kế theo kiểu “luật ống, luật khung” và vẫn cần phải có các nghị định, thông tư của các bộ ngành hướng dẫn thì tình trạng giấy phép con, cháu và các thủ tục hành chính rườm rà sẽ có nguy cơ không biến mất, mà lại biến tướng, phục hồi, chuyển từ hình thái này sang hình thái khác và vẫn đè nặng lên doanh nghiệp”, ông Lộc lo ngại.

Điều đáng nói là, đây là nguyên do khiến việc giảm chi phí, cả chính thức và không chính thức, cho người dân và doanh nghiệp sẽ vẫn khó thực hiện triệt để. "Và trần thể chế sẽ vẫn cản trở những nỗ lực sáng tạo của các địa phương và cơ sở", ông Lộc nói.

Sự chững lại của các “ngôi sao cải cách” trong bảng xếp hạng năng lực cạnh tranh cấp tỉnh PCI đã minh chứng cho hiện tượng này.