“Tôi cũng trong thành phần đoàn giám sát, cũng ở trong tâm dịch, đoàn giám sát đi đến các địa phương, chúng tôi đã phải chứng kiến nhiều người đã phải rơi nước mắt”.

Đại biểu Phạm Khánh Phong Lan (TP.HCM), nguyên Phó giám đốc Sở Y tế, hiện là Trưởng ban Quản lý an toàn thực phẩm TP.HCM,  đã nói như trên trong phiên thảo luận chiều 29/5 của Quốc hội về kết quả giám sát việc huy động, quản lý và sử dụng các nguồn lực phục vụ công tác phòng, chống dịch Covid-19; việc thực hiện chính sách, pháp luật về y tế cơ sở, y tế dự phòng.

Cũng cần nói ngay rằng, nước mắt mà đại biểu Lan nhắc đến không phải bởi cảnh tang thương do dịch Covid-19 gây nên. Vì, chuyên đề giám sát tối cao nói trên của Quốc hội được triển khai trong bối cảnh dịch Covid-19 được kiểm soát, mọi hoạt động của đời sống kinh tế - xã hội trở lại trạng thái bình thường.

Vì thế, nước mắt đại biểu Lan nói đến là nước mắt sau đại dịch.

Dịch Covid-19 là một phép thử để chúng ta thấy được hiện trạng cũng như thực lực của ngành y tế đến đâu, để từ đó có những chính sách cho phù hợp, bà Lan nói.

Về huy động nguồn lực, vị đại biểu ngành y cho rằng, vẫn rất khó khăn.

“Đất nước ta có nhiều doanh nghiệp, nhiều người dân với tấm long vàng muốn đóng góp, nhưng nói thật là đóng góp không dễ. Ngay tại TP.HCM, ngay tâm dịch lúc đó, chúng tôi cũng phải có những lời khuyên cho các cơ sở, doanh nghiệp muốn đóng góp là nên đóng góp bằng hiện vật, đừng đóng góp bằng tiền, chúng tôi không xài được. Tất cả những dự đoán đó đã thành sự thực khi sau này có một loạt các kiểm tra, thanh tra. Cho nên phần nào chúng ta đã tự làm khó mình”, bà Lan phát biểu.

Lấy ví dụ đối với vắc-xin phòng chống Covid-19, bà Lan đặt vấn đề, với tất cả những quy định hiện tại, thử hỏi Chình phủ có mua được không?

Chúng ta có may mắn là một mặt có vắc-xin ngoại giao, tức là, chúng ta đi xin; hai là nguồn vắc-xin một công ty tư nhân thương thảo và ký được hợp đồng. Nhưng không phải lúc nào cũng có may mắn như vậy. Phải làm sao để các nguồn lực được sử dụng một cách chính thức, bà Lan nêu quan điểm.

Theo đại biểu, nếu dịch bệnh xảy ra, chúng ta sẽ vẫn tiếp tục thiếu nhiều thứ. Lúc dịch bệnh thì thiếu vắc-xin, còn bây giờ, bình thường các cơ sở điều trị còn thiếu thuốc điều trị, thiếu đủ thứ.

Đối với việc quản lý, sử dụng nguồn lực phòng chống dịch, bà Lan cho rằng có rất nhiều những điểm nghẽn.

“Có nhiều chính sách nhìn lại thấy hơi vô lý. Giữa lúc đang thiếu vắc-xin, báo chí đang phản ánh chuyện “ông nội, ông ngoại” can thiệp để tìm được vắc-xin, thì chúng ta lại không cho phép tiêm dịch vụ để bớt gánh nặng cho bên công lập”, đại biểu nhìn nhận.

Một thực tế nữa cũng được bà Lan đề cập là, giữa lúc toàn bộ cộng đồng đang sục sôi thiếu thuốc điều trị, thì Bộ Y tế lại chậm trễ trong việc đăng ký cho những thuốc này, dù nó đã có tác dụng ở nước ngoài rồi. Từ đó, dẫn đến tình trạng mua bán ngoài vòng pháp luật, đẩy giá, gây thiệt hại cho người dân.

Theo đại biểu, báo cáo kết quả giám sát cần bổ sung vấn đề cân bằng giữa xây và chống. “Đồng ý tiêu cực phải chống, nhưng đã quan tâm đúng mức đến việc xây dựng, bồi bổ cho ngành y tế mạnh hơn chưa? Phần xây chúng ta làm rất chậm, chỉ tập trung phần chống. Nó làm tôi liên tưởng đến giống một bệnh nhân thập tử nhất sinh, sau cơn đại dịch, thay vì phải bồi bổ để nâng cao thể trạng bệnh nhân, thì chúng ta chỉ tập trung đoạn chi, cắt bỏ phần hoại tử, cho dùng thuốc nặng... Kết quả bệnh nhân chắc chắn sẽ chết”, bà Lan phân tích.

Nữ đại biểu thẳng thắn: chúng ta đánh giá phòng chống đại dịch thu được rất nhiều thành quả, thế giới ghi nhận, nhưng với tư cách người dân, tôi chỉ thấy từ xưa đến nay, mỗi khi chiến thắng về người ta mừng công, còn chúng ta chiến thắng về chúng ta trảm tướng, thay tướng thì tôi suy ra là thất bại.

Nhấn mạnh thêm, bà Lan nói, chưa kể tính riêng ngành y tế, số lượng cán bộ y tế phải trả giá cho đại dịch này quá lớn.

Từ đó, vị đại biểu TP.HCM đề nghị báo cáo giám sát đi vào thực tế, để trong tương lai, nếu dịch bệnh quay lại sẽ đối phó được tốt hơn, sẽ bảo vệ được người dân, sẽ bớt được người chết.

“Nhưng với những cái chúng ta cứ e dè, sợ hãi và tự làm khó mình thế này thì tôi lo sợ không biết chuyện gì sẽ xảy ra nếu dịch bệnh quay trở lại. Mà ở đây không chỉ có Covid-19, còn nhiều thứ nữa”, bà Lan phát biểu.

Nữ đại biểu bày tỏ rằng, “rất mong tất cả sự quan tâm chỉ đạo, dù có sáng suốt thế nào đi chăng nữa, nhưng đề nghị phải thực tế. Y tế là một môn kỹ thuật, chúng tôi không thể dùng khẩu hiệu để có thể đi qua đại dịch mà chúng tôi phải có cơ chế và bảo vệ cho người làm cơ chế đó trong mọi tình hình về sau này”.