Đại sứ đặc mệnh toàn quyền Nhật Bản tại Việt Nam, ông Umeda Kunio vừa gửi thư tới Thủ tướng Chính phủ, Bí thư Thành ủy Tp.HCM, lãnh đạo các bộ, ngành liên quan bày tỏ quan ngại về tiến độ triển khai, cấp vốn cho Dự án tuyến metro số 1, Tp.HCM đoạn Bến Thành – Suối Tiên.

Theo ông Umeda Kunio, hiện số tiền chậm thanh toán cho nhà thầu thi công và Nhà thầu tư vấn tại Dự án đã lên đến hơn 100 triệu USD (tính đến thời điểm công thư được gửi – 16/11/2018). Đại sứ Nhật Bản khẳng định áp lực lên các nhà thầu cũng đã đến mức giới hạn, đồng thời nêu quan ngại rằng nếu đến cuối tháng 12 mà các vấn đề này không được giải quyết, Dự án sẽ buộc phải ngừng thi công.

“Tôi trân trọng đề nghị ngài Bí thư Thành ủy Tp. HCM chỉ đạo mạnh mẽ các sở ngành liên quan của Tp.HCM, đặc biệt là Ban Quản lý Đường sắt đô thị (MAUR) để sớm giải quyết vấn đề này”, công thư nêu rõ.

Liên quan đến gói thầu xây lắp CP2 do Liên danh nhà thầu Sumitomo – Cienco4 đang thực hiện, Đại sứ Nhật Bản cho biết, vì vấn đềgiải phóng mặt bằng... mà việc thi công gói thầu này đã bị chậm trễ dẫn tới việc Liên danh nhà thầu đã thi công vượt quá ngày hoàn thành gói thầu theo hợp đồng hiện tại (tháng 1/2018). Tuy nhiên, Sở Tài chính Tp.HCM đã đưa ra ý kiến không thể thanh toán chi phí thi công sau ngày hoàn thành gói thầu theo hợp đồng nên việc thanh toán chi phí thi công từ sau tháng 1 đang bị dừng lại. Trong khi đó, Bộ Xây dựng Việt Nam đã có văn bản nêu ý kiến về việc có thể thanh toán chi phí thi công dù vượt quá ngày hoàn thành gói thầu theo hợp đồng.

Đại sứ Nhật Bản đề nghị Bí thư Thành ủy Tp.HCM căn cứ ý kiến của Bộ Xây dựng, chỉ đạo các bên liên quan xúc tiến thủ tục để sớm nối lại việc thanh toán chi phí thi công kể từ sau tháng 1/2019 cho nhà thầu.

Cũng theo Đại sứ Nhật Bản, bước vào năm 2018, các gói thầu phải được Sở GTVT Tp.HCM phê duyệt thiết kế. Mặc dù việc thi công các gói thầu vẫn đang tiến triển nhưng việc thanh toán cho phần khối lượng công việc đã hoàn thành đang bị dừng lại. Ngày 29/6/2018, ông Trần Vĩnh Tuyến Phó Chủ tịch UBND Tp.HCM - đã chỉ đạo cho Ban Quản lý Đường sắt đô thị ký kết biên bản ghi nhớ và tạm ứng thanh toán 80% giá trị khối lượng công việc cho đến khi thiết kế được phê duyệt, tuy việc ký kết biên bản ghi nhớ và tạm ứng thanh toán gói thầu CP1a, CP2 và tạm ứng thanh toán gói thầu CP1b vẫn chưa được triển khai.

Dự án Xây dựng tuyến đường sắt đô thị số 1 Thành phố Hồ Chí Minh, tuyến Bến Thành - Suối Tiên, tổng mức đầu tư là 236.626 triệu Yên (tương đương 47.325,2 tỷ VNĐ, tương đương 2.490,8 triệu USD).

​Dự án được chia làm 4 gói thầu chính 1a, 1b, 2, 3. Trong đó, gói 1b “Xây dựng đoạn ngầm từ nhà ga Nhà hát thành phố đến Ba Son”, gói 1a “Xây dựng nhà ga và đoạn ngần từ Bến Thành đến ga Nhà hát thành phố”; còn lại gói số 2 và số 3 là “Xây dựng đoạn đi trên cao và các Depot” và “Mua sắm lắp đặt hệ thống cơ điện, đầu máy toa xe, đường ray và bảo dưỡng”.

Tính đến cuối tháng 9/2018, đối với nguồn vốn đối ứng, lũy kế giải ngân từ khởi đầu Dự án (3/2017) là 1.465 tỷ đồng, đạt 27% tỷ lệ tổng vốn đối ứng. Đối với nguồn vốn ODA, lũy kế giải ngân từ khởi đầu Dự án đến thời điểm báo cáo là 69.427 triệu Yên, đạt 45% tổng vốn của 3 Hiệp định vay đã ký.

Theo UBND Tp.HCM, kể từ tháng 9/2016 đến nay do vướng mắc về thủ tục pháp lý liên quan đến điều chỉnh tổng mức đầu tư dự án nên kế hoạch vốn ODA hàng năm (cấp phát từ Trung ương) không đáp ứng nhu cầu giải ngân thực tế (riêng năm 2018 dự án không được giao vốn). Để giải quyết khó khăn, UBND Tp.HCM đã tạm ứng từ ngân sách Thành phố cho Dự án với tổng cộng số vốn đã tạm ứng là 3.273 tỷ đồng.

Bên cạnh đó, với cơ chế tài chính hiện đang áp dụng cho dự án thì nhu cầu vốn trong kế hoạch trung hạn giai đoạn 2016-2020 là 28.000 tỷ đồng. Tuy nhiên, nguồn vốn ODA cấp phát từ ngân sách Trung ương cho giai đoạn này là 7.500 tỷ đồng (thiếu 20.500 tỷ đồng).