Gặp NSƯT Thu Hà không phải ở nhà riêng, cũng không phải quán cà phê nào đó sang chảnh mà chị hẹn ngay tại quán bún đậu mắm tôm của nhà mình gần Nhà hát Cải Lương Việt Nam, nơi chị công tác. NSƯT Thu Hà bảo ngồi đây vừa nói chuyện được, vừa trông hàng được cho con dâu, đỡ mất công. Vẻ hoạt bát lanh lợi của chị giống hệt những nhân vật chị từng đóng, chỉ có điều, nếu những nhân vật trên màn ảnh chửi chồng, chửi con, cãi nhau với hàng xóm rất 'ngọt' thì chị ngoài đời từ tốn và chân thành. NSƯT Thu Hà cũng là nghệ sĩ Cải Lương hiếm hoi được nhiều người biết tới và 'hậu vận' sáng sủa - chạy show không xuể.

Từng bị bố đánh thập tử nhất sinh

Lúc mới chỉ là cô bé 4-5 tuổi, Thu Hà đã rất say mê nghe hát Cải lương. Chiếc đài bé tí phải dí tận sát tận tai mới nghe rõ nhưng cô bé Thu Hà rất miệt mài nghe. Nghe nhiều thành ngấm, Thu Hà yêu Cải Lương lúc nào không hay. Cả nhà không có ai theo nghệ thuật này nhưng Thu Hà đã trốn học để thi vào Nhà hát Cải lương Việt Nam mà gia đình không ai biết. Mãi tới khi bố chị xem sách vở của con thấy cả tháng trời Thu Hà không có một dòng nào trong vở mới lôi chị ra đánh một trận. "Gia đình tôi lúc đó phải họp lại vì quyết định theo Cải Lương của tôi vì nhà 3 đời không có ai theo nghệ thuật. Bố mẹ tôi nói rằng nghề xướng ca vô loài, đời sống nghệ sĩ lại phức tạp. Ông thương tôi lắm, tôi biết nhưng tôi vẫn quyết theo. Gia đình phải chấp nhận", NSƯT Thu Hà chia sẻ.

Vào Nhà hát năm 1979 thì năm 1981 Thu Hà được biên chế. Thời bấy giờ, có được suất biên chế thì quý hơn vàng. Bố mẹ của Thu Hà lúc đó rất vui và tin rằng lựa chọn của con là đúng. Mấy chục năm gắn bó với nghề, Thu Hà thường được các đạo diễn nhắm cho những vai tính cách, vai hài. Chị đã tạo được dấu ấn riêng trong nghiệp diễn. Nhiều vai diễn của chị như: Mợ Lý trong vở Nát một đời hoa; Thị Nở trong Chuyện tình làng Vũ Đại, Ngán trong vở Những khoảnh khắc đời người; Mụ Hợi trong vở Trạng Lợn; Hộ lý Mỗ trong vở Những người đi tiếp… đã ghi dấu ấn sâu đậm trong lòng người hâm mộ Cải lương.

Vui buồn vì cái nốt ruồi

Thế nhưng khi thời hoàng kim của Cải lương qua đi, cái tên Thu Hà gần như nguội lạnh. Khoảng chục năm trở lại đây, NSƯT Thu Hà từ chỗ “Vua không biết mặt, Chúa chẳng biết tên” ấy bỗng nhiên nổi đình nổi đám. Đi đến đâu cũng được nhắc tên, cái biệt danh Hà 'điêu', Hà 'ruồi' đeo bám khi chị vào những vai chanh chua trên truyền hình.

Nổi tiếng và nhập vai đạt đến độ có lần NSƯT Thu Hà đi diễn ở tỉnh, đang đi cùng mấy chị em trong đoàn, chị bị người hâm mộ kéo lại, đập rất mạnh vào vai và còn véo chị một cái. "Đang đi, tôi bất ngờ bị đập mạnh như vào vai và véo như thế, đau chứ! Họ bảo, này Hà ruồi đấy phải không, sao trên phim đanh đá thế. Tôi nói thật đau chết đi được, tôi định cự lại nhưng rồi bình tĩnh được tôi nói: Vâng, cảm ơn mọi người đã ủng hộ ạ, đó chỉ là vai thôi ạ", NSƯT Thu Hà kể.

Hà 'ruồi' là biệt danh mà bạn bè gọi để khỏi lẫn với nhiều Thu Hà làm nghệ sĩ khác và cái nốt ruồi mà chị cho là 'nốt ruồi lộc' đó, đôi lúc cũng khiến cho chị gặp phiền toái. Có những lúc đi diễn, người hâm mộ cứ nhìn chằm chằm vào mặt chị, còn cá cược nhau rằng nốt ruồi của chị là thật hay giả. Có người còn đa nghi tới mức nhanh tay cào vào cái nốt ruồi đó để xác thực. Và chính cái nốt ruồi giữa trán này có lần chị suýt bị rạch mặt vì bị tưởng nhầm là kẻ trốn nợ.

"Hôm đó, tôi đang ngồi quán nước ở Triệu Việt Vương chờ quay hình tự nhiên có 2 người cứ thì thà thì thụt nói rồi cứ nhìn tôi: 'Đây đúng không, đây đúng không, đúng cái nốt ruồi kia không. Sau đó, họ ra hỏi tôi có phải tên Phương không, tôi nói: Không, chị tên Hà. 2 người đó hắng giọng hỏi lại: Đúng Hà không? Tôi vô tư, thản nhiên nói đúng. Lúc sau, may có bạn tôi đi xe máy tới gọi: Hà, sao còn ngồi đây thì 2 người đó bắt tay xin lỗi và đòi trả tiền nước cho tôi. Mãi sau tôi mới biết trong tay họ có cái dao lam kẹp sẵn, chỉ cần tôi gật đầu là coi như xong, mặt tôi nát. Rất may, tôi chỉ bị trùng nốt ruồi, chứ trùng tên với người kia chắc giờ ở nhà bán bún đậu mắm tôm cũng không nổi", NSƯT Thu Hà hài hước chia sẻ.

Hậu vận được 'hưởng lộc'

Đối với nghệ sĩ, ngoài tài năng, nhan sắc và tuổi thanh xuân là yếu tố quan trọng để tiến sâu trong nghề và được nhiều người biết tới. Thế nhưng, càng đến tuổi hưu, NSƯT Thu Hà càng chạy show không xuể. Cái duyên hài đã giúp chị tới gần hơn với công chúng và từ đó, chị có tiền để trang trải cuộc sống. "Chồng tôi NSND Hoàng Đạt, trước cũng chỉ là nhạc sĩ ở Nhà hát Cải lương, giờ anh lên làm PGD, anh cũng không có nhiều thời gian diễn, mà có, cũng chỉ đánh đàn ở hội hè. Cả 2 vợ chồng cùng làm nghệ thuật, lại là nghệ thuật truyền thống, khó khăn sẽ gấp đôi so với cặp vợ chồng nghệ sĩ khác. Tôi may mắn có Tổ nghề đãi nên có nhiều lời mời diễn, lại được Nhà hát tạo điều kiện nên cuộc sống 2 vợ chồng không đến mức khó khăn", NSƯT Thu Hà tâm sự.

Chanh chua, chửi chồng con như 'hát hay' trên màn ảnh là vậy nhưng NSƯT Thu Hà ngoài đời lại là người chăm sóc chồng con hết sức chu đáo. Đi công tác đâu chị cũng chuẩn bị cho NSND Hoàng Đạt những đồ ăn sẵn ít nhất là trong 4 ngày. Chị còn cẩn thận viết ra từng món ăn mà chồng thích để ở nhà, con dâu còn biết đường đi chợ nấu cho bố ăn.

Con dâu chị, dù tốt nghiệp Đại học Ngoại ngữ và đi dạy tiếng Đức ở trung tâm nhưng vẫn mở quán bún đậu mắm tôm để tăng thêm thu nhập. Hàng ngày, ngoài thời gian chạy show, NSƯT Thu Hà lại ra quán giúp con bán hàng. Chị bảo những ngày đầu con dâu mới bán nên khách ít, thế nhưng khi nhìn thấy chị, họ lại sà vào, đôi khi chỉ là muốn chụp ảnh cùng thôi, nhưng ăn bún đậu thấy ngon, lần sau họ lại quay lại.

Với thu nhập diễn các show hài cùng danh hài Chiến Thắng, chị cũng được trả cát sê khoảng 5 triệu. Có ngày, chị chạy tới 3 show, thu nhập như vậy, đối với người diễn viên, lại là diễn viên Cải lương thì quá tốt. Thế nhưng, chị vẫn không ngại 'chường mặt' để bán bún đậu mắm tôm. "Nhiều người hỏi tôi, NSƯT lại đi bán bún đậu mắm tôm sao không thấy ngại. Có một con trai duy nhất, giờ thêm được đứa con dâu và cháu nội, tôi không giúp chúng nó thì giúp ai. Mà kể cả là tôi có bán thêm thì tôi cũng không lấy làm xấu hổ. Làm nghề gì cũng vậy, miễn là không vi phạm pháp luật thì đều được trân quý", NSƯT Thu Hà chia sẻ.