Thị trường “đóng băng”, hơn 90% doanh nghiệp gỗ lao đao

Trước khi Covid-19 có diễn biến phức tạp, ngành gỗ được coi là một trong số ít ngành không bị ảnh hưởng bởi dịch bệnh. Tuy nhiên, khi dịch lan nhanh sang Tây Ban Nha, Italy, Mỹ và nhiều nước EU, thì ngành gỗ ngay lập tức trở thành ngành gặp nhiều khó khăn, bởi Mỹ và EU là những thị trường hàng đầu của ngành (Mỹ chiếm 50% tổng giá trị xuất khẩu của ngành gỗ Việt, EU chiếm 10%).

Theo báo cáo “Đối diện và vượt qua thách thức: Tác động của đại dịch Covid-19 tới ngành gỗ và hướng đi mới của doanh nghiệp” do nhóm nghiên cứu của Tổ chức Forest, Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam (VIFOREST) và 3 hiệp hội gỗ trong nước, ngành gỗ Việt Nam đang bị ảnh hưởng nghiêm trọng bởi đại dịch. Toàn bộ các thị trường xuất khẩu chủ lực của Việt Nam như Mỹ, EU, Trung Quốc, Nhật Bản và Hàn Quốc gần như đóng băng, với 60 - 80% đơn hàng xuất khẩu gỗ bị cắt, chậm thanh toán và thậm chí hủy đơn hàng.

Ông Vũ Hải Bằng, Tổng giám đốc Công ty Woodsland cho biết, các thị trường nhập khẩu đồ gỗ chính của Việt Nam đã đóng cửa hết hệ thống cửa hàng tiêu thụ. “Người mua hàng từ Woodsland ngay lập tức thông báo ngừng đơn hàng. Mọi việc diễn ra quá nhanh, chỉ trong vòng 2 tuần. Dự kiến, 6 - 7 tuần nữa mới có thêm thông tin các cửa hàng bên kia có nhận hàng hay không”, ông Bằng cho biết.

Trong khi đó, ông Nguyễn Đức Kiên, Phó tổng giám đốc Công ty TNHH Kẻ Gỗ - doanh nghiệp chủ yếu xuất khẩu gỗ dán sang Hàn Quốc và Nhật Bản cho biết, những thị trường tưởng chừng dần phục hồi như Nhật Bản, Hàn Quốc cũng chưa có tín hiệu khả quan. “Trước dịch, bình quân mỗi tháng doanh nghiệp xuất khẩu 50 container hàng, hiện chỉ xuất 5 container mỗi tháng”, ông Kiên nói.

Thị trường đóng băng, các đơn hàng bị hủy hoặc chậm làm tất cả doanh nghiệp xuất khẩu phải thu hẹp quy mô sản xuất. Theo khảo sát của Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam đối với 124 doanh nghiệp gỗ trên cả nước, trên một nửa (51%) đã phải thu hẹp quy mô sản xuất do dịch; 35% đang hoạt động bình thường, nhưng phải sẽ tạm ngừng sản xuất trong thời gian tới; 7% đã ngừng hoạt động và 7% vẫn hoạt động bình thường.

Không chỉ ảnh hưởng về sản xuất, các doanh nghiệp còn bị thiệt hại tài chính. 124 doanh nghiệp được khảo sát ước tính thiệt hại khoảng 3.066 tỷ đồng, với bình quân gần 25 tỷ đồng/doanh nghiệp.

Bên cạnh đó, các đơn hàng bị hủy bỏ hoặc chậm làm hầu hết doanh nghiệp phải giảm quy mô lao động. Đơn cử, trước khi xảy ra Covid-19, Công ty cổ phần Lâm Việt sử dụng 1.000 lao động để làm đồ gỗ xuất khẩu sang Mỹ và EU, nhưng nay đã phải giảm 600 lao động.

Cách nào thoát khỏi khủng hoảng?

Theo ông Điền Quang Hiệp, Chủ tịch Hiệp hội Chế biến gỗ tỉnh Bình Dương, trong bối cảnh hiện nay, doanh nghiệp chỉ có 2 lựa chọn. Một là, cố gắng tìm các giải pháp để tồn tại và chuẩn bị kỹ càng các bước tiếp theo để khi dịch qua đi là tăng tốc phát triển. Hai là, đóng cửa và phá sản.

Không doanh nghiệp nào muốn chọn phương án hai, nên đều cố gắng tìm mọi cách để tồn tại, như chuyển đổi sang hình thức bán hàng online, chuyển đổi cơ cấu mặt hàng, gia tăng thị trường nội địa, xác định lại thị trường chiến lược; thực hiện các hoạt động chuẩn bị về nguyên, vật liệu, sẵn sàng cho việc quay lại sản xuất - kinh doanh ngay sau dịch…

Chẳng hạn, Công ty TNHH Hoàng Phát trước đây kinh doanh mặt hàng cũi trẻ em, ghế ăn trẻ em nhập khẩu từ Trung Quốc. Nay Công ty chuyển hướng sản xuất các sản phẩm này cung ứng cho thị trường nội địa và chuyển sang bán hàng online.

Trước khó khăn của doanh nghiệp trong ngành gỗ, ông Hà Công Tuấn, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho biết, Bộ theo dõi sát sao tình hình để có khuyến nghị, giải pháp hỗ trợ.

Thứ trưởng cũng cho biết, Chính phủ mới ban hành Nghị định 41/2020/NĐ-CP về gia hạn thời hạn nộp thuế và tiền thuê đất. Theo đó, đồng ý cho kéo dài 5 tháng đối với các doanh nghiệp chế biến gỗ.

Về tài chính, hiện có gói tín dụng gần 300.000 tỷ đồng để xử lý giãn hoãn nợ cũ, áp dụng cơ chế cho vay có điều kiện đảm bảo nhẹ nhàng hơn, với lãi suất thấp hơn để hỗ trợ doanh nghiệp…

Theo Thứ trưởng Hà Công Tuấn, ngành gỗ phải tập trung 4 giải pháp chủ yếu.

Thứ nhất, dứt khoát cơ cấu lại sản phẩm xuất khẩu.

Thứ hai, tăng cường liên kết chuỗi, giảm phụ thuộc nguồn cung.

Thứ ba, đổi mới công nghệ, ứng dụng công nghệ vào chuỗi, từ ứng dụng giống, chế biến, đến bán hàng online.

Thứ tư, đẩy mạnh tiêu thụ trong nước. Thị trường trong nước hiện đạt trị giá 3 tỷ USD và sẽ tăng lên. Thị trường này phải có hệ thống siêu thị, phân phối sản phẩm, vì người dân đã có điều kiện sử dụng sản phẩm gỗ chất lượng cao.