Doanh số ngân hàng Việt giảm tới 85%, tổ chức thẻ quốc tế vẫn mạnh tay thu phí

Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam (VNBA) vừa tiếp tục có công văn gửi Tổ chức thẻ quốc tế Visa/Mastercard tiếp tục kiến nghị miễn, giảm các loại phí cho ngân hàng tại Việt Nam. Tháng 4/2020, VNBA đã có văn bản tương tự kiến nghị các tổ chức này, nhưng đến nay, vẫn không nhận được lời phúc đáp.

Theo Hiệp hội, dịch Covid-19 đang tác động mạnh đến hoạt động kinh doanh thẻ của các ngân hàng Việt Nam, đặc biệt là đối với mảng thanh toán. Doanh số thanh toán thẻ quốc tế tính đến hết quý II/2021 giảm 23% so với năm 2019, trong đó, doanh số thanh toán tại nước ngoài chịu ảnh hưởng rất nặng nề bởi dịch Covid-19, giảm 85% so với năm 2019. Doanh số thanh toán thẻ trong nước 6 tháng đầu năm 2021 đã sụt giảm từ 50% - 70% so với thời điểm trước khi bùng phát dịch.

Trong khi đó, các ngân hàng Việt Nam vẫn phải trả mức phí rất lớn cho tổ chức thẻ quốc tế. Trong giai đoạn 2019-2020, tổng phí thu của Visa và Mastercard đối với các Ngân hàng Việt Nam ước tính khoảng hơn 200 triệu USD/năm (tương đương khoảng 5.000 tỷ đồng/năm).

Trong bối cảnh toàn bộ nền kinh tế đang chịu ảnh hưởng tiêu cực của dịch Covid-19, mặc dù Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam đã đề nghị các tổ chức thẻ quốc tế xem xét miễn giảm phí ngay từ khi dịch bệnh còn chưa lan rộng như hiện nay, song các tổ chức này vẫn làm ngơ.

Dịch Covid-19 đợt 4 tại Việt Nam đang ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống cũng như hoạt động sản xuất - kinh doanh, thu nhập của người dân và doanh nghiệp, các tổ chức tín dụng mạnh tay miễn, giảm các loại phí với khách hàng, trong đó có phí phát hành thẻ, phí rút tiền tại ATM, tuy nhiên các loại phí liên quan đến thẻ Visa và thẻ Mastercard không thể giảm phí hơn được nữa do các Tổ chức thẻ quốc tế chưa có sự chia sẻ với các tổ chức tín dụng tại Việt Nam.

Visa, Mastercard đang thu phí chồng phí

Trong văn bản kiến nghị, VNBA cũng nêu rõ chính sách thu phí của Visa, Mastercard tại Việt Nam đang rất bất cập.

Hiện nay, cơ cấu phí của các tổ chức thẻ quốc tế áp dụng cho các ngân hàng tại Việt Nam rất phức tạp, với số lượng phí thu rất lớn. Trung bình mỗi năm, Visa và Mastercard thu từ một Ngân hàng Việt Nam khoảng 270 đầu phí các loại/1 tổ chức thẻ quốc tế, với tổng giá trị mỗi tổ chức thẻ quốc tế thu của các ngân hàng Việt Nam lên tới hàng trăm triệu USD/năm.

Cụ thể, Visa thu 270 đầu phí các loại, trong đó thu mảng thanh toán là 102 đầu phí, thu từ mảng phát hành 135 đầu phí và thu khác là 33 đầu phí.

Mastercard thu 268 đầu phí các loại, trong đó thu mảng thanh toán là 54 đầu phí, thu mảng phát hành 72 đầu phí và thu khác lên tới 142 đầu phí.

Có nhiều giao dịch, Visa và Mastercarrd thu phí chồng phí. Ví dụ, trong cơ cấu phí thu của các tổ chức thẻ quốc tế, phí xử lý giao dịch chiếm khoảng 80% tổng phí thu từ ngân hàng. Song với loại phí này, các tổ chức thẻ quốc tế vừa thu theo số lượng giao dịch, vừa thu theo doanh số giao dịch. Với mỗi gao dịch thẻ, tổ chức thẻ quốc tế có thể thu 3-4 loại phí.

Thậm chí, với các giao dịch không được cấp phép chuẩn chi, ngân hàng không thu được phí từ đơn vị chấp nhận thẻ, nhưng vẫn phải trả phí cấp phép cho tổ chức thẻ quốc tế. Ví dụ, có trường hợp Ngân hàng phát hành đã gửi các bản tin giao dịch không thành công (Re-attempt) nhưng vẫn phải trả phí xử lý giao dịch đến trên 20 lần so với phí xử lý giao dịch thành công. Điều này là hết sức vô lý.

Không những thế, ác tổ chức thẻ quốc tế còn áp dụng phí chênh lệch rất lớn đối với giao dịch trong nước và tại nước ngoài. Ví dụ, đối với phí thu chiều phát hành, phí thu trên doanh số giao dịch tại nước ngoài cao gấp 10 - 50 lần so với giao dịch trong nước, trong khi phí thu trên số lượng giao dịch đối với giao dịch nước ngoài cao gấp 7-10 lần giao dịch trong nước…

Yêu cầu Visa, Mastercard minh bạch cơ chế thu phí, miễn giảm các loại phí

Trước ảnh hưởng của Covid 19 và sự bất cập trong chính sách thu phí hiện nay, Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam đề nghị Visa, Mastercard áp dụng cơ chế thu phí hợp lý cho thị trường Việt nam.

Thứ nhất, đơn giản hóa cơ chế thu phí để tránh tình trạng thu phí chồng phí, áp dụng cơ chế thu một (01) loại phí đối với một (01) giao dịch.

Thứ hai, chỉ áp dụng 1 mức phí đối với phí xử lý giao dịch rút tiền mặt, không phân biệt theo giá trị giao dịch.

Thứ ba, chỉ chỉ thu phí đối với giao dịch thành công, không thu phí đối với giao dịch lỗi, đảm bảo loại trừ các tình huống duplicate giao dịch doattempt nhiều lần, trong đó quy định Tổ chức thanh toán chỉ được tối đa 05 lần gọi thông tin xử lý.

Thứ tư, có chính sách phí ưu đãi đối với các giao dịch trong nước, phù hợp với mức phí của Tổ chức chuyển mạch thẻ đang áp dụng ở Việt Nam hiện nay.

Thứ năm, không thu phí phạt đối với trường hợp ngân hàng thành viên không đạt mức báo cáo doanh số quy định do bị ảnh hưởng bởi Covid-19.

Thứ sáu, miễn các loại phí phạt không tuân thủ trong giai đoạn dịch Covid-19 vẫn diễn biến phức tạp.

Thứ bảy, không thu các loại phí liên quan đến báo cáo hỗ trợ ngân hàng thành viên tra cứu chi phí, thu nhập, đồng thời hỗ trợ các Ngân hàng trong việc theo dõi tình hình thu phí của các tổ chức thẻ quốc tế. 

Về phí xử lý giao dịch (processing fee), Hiệp hội đề nghị Visa, Mastercard giảm tối thiểu 50% phí xử lý giao dịch; triển khai các chương trình tài trợ hoàn phí xử lý giao dịch (processing fee) và giảm 50% phí dịch vụ cho các ngân hàng tại Việt Nam theo nhóm dịch vụ chịu ảnh hưởng của Covid-19. Đối với giao dịch giá trị nhỏ, đề xuất tổng các loại phí (không bao gồm phí interchange fee) thu trên 1 giao dịch giá trị nhỏ thu theo một mức tỷ lệ % và không quá 0.05% doanh số giao dịch để khuyến khích giao dịch chi tiêu giá trị nhỏ hàng ngày nhằm thúc đẩy thanh toán không dùng tiền mặt.

Về phí trao đổi, Hiệp hội cho rằng, phí trao đổi hiện nay quá cao, ngân hàng thanh toán không thu đủ bù chi. Vì vậy, đề nghị tổ chức thẻ quốc tế giảm mức phí interchange cho các nhóm ngành nghề căn cứ theo mức độ ảnh hưởng của dịch bệnh.

Hiệp hội đề Visa và Mastercard có ý kiến phản hồi chính thức bằng văn bản cho Hiệp hội Ngân hàng trước ngày 10/9/2021 hoặc bố trí lịch làm việc với Hiệp hội Ngân hàng và các tổ chức tín dụng Việt Nam vào trung tuần tháng 9 nhằm làm rõ những thắc mắc mà các tổ chức tín dụng Việt Nam đang yêu cầu tháo gỡ.