Siết chặt 20% để bảo đảm tính công bằng

Trong dự thảo Thông tư sửa đổi, bổ sung một số điều trong quy chế tuyển sinh đại học có ghi “Cơ sở đào tạo có thể tổ chức xét tuyển sớm theo phương thức phù hợp để tuyển chọn những thí sinh có năng lực và thành tích học tập vượt trội. Chỉ tiêu xét tuyển sớm do cơ sở đào tạo quy định nhưng không vượt quá 20% chỉ tiêu của từng ngành, nhóm ngành đào tạo, bảo đảm điểm chuẩn trúng tuyển xét tuyển sớm (sau khi quy đổi tương đương) không thấp hơn điểm chuẩn trúng tuyển của đợt xét tuyển theo kế hoạch chung” (Sửa đổi bổ sung khoản 1 và khoản 2, Điều 18).

Điều này đã gây tranh luận trong giới chuyên gia giáo dục cũng như nhận ý kiến phản hồi từ phía phụ huynh và các em học sinh.

Đơn cử trường hợp của em Nguyễn Khánh Linh (Hà Đông, Hà Nội), em cho biết đã học SAT, IELTS từ năm lớp 10 vì chuẩn bị cho việc xét tuyển đại học sớm. Hiện nay, em đã có chứng chỉ SAT 1.500  và chuẩn bị thi IELTS vào cuối năm 2024.

Mặc dù chưa thi IELTS, nhưng em ôn luyện rất kỹ và khá tự tin mình đạt khoảng 6,5. Cùng với điểm trung bình 4 kỳ của em ở 3 môn Toán, Lý, Hoá đạt mức 8,5 - 9,0.

Nguyện vọng 1 của Linh là vào Đại học Kinh tế quốc dân, nguyện vọng 2 là Học viện Ngân hàng. Khi có chứng chỉ SAT đạt 1.500, Linh chắc 100% vào ngôi trường mơ ước.

Linh cho biết, năm 2024, Đại học Kinh tế quốc dân chỉ có 12/66 ngành lấy điểm cao ở mức này, nhưng giờ siết chặt chỉ còn 20% chỉ tiêu dành cho xét tuyển sớm thì bản thân không chắc sẽ trúng tuyển nữa.

Hay như băn khoăn của thầy giáo Nguyễn Việt Dương (giảng dạy Trường THPT ở Thái Bình): “Khi nhận dự thảo của Bộ Giáo dục và Đào tạo về con số 20% dành cho xét tuyển sớm, tôi cũng phải trả lời và giải thích rất nhiều với cả các bậc phụ huynh cũng như các em học sinh.

Lớp tôi có 50 em, thì có đến 40 em xác định sẽ xét tuyển sớm đại học. Giờ Bộ Giáo dục và Đào tạo có thông báo này thì các thầy, trò phải tính phương án các em ôn hết thi tốt nghiệp THPT”.

Trả lời về vấn đề này, đại diện của Bộ Giáo dục và Đào tạo cho biết: Những điều chỉnh, bổ sung trong dự thảo Thông tư nhằm khắc phục những bất cập trong công tác tuyển sinh thời gian qua và đảm bảo công bằng cho tất cả thí sinh để các em không vất vả "chạy đua" xét tuyển sớm nữa.

Những năm qua, công tác tuyển sinh đại học, tuyển sinh ngành cao đẳng mầm non đã có những đổi mới theo hướng đảm bảo quyền tự chủ cho các cơ sở giáo dục đại học.

Tuy nhiên, bên cạnh các kết quả đạt được, dư luận xã hội, báo chí nhiều lần đề cập băn khoăn với việc cơ sở đào tạo sử dụng nhiều phương thức, tổ hợp môn xét tuyển đối với cùng một chương trình, ngành đào tạo, trong đó có việc một số cơ sở đào tạo dành quá nhiều chỉ tiêu cho xét tuyển sớm, hay việc quy định điểm cộng quá lớn cho các chứng chỉ ngoại ngữ.

Để khắc phục những bất cập, băn khoăn của xã hội, một trong những điểm sửa đổi, bổ sung trong dự thảo Quy chế là chỉ tiêu xét tuyển sớm do cơ sở đào tạo quy định nhưng không vượt quá 20% chỉ tiêu của từng ngành, nhóm ngành đào tạo.

Việc đưa ra giới hạn 20% được căn cứ tình hình thực tiễn công tác tuyển sinh những năm qua, để việc xét tuyển sớm chỉ tập trung vào những thí sinh có năng lực và thành tích học tập vượt trội, hạn chế tác động đến việc học tập của học sinh ở kỳ học cuối cùng năm lớp 12 và ôn thi tốt nghiệp THPT. Điều quan trọng nhất là tạo sự công bằng giữa các thí sinh khi tham gia vào ứng tuyển, không phải em nào cũng có khả năng tham gia xét tuyển sớm khi chưa hoàn thành chương trình lớp 12.

Việc giảm quy mô xét tuyển sớm tạo thuận lợi hơn cho công tác tuyển sinh của các trường và cho thí sinh. Trên thực tế xét tuyển sớm hay xét tuyển trong đợt chung thì tổng số thí sinh đăng ký dự tuyển không thay đổi, mà các trường và thí sinh lại không phải vất vả chạy theo xét tuyển sớm.

Khắc phục chênh lệch điểm trúng tuyển bất hợp lý; tăng cơ hội cho thí sinh không có điều kiện tiếp cận nhiều phương thức xét tuyển

Một điểm sửa đổi đáng chú ý nữa của dự thảo Thông tư sửa đổi, bổ sung Quy chế tuyển sinh đại học, tuyển sinh ngành cao đẳng mầm non là điểm xét, điểm trúng tuyển của các phương thức, tổ hợp môn sử dụng để xét tuyển phải được quy đổi tương đương về một thang điểm chung, thống nhất đối với từng chương trình, ngành, nhóm ngành đào tạo.

Trong những năm qua, hầu hết cơ sở đào tạo phân bổ chỉ tiêu riêng cho từng phương thức xét tuyển, thậm chí cho từng tổ hợp môn xét tuyển, từ đó áp dụng các tiêu chí xét tuyển để tính điểm xét của thí sinh và xác định điểm trúng tuyển từ cao xuống thấp cho tới hết chỉ tiêu của từng phương thức, tổ hợp môn xét tuyển. Điều này giúp các trường có thể sử dụng xét tuyển sớm để chủ động hoàn thành kế hoạch tuyển sinh.

Tuy nhiên, cũng từ đây xuất hiện những vấn đề như chênh lệch điểm trúng tuyển một cách bất hợp lý giữa các phương thức, tổ hợp môn xét tuyển, đồng thời đẩy điểm chuẩn của phương thức xét tuyển theo điểm thi tốt nghiệp THPT lên rất cao do chỉ tiêu dành cho phương thức này không còn nhiều. Điều này gây bất công bằng về cơ hội cho những thí sinh không có điều kiện tiếp cận nhiều phương thức xét tuyển.

Dự thảo sửa đổi quy chế tuyển sinh lần này quy định thống nhất áp dụng quy đổi tương đương điểm xét của các phương thức, tổ hợp môn xét tuyển về một thang điểm chung, thống nhất đối với mỗi chương trình, ngành, nhóm ngành đào tạo, trên cơ sở đó xác định điểm trung tuyển từ cao xuống thấp cho hết chỉ tiêu của chương trình, ngành, nhóm ngành  đào tạo, trừ trường hợp xét tuyển thẳng, xét tuyển sớm các thí sinh có năng lực, thành tích vượt trội.

Dự thảo cũng quy định cách thức quy đổi để bảo đảm cơ hội cho mọi thí sinh có thể đạt mức điểm tối đa của thang điểm chung nhưng không có thí sinh nào có điểm xét vượt mức điểm tối đa này. Các cơ sở đào tạo sẽ phải nghiên cứu để quy định lại việc cộng điểm các chứng chỉ ngoại ngữ và các điểm cộng ưu tiên khác, qua đó hạn chế việc lạm dụng gây bất công bằng giữa các thí sinh có điều kiện đầu tư cho học tập khác nhau.

Không hạn chế phương thức xét tuyển; thí sinh có điểm IELTS, ACT/SAT, đánh giá năng lực, đánh giá tư duy... không bị ảnh hưởng 

Với quy định của dự thảo Thông tư, tất cả thí sinh dự tuyển vào một ngành đào tạo sẽ được xét tuyển một cách công bằng dựa trên một thang điểm chung và một điểm chuẩn trúng tuyển chung, cơ hội trúng tuyển của những thí sinh có năng lực thực sự sẽ tăng lên và chất lượng đầu vào của các trường cũng tăng theo.

Các trường vẫn có cơ hội xét tuyển sớm để chủ động cạnh tranh tuyển được những thí sinh giỏi nhất, đồng thời các em có năng lực tốt nhất cũng vẫn có cơ hội trúng tuyển sớm để chủ động quyết định lựa chọn con đường học tập phù hợp nhất.

Đối với thí sinh, dù ở giai đoạn xét tuyển sớm hay giai đoạn xét tuyển theo kế hoạch chung của Bộ Giáo dục và Đào tạo, thí sinh vẫn có thể tham gia xét tuyển bằng các phương thức xét tuyển khác nhau đã và đang chuẩn bị. Như vậy, các thí sinh có điểm IELTS, ACT/SAT, đánh giá năng lực, đánh giá tư duy... không bị ảnh hưởng.

Từ hai năm nay, Bộ Giáo dục và Đào tạo cung cấp đầy đủ dữ liệu về kết quả học tập THPT (học bạ) và hỗ trợ các trường tổ chức kỳ thi riêng (như đánh giá năng lực, đánh giá tư duy…) đưa kết quả thi lên hệ thống tuyển sinh chung, tạo điều kiện thuận tiện cho các cơ sở đào tạo thực hiện xét tuyển trong đợt xét tuyển chung. Như vậy, dự thảo không hạn chế bất kỳ phương thức xét tuyển nào của các trường. 

Năm 2025 là năm đầu tiên học sinh học theo chương trình giáo dục phổ thông mới sẽ tham gia xét tuyển đại học. Vì vậy, việc đổi mới quy chế tuyển sinh nhằm đáp ứng yêu cầu đổi mới trong Chương trình giáo dục phổ thông 2018, tạo tác động tích cực tới việc dạy và học ở cấp trung học phổ thông, đặc biệt là lớp 12.

Những quy định chặt chẽ hơn trong xét tuyển sớm, quy định nếu sử dụng học bạ để xét tuyển thì cần có kết quả học tập của cả năm lớp 12, quy định thống nhất ngưỡng đảm bảo chất lượng đầu vào đối với nhóm ngành sức khoẻ và sư phạm… đều hướng tới bảo đảm công bằng cho các thí sinh ứng tuyển. Đồng thời, các quy định này giúp học sinh lớp 12 tập trung học tập và hoàn thành chương trình, chuẩn bị vững kiến thức, năng lực, phẩm chất, tiếp tục học tập ở những bậc cao hơn.

Dự thảo Thông tư đang được đăng tải trên Cổng Thông tin điện tử Chính phủ, Cổng Thông tin điện tử Bộ Giáo dục và Đào tạo để lấy ý kiến rộng rãi xã hội. Trên cơ sở ý kiến góp ý, Bộ sẽ tiếp thu, hoàn thiện và dự kiến ban hành trong tháng 1/2025.