Đây là điều kiện quan trọng mà Dự án Đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam cần phải đạt trước khi được Chính phủ trình Quốc hội xem xét thông qua chủ trương đầu tư tại Kỳ họp thứ tám, Quốc hội khóa XV, khai mạc ngày 21/10 tới.

Phiên họp này của Hội đồng Thẩm định nhà nước diễn ra trong bối cảnh Bộ Chính trị và Ban Chấp hành Trung ương Đảng thống nhất chủ trương đầu tư toàn tuyến với vận tốc thiết kế 350 km/giờ, vận chuyển hành khách, đáp ứng yêu cầu lưỡng dụng phục vụ quốc phòng, an ninh, có thể vận tải hàng hóa khi cần thiết.

Thông báo kết luận của Bộ Chính trị và Nghị quyết của Ban Chấp hành Trung ương Đảng chính là hai văn bản chính trị rất quan trọng, là định hướng cho Bộ Giao thông - Vận tải trong quá trình xây dựng, hoàn thiện Báo cáo Nghiên cứu tiền khả thi, cũng như Hội đồng Thẩm định nhà nước khi tiến hành thẩm định Dự án.

Sẽ có khoảng 14 nội dung thẩm định đối với Báo cáo, trong đó đáng chú ý là sự cần thiết đầu tư; các điều kiện để thực hiện đầu tư; đánh giá về dự báo nhu cầu, phạm vi phục vụ và dự kiến mục tiêu đầu tư. Đó còn là quy mô và hình thức đầu tư; đánh giá về việc phân tích, lựa chọn sơ bộ về công nghệ, kỹ thuật chính và các điều kiện cung cấp vật tư, thiết bị, nguyên liệu, năng lượng, dịch vụ, hạ tầng; các phương án đầu tư; sơ bộ tổng mức đầu tư; tính khả thi của các phương án huy động vốn và khả năng cân đối nguồn vốn…

Bên cạnh đó, Hội đồng Thẩm định nhà nước còn phải dành thời lượng để làm rõ phương án huy động đa dạng nguồn lực, trong đó đầu tư công là chính (gồm ngân sách trung ương, địa phương, vốn vay, phát hành trái phiếu công trình, các nguồn vốn hợp pháp khác của Nhà nước…), nguồn vốn từ dự án BOT, BT (đổi đất lấy hạ tầng) và các nguồn vốn hợp pháp khác ngoài Nhà nước bằng các cơ chế đặc thù, đặc biệt…

Đây là những nội dung được Thường trực Chính phủ “đặt hàng” trong phiên họp về Dự án Đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam và các dự án đường sắt kết nối với Trung Quốc diễn ra vào ngày 5/10/2024.

Yêu cầu đặt ra cho các thành viên Hội đồng Thẩm định nhà nước là vừa phải đáp ứng tiến độ rất gấp (hoàn thành thẩm định trước ngày 18/10/2024, trong khi ngày 2/10/2024, Báo cáo Nghiên cứu tiền khả thi mới được gửi tới Hội đồng), vừa phải đảm bảo chất lượng thẩm định, trong đó phải đưa ra các đề xuất, kiến nghị có cơ sở khoa học để Chính phủ chỉ đạo hoàn thiện, kịp trình Quốc hội chậm nhất vào ngày 20/10/2024.

Bên cạnh sự cẩn trọng, bám sát cơ sở khoa học, những bài học kinh nghiệm về đầu tư đường sắt tốc độ cao trên thế giới; tinh thần làm việc trách nhiệm, Hội đồng Thẩm định nhà nước và cơ quan xây dựng Báo cáo Nghiên cứu tiền khả thi Dự án Đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam cần bám sát kết luận của Bộ Chính trị, Ban Chấp hành Trung ương Đảng; chỉ đạo mới nhất của Thường trực Chính phủ. Theo đó, cần đổi mới cách nghĩ, cách làm với quan điểm “hành động quyết liệt, có trọng tâm, trọng điểm; phân công rõ người, rõ tiến độ, rõ thời gian, rõ kết quả, sản phẩm; huy động mọi nguồn lực, trong đó yếu tố nguồn lực con người là quyết định, huy động cả hệ thống chính trị vào cuộc; vừa làm, vừa rút kinh nghiệm, mở rộng dần; không nóng vội, không cầu toàn; với tinh thần chỉ bàn làm, không bàn lùi; công tác chuẩn bị phải chặt chẽ, kỹ lưỡng, nhưng khi thực hiện phải nhanh, hiệu quả”.

Nguyên tắc này không chỉ đúng với quá trình chuẩn bị đầu tư, thẩm định Báo cáo Nghiên cứu tiền khả thi, mà còn đúng với các bước tiếp theo khi triển khai công trình đặc biệt quan trọng, vừa góp phần phát triển đất nước, vừa góp phần nâng tầm vị thế, cơ đồ của Việt Nam trong kỷ nguyên mới.