Trong bối cảnh biến đổi khí hậu diễn ra mạnh mẽ, rừng ngập mặn được công nhận là một trong những hệ sinh thái quan trọng nhất trong việc hấp thụ carbon và điều hòa khí hậu.

Tại Việt Nam, sau 2 năm triển khai thí điểm hoạt động đo đếm lượng carbon lưu trữ trong rừng ngập mặn tại thị xã Vĩnh Châu (tỉnh Sóc Trăng), nhiều kết quả tích cực đã được ghi nhận.

Trong số 3 loại cây đặc trưng gồm Bần, Mắm, Đước thì lượng tăng trưởng cacbon bình quân hàng năm của rừng Mắm là cao nhất với 8,06 tấn/ha, trong khi đó rừng Bần là 6,93 tấn/ha và rừng Đước là 5,32 tấn/ha.

Trung bình tăng trưởng toàn khu vực là 6,77 tấn/ha/năm (tương đương 24.8 tấn CO2/ha/năm). Nếu tính theo thị trường carbon tự nguyện hiện nay, mỗi tấn CO2 có giá dao động từ 5-10 USD, thì giá trị kinh tế của mỗi ha rừng ngập mặn thí điểm có thể mang lại khoảng 124 - 248 USD/năm.

Ông Trần Quang Bảo, Cục trưởng Cục Lâm nghiệp (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) cho biết: Carbon rừng ngập mặn nhận được sự quan tâm của các đối tác quốc tế trong việc lượng hóa tín chỉ carbon. Đây là tín chỉ carbon có giá trị cao, thường gọi là "Blue Carbon", giá trị giao dịch cao hơn 3-4 lần carbon từ các hệ sinh thái rừng khác”.

Trên thế giới, khái niệm “Blue Carbon" nổi lên như một trong những hướng đi quan trọng trong cuộc chiến chống biến đổi khí hậu. Định nghĩa “carbon xanh lam” ban đầu tập trung vào rừng ngập mặn, đầm lầy muối và thảm cỏ biển, nhưng hiện nay đã mở rộng sang các loại rong biển và trầm tích.

Carbon xanh lam có đặc điểm cô lập carbon hiệu quả cao, thời gian lưu trữ lâu, là bể chứa carbon lớn nhất và hoạt động mạnh nhất trên trái đất.

Với tổng diện tích khoảng 200.000 ha, rừng ngập mặn của Việt Nam được Chương trình Phát triển Liên hợp quốc (UNDP) đánh giá không chỉ có giá trị về kinh tế-xã hội, bảo tồn đa dạng sinh học mà còn là bể hấp thụ và chứa carbon lớn, góp phần đáng kể trong việc giảm khí thải gây hiệu ứng nhà kính.

Rừng ngập mặn của Việt Nam phân bố chủ yếu ở địa bàn 28 tỉnh, thành phố ven biển; trong đó, khu vực Nam Bộ, Đông Bắc và Đồng bằng Bắc Bộ chiếm 97%.

Ông Trần Quang Bảo nói rằng trên cơ sở quản lý ngành, hiện nay Cục Lâm nghiệp đang xây dựng hệ thống dữ liệu rừng ngập mặn ở 28 tỉnh thành ven biển và hệ thống chính quyền các cấp sẽ cập nhật biến động diện tích rừng giảm hàng năm. Hoạt động này có sự tham gia của chủ rừng trực tiếp, đặc biệt là người dân giữ rừng, các cộng đồng, hợp tác xã.

Từ nghiên cứu của dự án thí điểm tại thị xã Vĩnh Châu, Cục Lâm nghiệp cũng đã xây dựng và ban hành hướng dẫn kỹ thuật điều tra, đo đếm carbon rừng ngập mặn theo Quyết định số 316/QĐ-LN-SXLN ngày 29/10/2024. Đây là hướng dẫn chuyên môn đầu tiên về lĩnh vực này được ban hành và áp dụng trên phạm vi toàn quốc. Theo đó, lần đầu tiên người dân tự biết cách đo mức độ thu hút carbon từ các loài cây khác nhau trong rừng ngập mặn, tạo ra nền móng cơ bản cho việc đưa ra hướng dẫn cách đo carbon trong rừng ngập mặn cho các hộ gia đình dựa vào sinh kế liên quan đến rừng.

Tuy nhiên, theo các chuyên gia, việc đo lường carbon trong rừng ngập mặn không hề đơn giản và gặp phải nhiều thách thức. Rừng ngập mặn thường xuyên chịu ảnh hưởng của thủy triều và thay đổi địa chất, điều này khiến cho việc thu thập dữ liệu trở nên khó khăn, đòi hỏi nhiều công sức và chi phí cùng với công nghệ hiện đại cũng như đội ngũ chuyên môn cao.

Ngoài ra, các hoạt động phát triển nông nghiệp và thủy sản có nguy cơ làm suy thoái rừng ngập mặn, gây tổn thất đáng kể đến trữ lượng carbon và chức năng sinh thái. Việc cân bằng giữa phát triển kinh tế và bảo tồn tài nguyên thiên nhiên cũng là một bài toán khó, đòi hỏi sự hợp tác chặt chẽ giữa các cơ quan nhà nước, tổ chức phi chính phủ và cộng đồng địa phương.